پیامدهای کشف گاز طبیعی توسط ترکیه

پیامدهای کشف گاز طبیعی توسط ترکیه
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.

ترکیه طی ١٥ سال اخیر بیشترین رشد تقاضای انرژی در میان کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) را داشته است. اقتصاد این کشور در ده سال گذشته به طور میانگین حدود  ٥ درصد رشد کرده که این نیز عامل اصلی افزایش نیاز کشور به انرژی و سرمایه ‌گذاری در این بخش بوده است. ترکیه دیرزمانی است نیاز به انرژی و وابستگی خود به بازارهای خارجی در این زمینه را مورد توجه قرار داده و سعی دارد تا در فهرست سیاستهای خود، موضوع تأمین انرژی را در اولویت قرار دهد. تحقق این امر با استفاده از منابع انرژی "بومی و ملی" نیز یکی از اصلی ترین اهداف مقامات کشور است.

در همین راستا سالها پیش، آنکارا با استفاده از کشتیهای بومی خود در دریای سیاه و آبهای مدیترانه شرقی، فعالیت خود را در زمینه اکتشاف نفت و گاز آغاز کرده است. در حالی که همه نگاه ها به شرق مدیترانه دوخته شده بودند، با اعلام خبر کشف اولیه ٣٢٠ میلیارد متر مکعب گاز از سوی رئیس جمهور اردوغان با کشتی فاتح در میدان گازی تونا ١ که پس از کشف، "میدان گازی ساکاریا" نام گرفت، نگاه همگان متوجه دریای سیاه شد.

این کشف به عنوان بزرگترین کشف گاز طبیعی تاریخ کشور با حجم صد برابر بیش از کل منابع کشف شده تاکنون، از لحاظ تأثیر بر معادلات منطقه ‌ای حائز اهمیت بسیار است. فاتح دونمز وزیر انرژی نیز از کیفیت فنی بالای گاز کشف شده خبر داده است. همانطور که رئیس جمهور اردوغان نیز اشاره نمود این کشف تنها اولین قدم برداشته شده در این راه است و انتظار می رود در آینده نزدیک خبر اکتشافات جدیدی از منطقه به گوش برسد.

کشف گاز در دریای سیاه را می توان در دو محور اقتصادی و سیاسی مورد ارزیابی قرار داد. از لحاظ اقتصادی، می توان گفت که این منبع می تواند نیاز ٧-٨ ساله انرژی ترکیه را برآورده کند و  ارزش اقتصادی آن مجموعا حدود ٦٥ میلیارد دلار برآورد می شود. این کشف برای کشوری که سالهاست به عنوان کشوری "فقیر" از لحاظ سوخت فسیلی قلمداد شده و هر سال برای رفع نیاز خود به انرژی حدود ٤٠-٥٠ میلیارد دلار هزینه می کند، بسیار قابل توجه است. در حالی که میانگین نیاز ترکیه به انرژی حدود ٧٠ درصد است، بیشترین میزان نیاز  به سوخت را با حدود ٩٠ تا ٩٥ درصد گاز طبیعی تشکیل می دهد. این نیز بهترین پاسخ به این سؤال است که چرا این کشف در داخل کشور تا این حد با استقبال روبرو شد. اگرچه این موفقیت سؤالات بسیاری در رابطه با مصرف داخلی به همراه آورده، ولی می توان گفت که بهره مادی ملموس در رابطه با مصرف داخلی حداقل تا سال ٢٠٢٣ قابل مشاهده نخواهد بود. ترکیه در سالهای آتی با کشف حوزه‌ های گازی دیگر و دستیابی به منابع بیشتر به سطحی از استقلال در زمینه انرژی خواهد رسید که بتواند مصرف داخلی خود را تأمین کند و بنابر این فشار ناشی از هزینه ‌های تأمین سوخت بر بودجه کشور نیز رفع خواهد شد.

از لحاظ سیاسی نیز باید گفت که ترکیه مدتهاست سیاست تنوع بخشی به منابع انرژی و تحقق آن با قابلیتها و امکانات داخلی را دنبال می کند. مهمترین نتیجه این کشف، ثبات در سیاست انرژی کشور است. به علاوه، اکنون شرکت ملی نفت ترکیه در زمینه حفاریهای عمیق می ‌تواند با شرکتهای خارجی رقابت کند. کشف چنین منبع عظیمی با استفاده از امکانات داخلی می ‌تواند انگیزه ‌ای برای سرعت بخشی به اکتشافات آتی باشد. همه این موارد در عین حال می‌ تواند سهمی در همکاریها و سرمایه‌ گذاریهای بین‌ المللی نیز داشته باشد. همچنین در بالاتر بردن اعتبار سازمانهایی چون شرکت ملی نفت ترکیه که هم اکنون در خارج از مرزهای کشور نیز فعالیت می‌کند، مؤثر خواهد بود.

همه این تلاشها در واقع اقداماتی قاطع برای دستیابی به هدف تبدیل شدن ترکیه به یک مرکز جهانی انرژی است. این اقدامات در عین حال سبب واکنشهای متفاوتی در کل جهان شد. به ویژه فضای سیاسی یونان و کشورهای عضو اتحادیه اروپا را که اختلافاتی بر سر موضوع مدیترانه شرقی با ترکیه دارند، دگرگون کرد. از سوی دیگر، این کشف با استقبال کشورهای دوست و متحد روبرو شده و رهبران برخی کشورها از جمله محمود عباس رهبر فلسطین، به مناسبت این موفقیت به رئیس جمهور ترکیه تبریک گفتند.

با موفقیتهای به دست آمده در  بخش صنایع دفاعی به همراه این موفقیت در بخش انرژی، وارد روندی شده ‌ایم که طی آن بر قدرت ترکیه در منطقه و جهان افزود شده و به ویژه در موضوع مدیترانه شرقی اقدامات قاطعانه ‌تری انجام خواهد گرفت. اظهارات وزیر انرژی مبنی بر ناخشنودی برخی کشورها از فعالیتهای ترکیه و حتی اعمال فشار بر شهروندان کشورهای سومی که در حال فعالیت در کشتی تحقیقاتی ترکیه هستند، نشانگر اهمیت راهبردی این فعالیتها و اکتشافات است. با هر گام موفق کشوری که سالهاست در معرض تحریمات نامحسوس متحدین خود قرار دارد، ناخشنودی این محافل نمایان تر می شود. با این حال، ترکیه برای رسیدن به این سطح از موفقیت شرایط بسیار سختی را پشت سر گذاشت و با استناد به این جمله اردوغان که "جستن همواره منتهی به یافتن نمی شود، ولی همیشه یابندگان جویندگانند" باید گفت که فعالیتهای فنی از این دست اگرچه موجبات ناراحتی برخیها را فراهم خواهد کرد، ولی با عزم راسخ ادامه خواهد یافت.

با در نظر گرفتن نقش انرژی در تبدیل شدن به یک بازیگر قدرتمند در عرصه ‌های سیاسی و اقتصادی، این کشف بر قدرت ترکیه خواهد افزود و این کشور از این پس با اقتدار بیشتری در عرصه سیاست جهان ظاهر خواهد شد.


این یادداشت بار نخست روز پنجشنبه ٢٧ اوت ٢٠٢٠ در وبسایت فارسی صدا و سیمای ترکیه (TRT) منتشر شده است.
https://www.trt.net.tr/persian/brnmh-h/2020/08/27/pymdhy-khshf-gz-tby-y-dr-dryy-syh-z-swy-trkhyh-1480204