حمله موشکی ایران به مواضع حزب دموکرات کردستان ایران در منطقه کوی‌ سنجاق شمال عراق همزمان با اعدام چندین مخالف مسلح کرد که رامین حسین پناهی نیز در میان آنها بود، از بعد روابط تهران با کردها اهمیت زیادی دارد.

در مورد اعدامها باید گفت؛ اگرچه بسیاری از فعالان و گروه های کردی مدعی غیرمسلحانه بودن فعالیتهای رامین حسین پناهی و دوستانش شده اند، اما اعترافات خود پناهی و تصاویری که از وی منتشر شده، ثابت می کند که این افراد عضو گروه های مسلح بوده اند. از سوی دیگر این پرسش مطرح می‌ شود که چرا این افراد در حالی که در سال ١٣٨٨ دستگیر شده بودند، در این مقطع زمانی اعدام شدند؟ تحولات مربوط به محور ایران و کردها تنها مختص اتفاقات اخیر نیست. دولت ایران یک روز پیش از این رویدادها یعنی در ١٦ شهریور نیز از کشته شدن ٦ تروریست عضو پژاک به عنوان شاخه ایرانی گروه تروریستی پ.ک.ک در شهر مریوان در غرب این کشور خبر داده بود. همچنین وزیر اطلاعات ایران پنجم شهریور اعلام کرد که دو تیم تروریستی در استانهای کرمانشاه و کردستان متلاشی و ١٢ عضو این گروه ها نیز دستگیر شده اند.

افزایش حملات گروه های کومله، حزب دموکرات کردستان و پژاک در سه ماه اخیر علیه ایران نشانگر آغاز دوره ای جدید میان ایران و کردهاست. تهران پیش از این با دنبال کردن راهبردی ثابت سعی داشت مشکل منطقه ای کردها را صرفا به عنوان مشکل ترکیه نشان دهد و در این راهبرد خود نیز تا حدود زیادی موفق شده بود. ایران با تغییر مسیر مطالبه های سیاسی کردهای این کشور، این مطالبات را با آب و تاب متوجه ترکیه ساخته بود. مثلا اظهارات ضد ترکیه ای و انتقادهای فعالان کرد ایرانی که پیش از این در ایران دادگاهی شده بودند، از عملیات شاخه زیتون (در عفرین) از سوی رسانه های ایران پوشش بسیاری یافته و نمایندگان کرد مجلس این کشور در صحن علنی، فرصت افتراپراکنی علیه ترکیه و رئیس جمهور ترکیه را یافته بودند. بدین ترتیب ایران سعی داشت در بعد منطقه ای، شرایط نزدیکی با گروه های کرد فعال در منطقه را فراهم سازد و در بعد داخلی نیز، احساسات مردم کرد سنی و محافظه کار را که به شکل سنتی طرفدار ترکیه بودند، مدیریت نماید. تا جایی که برخی گروه های نزدیک به ترکیه نیز مجبور به صدور بیانیه و محکوم کردن عملیات ضد تروریسم ارتش ترکیه در عفرین شده بودند.

چرا حملات کردها علیه ایران افزایش یافته است؟

گروه های مختلف مخالف نظام ایران که پیش از این به دلیل سیاست امنیتی سخت گیرانه و خشن ایران، فرصت اظهار وجود نداشتند، با روی کار آمدن دونالد ترامپ، تحرکات و فعالیتهای خود را تا اندازه قابل توجهی افزایش داده اند. مجاهدین خلق از جمله سازمانهایی است که با حمایت آشکاری که از دولت ترامپ دریافت می‌ کند، فعالیتهای تشکیلاتی خود را شدت بخشیده است. اگرچه این گروه از سوی ایران متهم به دریافت کمکهای مالی از اسرائیل و عربستان سعودی نیز است، با این حال مشخص است که درگیری های نظامی کنونی در داخل ایران، نه از سوی مجاهدین خلق، بلکه توسط گروه های کردی آغاز شده که رهبرانشان در ماه خرداد برای دیدار با مقامات دولت ترامپ عازم واشنگتن شده بودند. مقامات تهران که متوجه این موضوع هستند نیز طی ماه های اخیر سعی داشته اند با انجام سوء قصد به برخی رهبران و بمباران مواضع این گروه ها، آغاز حملات آنها را به تعویق اندازند. دولت ایران همچنین برای جلوگیری از ورود اسلحه از شمال عراق به مناطق غربی ایران، قاچاق کالا را که از عمده ترین منبع درآمدی مردم مناطق کردنشین به شمار می ‌رود، ممنوع کرده است. حتی اعتصاب مغازه داران در بسیاری از شهرهای کردنشین ایران نیز باعث انصراف تهران از تصمیم خود برای مقابله جدی با قاچاق کالا و احتمالا اسلحه به داخل کشور نشد.

حمله موشکی اخیر نشان دهنده ورود ایران به فاز جدیدی از مبارزه علیه گروه های مسلح کرد است. ایران دارای نفوذ زیادی در منطقه است، اما در حمله اخیر عکس العمل متفاوتی از حملات پیشین خود را مانند آنچه در روند همه‌ پرسی اقلیم کردستان عراق انجام داده بود، اجرا کرد و با شلیک موشک از تبریز یا ارومیه، جلسه رهبران حزب دموکرات کردستان را هدف قرار داد. نام مصطفی مولودی، دبیرکل فعلی و خالد عزیزی دبیرکل سابق این حزب در میان مجروحین به چشم می ‌خورد و بسیاری از اعضای کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان ایران نیز در این حمله موشکی کشته یا زخمی شده اند که این به نوبه خود، نشانگر موفقیت حمله موشکی ایران است. عزیزی طی مصاحبه ای پس از این حمله گفت، با وجودی که تدابیر لازم را برای مقابله با تهدیدات ایران اتخاذ کرده بوده اند، اما هرگز فکر نمی کرده اند که ایران علیه این حزب حمله موشکی ترتیب خواهد داد. باید خاطرنشان ساخت که دولت اقلیم کردستان عراق به رهبری بارزانی ها نیز با محکوم ساختن حملات موشکی ایران، بر لزوم پرهیز از استفاده از خاک شمال عراق برای حمله به کشورهای همسایه تأکید کرده است. سپاه پاسداران ایران نیز بیانیه مشابهی را منتشر ساخت. در این بیانیه خاطرنشان شده که حمله موشکی به مواضع گروه هایی انجام گرفته که علیرغم هشدارهای اداره اقلیم کرد شمال عراق، به فعالیتهای مسلحانه خود علیه ایران ادامه می ‌داده ‌اند.

پیام ضمنی ایران

استفاده ایران از جدیدترین مدل موشک فاتح-١١٠ با برد ٣٠٠ کیلومتری و سوخت جامد، حامل پیامی جدی و آشکار است. قابلیت موشکی ایران همواره از موضوعات مطرح در مسائل مربوط به توازن قوا در منطقه بوده است و یکی از شروط مهم ١٢ گانه دونالد ترامپ پس از خروج از برجام نیز، ایجاد محدودیت برای برنامه موشکی ایران است. ایران که مدت طولانی به دلیل تحریمهای بین المللی تسلیحاتی از دستیابی به سلاحهای متعارف پیشرفته محروم بوده، بخش اعظم راهبرد دفاعی خود را بر مبنای سیستم موشکی خود طراحی و تعریف کرده است. ایران از اوایل دهه نود میلادی برای توسعه توان موشکی خود، سرمایه گذاری بزرگی انجام داده و اگرچه پیش از این، ادعاهای مقامات این کشور در مورد ساخت موشکهای پیشرفته، از سوی محافل خارجی با شبهاتی همراه بود، اما با حمله اخیر به مواضع حزب دموکرات کردستان ایران توان موشکی تهران برای کشورهای دیگر باورپذیرتر خواهد بود.

اگرچه سیستمهای دفاع هوایی توانایی انهدام بسیاری از موشکها پیش از برخورد به هدف را دارند، اما مشخص است هنگامی که شمار زیادی موشک به شکل همزمان پرتاب شوند، سیستمهای دفاع هوایی قابلیت رویارویی با تمامی این موشکها را نخواهند داشت. به همین دلیل نیز، نگرانی کشورهایی مانند اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی که پیش از این به واسطه گروه های نیابتی از سوی تهران تهدید می ‌شدند، از نمایش قدرت موشکی اخیر ایران قابل پیش بینی است. چگونگی پوشش اخبار مربوط به حمله موشکی ایران به شمال عراق در رسانه های اسرائیلی، طرح پیشنهاد اعطای سیستمهای دفاع هوایی به گروه های مسلح مخالف ایران و محکوم کردن این حمله توسط مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا طی تماس با نخست وزیر اقلیم کرد شمال عراق، همگی نشان دهنده این مسئله هستند که تلاش ایران برای ارسال پیام به واسطه حمله موشکی اخیر به کشورهای منطقه با موفقیت همراه بوده است.

تحولات پیش رو

آشکار شدن تأثیر شدید تحریمهای اقتصادی علیه ایران، به صفر رسیدن صادرات نفت ایران به برخی از مشتریان نفتی این کشور پیش از آغاز دور دوم تحریمها علیه تهران و کاهش ٤٠ درصدی صادرات نفت به کشورهای اروپایی به عنوان مهمترین حامیان توافق هسته ای، به خوبی نشان می دهد که موضع ایران در مقابل تحریمهای اقتصادی ضعیف و شکننده است. همانگونه که مقامات ایرانی نیز تأکید کرده اند، در صورتی که تهران مذاکره با دولت ترامپ را نپذیرد، تنش میان ایران و آمریکا حداقل طی ٢ ساله آینده همواره سیر صعودی خواهد داشت. حمله و به آتش کشیدن کنسولگری ایران در بصره و عدم تشکیل دولت در عراق که با فشار بر گروه های نزدیک ایران همراه است، تلاش روسیه برای به انزوا راندن ایران در بحران سوریه که به آخرین مراحل خود نزدیک می ‌شود و آغاز حملات گروه های کرد علیه ایران در حالی که تهران طی سالیان طولانی تلاش داشت از این گروه ها علیه ترکیه بهره ببرد، نشان می ‌دهد که ایران در دوره پیش رو تنها با مشکلات اقتصادی، دست به گریبان نخواهد بود و اقدامات منطقه ای این کشور نیز با محدودیتهای زیادی روبرو خواهد شد.

ایران با به نمایش گذاشتن توانایی موشکی خود یا تلاش احتمالی برای اقداماتی تلافی جویانه علیه کنسولگری آمریکا در بصره به دنبال اثبات این موضوع است که بر عکس اقتصاد، در تأثیرگذاری منطقه ای ضعیف نبوده و در صورت لزوم نیز هراسی از افزایش تنش در منطقه ندارد. البته در دوره پیش رو، شاهد چگونگی پاسخ طرف مقابل به اقدامات ایران نیز خواهیم بود.

این مقاله نخستین بار در تاریخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۸ در خبرگزاری آناتولی منتشر شده است.
https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/yeni-donemin-kodu-iran-kurt-catismasi-mi/1254802