سال جاری میلادی حداقل تا این لحظه، سال چندان خوبی برای ایران نبوده است. این کشور اگرچه به دلیل اعتراضات مردمی آبان ماه گذشته تکان سختی خورد، ولی شوک ناشی از کشته شدن فرمانده معروف سپاه قدس قاسم سلیمانی در پی حمله هوایی آمریکا در دی ماه، بسیار بزرگتر بود. سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین از سوی ایران و کشته شدن ١٦٧ سرنشین آن در خلال حمله به پایگاه نظامی آمریکا در عراق و بدتر از آن، عدم پذیرش مسئولیت این حادثه از سوی مسئولین ایرانی طی سه روز به رغم آشکار بودن سقوط هواپیما در اثر برخورد موشک شلیک شده و اعتراف به واقعیت امر در نتیجه فشارهای خارجی، تأثیر بزرگی بر روی مردم عادی داشت. همچنین به دلیل اینکه اکثر کشته ‌شدگان دانشجویان ممتاز ایرانی بودند، بر خشم مردم افزوده و در چندین دانشگاه تجمعات اعتراضی ضد حکومتی بر پا شد.

به رغم دغدغه و بدبینی فزاینده در جامعه ایران، انتخابات مجلس به عنوان فرصتی مغتنم شمرده نشد. برعکس، شورای نگهبان صلاحیت شمار زیادی از نامزدهای نمایندگی مجلس را رد کرد و در دو اسفند، یازدهمین دور انتخابات مجلس با لیستی یک دست از نامزدها برگزار شد. همانطور که پیش بینی می ‌شد، میزان مشارکت مردم در انتخابات بسیار پایین بود. اگرچه بنابر ارقام رسمی از مشارکت ٤٢ درصدی سخن می رود، ولی هم به دلیل عدم شفافیت حکومت و هم با تکیه بر دستکاریهای مشابه قبلی، بسیاری از ناظران مدعی شدند میزان مشارکت در انتخابات حول و حوش ٣٠ درصد بوده است. چنانکه برخی از رسانه ‌های گروهی بین‌ المللی نیز در اخبار منتشره با استناد به منابع داخلی خود، میزان مشارکت در سطح کشور را ٣٠ و در تهران حدود ١٥ درصد اعلام کردند.

بر طبق آنچه که در خلال انتخابات مشاهده شد و چنانکه از گزینش دوباره این شیوه که به واسطه شورای نگهبان کم و بیش در هر انتخابات مورد استفاده قرار می گیرد، بر می آید، حکومت ایران در فضایی که تنش با آمریکا در سطح بالایی قرار دارد، ترجیح داده تا در داخل کشور سیاست تک صدایی اعمال شود. احتمالا تصمیم گیرندگان در تهران بر این عقیده هستند که پس از حل این معضل اساسی، با نامزدهای مردم پسند می توانند بحران حداقل مشارکت سیاسی و نمایندگی را حل کنند و مجدداً بر مشروعیت خود بیفزایند.

در این میان، این نکته قابل توجه است که رد صلاحیتهای گسترده نامزدها، تنها دلیل کاهش میزان مشارکت به پایین‌ ترین سطح چهل سال اخیر نیست. هم اکنون عبارتهایی معادل شعار "اصلاح طلب، اصولگرا! دیگه تمومه ماجرا" که طی سالهای اخیر در خلال اعتراضات خیابانی سر داده می شد، از زبان برخی از نخبگان سیاسی نیز  شنیده می شود. چنانکه حتی حضور یک شخصیت سیاسی ممنوع الفعالیت چون محمد خاتمی پای صندوق رأی که از محبوبیت نسبتا زیادی برخوردار است، نیز از دید افراد دارای حق رأی هیچ معنایی ندارد.

در قطع تدریجی امید مردم ایران از تغییر در درون نظام دو عامل قابل مشاهده است. عامل اول، قوت گیری باور عدم امکان تأسیس یک ایران آزاد و توسعه یافته و دارای روابط حسنه با جهان -همانگونه که در پی اقدامات حکومت ترامپ به وضوح مشاهده شد- با وجود رژیم فعلی و عامل دوم نیز، تغییر فزاینده توازن قدرت به نفع منصوبات قدرت در رقابت میان منصوبان و منتخبین درون نظام. در حالی که افرادی که حتی ناظران سیاسی در تهران نیز برای اولین بار نام آنان را می شنوند، توانستند وارد مجلس شوند، جلوه دادن انتخابات به عنوان یک پیروزی بزرگ از سوی حکومت سبب واکنشهای شدیدی شد.

در چنین فضای ملتهب سیاسی، ورورد کروناویروس به ایران که برای بار اول در چین مشاهده و به کشورهای بسیاری سرایت کرده و نیز اعلام جان باختن شماری از شهروندان به دلیل این ویروس، عکس‌ العملهای بسیاری به همراه داشت. برخی از مسئولین همانند احمد امیرآبادی؛ نماینده مردم قم با این ادعا که وجود بیماری در ایران از هفته ‌ها قبل محرز بوده، ولی پنهان کاری صورت گرفته، اعلام کردند شمار قربانیان تنها در شهر قم حدود ٥٠ نفر است. چنانکه مشاهده بیماری در تعداد زیادی از مسافرانی که از ایران به دیگر کشورها سفر کرده‌ اند و حتی اعزام مدیران حکومتی چون شهردار و نمایندگان مجلس به بیمارستان با تشخیص وجود بیماری، بر این باور قوت می بخشد که برخلاف رقم ٦٢ مورد که روز یکشنبه اعلام شد، شمار واقعی مبتلایان به بیماری بسیار بیشتر است. گفته می شود که به رغم پیشنهادات داخلی و خارجی مبنی بر قرنطینه کردن شهر قم، فرماندهان سپاه پاسداران با ادعای قداست این شهر، مانع از انجام این امر شده‌ اند.

خودداری از اعلام شمار دقیق کشته شدگان اعتراضات ماه نوامبر، انکار سقوط هواپیمای اوکراینی در اثر برخورد موشک به رغم تصاویر واضح ویدیویی، و عدم تحویل جعبه سیاه به طرفین مربوطه، مناقشه مربوط به شیوع بیماری بلافاصله پس از سخن از مهندسی انتخابات می تواند نشانگر این موضوع باشد که احتمالا در دوره در پیش رو  تحولات داخلی ایران بیش از روابط خارجی این کشور موضوع بحث و مناقشه خواهد بود. و در آخر این موضوع که تعادل مشروعیت نظام با اقتصاد در حال افول چگونه حفظ خواهد شد، هنوز معماست.

این مقاله بار نخست در تاریخ ٧ اسفند در وبسایت فارسی صدا و سیمای ترکیه (TRT) منتشر شده است:
https://www.trt.net.tr/persian/brnmh-h/2020/02/26/mdyryt-nkhramd-dr-yrn-z-ntkhbt-t-khrwn-1366922