ABD ile Taliban Arasında Barış Anlaşması İmzalandı

ABD ile Taliban Arasında Barış Anlaşması İmzalandı
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

ABD ile Taliban arasında 18 ay süren müzakerelerin sonucunda varılan mutabakata resmiyet kazandıran anlaşma nihayet 29 Şubat Cumartesi günü Katar’ın başkenti Doha’da imzalandı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve Taliban’ın üst düzey yetkililerinin yanı sıra birçok ülkeden temsilci de imza töreninde hazır bulundu. Anlaşmayı ABD adına ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Zelmay Halilzad ve Taliban adına Taliban Siyasi Ofisi Başkanı Molla Berader imzaladı. İmza töreninde konuşan Mike Pompeo, “Taliban savaşla kazanamayacağını anladı.” derken Taliban temsilcisi Molla Berader ise “İslami değerler üzerine kurulu yeni bir Afganistan inşa edeceklerini” vurgulayarak şu ana kadar sürece katkı sağlayan ülkelere teşekkür etti. İngilizce, Farsça ve Peştuca olmak üzere üç dilde hazırlanan anlaşma gereği ABD şu an 14 bin civarında olan asker sayısını 135 gün içerisinde 8.600’e çekecek ve takip eden dokuz buçuk aylık süre içerisinde de tüm güçlerini ülkeden çekecektir. Buna karşın Taliban ise Afganistan topraklarını ABD ve müttefiklerine tehdit oluşturacak el-Kaide ve benzeri örgütler tarafından kullanılmasına engel olmayı ve bu tür gruplara her türlü yardım ve yataklık etmekten kaçınmayı taahhüt etmektedir. Ayrıca Taliban şu ana kadar meşru olmadığı gerekçesiyle görüşmeyi reddettiği Kabil yönetimiyle de söz konusu anlaşma çerçevesinde kararlaştırılmış olan 10 Mart 2020 tarihinden itibaren başlayacak “Afganlar arası diyalog” kapsamında masaya oturmayı kabul etmiş bulunmaktadır. Fakat Afganlar arası görüşmeler başlamadan önce aynı anlaşma çerçevesinde “güven oluşturma” süreci adı altında karşılıklı mahkûm takası öngörüldü.

ABD anlaşma kapsamında Afganlar arası müzakerelerin başlayacağı tarih olan 10 Mart’a kadar Afganistan hapishanelerinde tutulan beş bin Taliban üyesinin serbest bırakılmasını sağlamayı taahhüt etmektedir. Aynı şekilde Taliban da beş bin üyesinin özgürlüğüne karşılık hapishanelerinde esir tuttuğu bin Afganistan güvenlik gücü üyesini serbest bırakacaktır. Yaklaşık 20 yıllık savaşın ardından gelen bu anlaşma kuşkusuz Afganistan’da barışın hâkim olması adına atılmış çok önemli bir adımdır. Fakat gerek anlaşmanın uygulanabilirliği gerekse de başarı ihtimaliyle ilgili ciddi belirsizlik ve soru işaretleri bulunmaktadır. Örneğin anlaşma çerçevesinde Afganlar arası müzakerelerin başlaması için şart koşulan mahkûm takası Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani tarafından reddedildi. Hükûmetinin beş bin Taliban üyesinin serbest bırakılması konusunda hiçbir taahhütte bulunmadığını belirten Gani, bu konunun ABD’nin yetkisinde olmadığını, böyle bir kararın siyasi bir konsensüs sonucu verilebileceğini söyledi. Ayrıca Gani, anlaşmanın imzalanmasından sonra kendisini arayan ABD Başkanı Donald Trump’ın da böyle bir talepte bulunmadığını ifade etti. Diğer taraftan bir başka belirsizlik de anlaşmanın imzalanmasından hemen önce iyi niyet göstergesi olarak öngörülen şiddetin azaltılması sürecinin Taliban tarafından devam ettirilip ettirilmeyeceği konusunda yaşanmaktadır. Taliban’ın ABD ile yapılan anlaşma çerçevesinde böyle bir yükümlülük altına girmemesine rağmen örgütün en azından görüşmeler sürerken şiddete başvurmayacağı konusunda halk nezdinde büyük bir beklenti söz konusudur. Son olarak Afganlar arası görüşmelerin başlamasına kısa bir süre kala Taliban ile masaya oturacak heyetin belirlenmesi konusunda henüz bir görüş birliğine varılmış değildir. Kabil yönetiminin Taliban ile müzakere etmek üzere görevlendireceği heyetin kapsayıcı olmadığı yönünde eleştiriler mevcut.

Bununla birlikte pek çok belirsizlik ve şüpheye rağmen “Afganistan’a Barışı Getirme Anlaşması” adıyla imzalanan bu anlaşma ileriye dönük atılmış büyük bir adımdır. Sürecin nereye evirileceği ve başarılı olup olmayacağı ise kısa vadede bahsi geçen belirsizliklerin ortadan kaldırılması için tarafların iyi niyetli çaba gösterip göstermeyeceğine bağlıdır.