دلایل تصمیم تهران برای مسکونی کردن جزایر خلیج

دلایل تصمیم تهران برای مسکونی کردن جزایر خلیج
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.

روز دهم اردیبهشت که در ایران به عنوان "روز ملی خلیج فارس" نامگذاری شده، در رسانه ‌های این کشور اخبار و تفاسیر بسیاری در خصوص جایگاه و اهمیت خلیج درج و پخش می شود. امسال نیز طبق معمول، برنامه ‌ها و مقالات حماسی بسیاری مبنی بر اینکه نام این خلیج تا ابد "فارس" باقی خواهد ماند، پخش و منتشر شد. در این میان یکی از خبرهای منتشر شده در مورد خلیج، بیش از دیگر خبرها جلب توجه کرد.

علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران اعلام کرد به دستور علی خامنه ‌ای بنا دارند جزایر خلیج را با ایجاد زیرساختهای مسکونی برای سکونت مردم آماده کنند. این تصمیم استراتژیک به جای اینکه از طریق دولت منتخب مردمی اعلام شود، از سوی مقامات نظامی ابلاغ شد و این نیز نشان می دهد که این تصمیم بیش از انگیزه‌ های اجتماعی-سیاسی، از ضرورتهای نظامی-استراتژیک ناشی می شود. خلیج برای ایران به ویژه در تاریخ معاصر از جایگاه ویژه ‌ای برخوردار است. به دلیل اینکه کشورهای استعمارگر غربی همچون پرتغال، هلند و انگلستان از طریق این خلیج وارد کشور شده اند، در حافظه جمعی مردم این جغرافیا خاطرات تلخی بر جای مانده است. در قرن بیستم و به دنبال کشف ذخایر نفتی، اهميت خلیج به عنوان کانال ارتباطی ایران با دریاهای آزاد بیشتر شده، به دلیل موقعیت راهبردی، هم در دوره پهلوی و هم در دوران حکومت فعلی در خور توجه ویژه‌ ای بوده است. اقدام رژیم پهلوی برای تصرف برخی جزایر خلیج با مغتنم شمردن فرصت ترک منطقه از سوی انگلیس در سال ١٩٧١، از جانب گروه های ملی گرا اقدامی ناکافی قلمداد شده و با واکنش مخالفان رژیم و بعدها نیز انقلابیون روبرو گردید، زیرا طبق ادعای آنها، او در ازای این جزایر، بحرین را فروخت.

به رغم وجود جزایر کوچک و بزرگ در خلیج، به نظر می رسد که تصمیم اخیر ایران تنها در خصوص برخی جزایر سوق الجیشی از جمله تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی که امارات متحده عربی نیز ادعای مالکیت بر آنها را دارد، اتخاذ شده است. استقرار سیستم پدافند هوایی و موشکهای کروز در جزایر فارور بزرگ و سیری توسط ایران طی سالهای اخیر دلیلی بر این ادعاست.

موقعیت جغرافیایی این جزایر به رغم مزیتهای مهمی که برای ایران در خلیج به همراه دارد، به دلیل فاصله جزایر از سرزمین اصلی و دشواریهای ناشی از اعزام نیروهای زمینی و استقرار در این جزایر، در صورت بروز یک درگیری احتمالی در رأس مناطقی قرار می گیرند که دفاع از آن بسیار سخت خواهد بود. چنانکه در خلال مانورهای دریایی مشترک آمریکا، امارات متحده عربی و عربستان سعودی طی ماه های گذشته، سناریوی تصرف این جزایر و ترفندهای جنگی متعددی اجرا شد.

آنچه مسلم است درگیری احتمالی بین آمریکا و ایران بیش از یک جنگ کلاسیک گسترده زمینی، جنگی ترکیبی با استفاده از موشکها، تسلیحات هوشمند و شیوه ‌های نبرد نامتقارن خواهد بود. به علاوه، در صورت بروز این جنگ، پایان دادن به تحرکات ایران در خلیج و خصوصاً ناکارآمد ساختن ناوگان دریایی این کشور، اهداف اصلی آمریکا و متحدانش خواهد بود. در صورت تحقق این امر، نگرانیهای کشورهای مخالف ایران در حوزه خلیج مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی رفع شده، امارات به جزایری که ادعای مالکیت بر آنها را دارد، دست خواهد یافت و نیز پایانی خواهد بود بر تهدیدات مکرر ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز که بخش عمده جابجایی نفت جهان از طریق آن صورت می گیرد.

در چنین شرایطی، اشغال این جزایر به دنبال بمباران هوایی سنگین از سوی نیروی هوایی آمریکا و متحدانش کار چندان سختی نخواهد بود. اگرچه از دست دادن این جزایر شکست کامل ایران را در پی نخواهد داشت، ولی با در نظر گرفتن اهمیت تجاری و امنیتی خلیج برای ایران و جایگاه آن در تفکرات ملی گرایانه ایرانی، ادامه حیات حکومت تهران به این شکل برای مدت طولانی ممکن نخواهد بود. بی شک احتمال بروز این جنگ به دلیل اینکه علاوه بر ایران، برای دیگر کشورهای درگیر و در رأس آن کشورهای حوزه خلیج نیز تخریب و ویرانی به همراه خواهد داشت، هنوز چندان زیاد نیست.

بی تردید تصمیم تهران برای مسکونی کردن این جزایر در کوتاه مدت محقق نخواهد شد. زیرا آماده کردن زیرساخت و روساختهای لازم برای قابل سکونت کردن جزایر، با در نظر گرفتن شرایط سخت اقتصادی به دلیل تحریمات موجود و تبعات شیوع کروناویروس کاری است زمان بر که به احتمال زیاد در طول چندین سال میسر خواهد شد. با این حال، در صورت عملی شدن این تصمیم، استفاده آمریکا از بمب افکنهای سنگین برای بمباران این جزایر که در برخی از آنها پناهگاه و انبارهای مهمات نیز وجود دارد، سخت تر و مقاومت ایران در برابر نیروهای اشغالگر نیز آسانتر خواهد شد. بنابر این اتخاذ این تصمیم ٥٠ سال پس از تصرف جزایر مورد مناقشه را می توان از یک سو به هشداری جدی به امارات متحده عربی، و از سوی دیگر نیز به عنوان نشانه توجه حاکمان ایران حتی به بدترین سناریوهای ممکن تعبیر کرد.


این نوشته بار نخست روز چهارشنبه ٦ مه ٢٠٢٠ در وبسایت فارسی صدا و سیمای ترکیه (TRT) منتشر شده است.
https://www.trt.net.tr/persian/brnmh-h/2020/05/06/tsmym-thrn-bry-mskhwny-khrdn-jzyr-khlyj-dlyl-w-pymdh-1412157