ایدکس ٢٠٢١: کشور امارات با توسعه توانایی جنگ هوایی در پیِ چیست؟

ایدکس ٢٠٢١: کشور امارات با توسعه توانایی جنگ هوایی در پیِ چیست؟
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.

پانزدهمین نمایشگاه تجهیزات دفاعی (ایدکس ٢٠٢١) از سوم تا هفتم اسفندماه ١٣٩٩ در ابوظبی، پایتخت امارات متحده عربی برگزار شد. در این نمایشگاه، کشور امارات اولین پهپاد تهاجمی بومی و نیز فناوری های بومی دفاع هوایی خود را معرفی کرد. در این زمینه، گروه فناوری (EDGE) که یک تشکل اقتصادی دولتی امارات است و در زمینه دفاع و فناوری فعالیت می کند، تجهیزات نظامی مجهز به فناوری های پیشرفته و مورد استفاده برای اهداف مختلف را برای اولین بار به نمایش گذاشت. در میان موارد به نمایش درآمده، تجهیزات زیر جلب توجه می کرد: RW-24 Seeker که در کلاس هواپیماهای بدون سرنشین مستقل و تهاجمی قرار می گیرد، خانواده پهپادهای هوشمند و تهاجمی کوچک QX و هواپیماهای بدون سرنشین Shadow-25 و 50. در کنار این، موشکهای پدافند هوایی و موشکهای کروز ضد کشتی نیز جلب توجه می کردند. موشک کروز ضد کشتی HALCON مدل HAS-250 و موشکهای دفاع هوایی SkyKnight C-RAM گروه (EDGE)، فناوری های دفاع هوایی امارات هستند که این کشور برای اولین بار به نمایش می گذارد. از سوی دیگر، در این نمایشگاه، گروه (EDGE) و شرکت جهانی فناوری دفاعی لاکهید مارتین که مرکزش در آمریکا قرار دارد، تفاهم نامه همکاری امضا کردند. بر اساس بیانیه منتشر شده، گروه (EDGE) و لاکهید مارتین توافق کرده اند که در زمینه توسعه راه حلهای نظامی با محوریت فناوری پیشرفته همکاری کنند. علاوه بر این، برنامه های مشترک آموزش فنی، به اشتراک گذاردن اطلاعات و تجارب و تبادل پرسنل نیز در این توافق نامه گنجانده شده است.

انگیزه های امارات برای روی آوردن به صنایع دفاعی با فناوری پیشرفته 

در برهه ای که روابط ایالات متحده آمریکا و ایران در آستانه دوره جدیدی قرار دارد، بازیگران منطقه ای با توجه به نگرانی ها و اهدافشان در حال بازنگری در مواضع خود هستند. در این زمینه، در صورت احیاء برجام، کشورهای منطقه نگران امتیازاتی هستند که توافق مزبور می تواند فراهم آورد. از این رو در چارچوب اولویتهای امنیتی دست به اقدامات دیپلماتیک و نظامی می زنند. به ویژه، کشورهای حوزه خلیج فارس اثرات توافق احتمالی را به دقت محاسبه می کنند. با این حال، استدلالهایی وجود دارد که نشان می دهد توافقهای آبراهام که در ماه اوت سال گذشته بین کشورهای حوزه خلیج فارس و اسرائیل با هدف همکاری و عادی سازی روابط در زمینه های فناوری، دفاعی، امنیتی و نظامی منعقد شد، در واقع در برابر یک دشمن مشترک شکل گرفته اند. زیرا روابط کشورهای حوزه خلیج فارس با ایران در موقعیت بسیار پرتنشی قرار دارد. امارات به دلیل توافقنامه های عادی سازی روابط با اسرائیل از سوی ایران تهدید شده است. با توجه به شرایط کلی سیاسی، تمرکز کشوری نسبتاً کوچک مانند امارات بر توانایی های دفاعی خود امری منطقی به نظر می رسد. زیرا ظرفیت بزرگی مانند ایران که با حملات پهپادی و موشکی شناخته می شود، امارات متحده عربی، یعنی یکی از کوچکترین کشورهای حوزه خلیج فارس را به دنبال یافتن راه حلهایی برای رفع این نگرانی سوق می دهد. 

از طرف دیگر، امروزه امری مبرهن است که پهپادهای خودکار و توانایی نبرد هوایی که به طور فعال در جنگهای امروزی مورد استفاده قرار می گیرند، در تغییر نتیجه بازی دارای اهمیت فراوانی هستند. ورود امارات به نبردهای مستقیم و یا غیرمستقیم در جبهه های مختلف منطقه ای، نیاز به غلبه بر نقاط ضعف موجود را در راستای همین ظرفیت تغییر دهندگی نتیجه بازی آشکار ساخته است. از سوی دیگر، می دانیم که امارات به عنوان یک بازیگر نظامی و اقتصادی در مناطق مختلف درگیری مانند لیبی، سوریه و یمن در حال فعالیت است. بر این اساس، نقاط ضعف تأثیرگذار بر موقعیت نظامی و سیاسی، به ویژه در مناطق درگیری و درسهای تلخ آموخته شده در این مرحله، باعث شده تا امارات به چنین ابتکاراتی روی آورد. عامل دیگر نیز، این است که امارات در صدد است به جای یک اقتصاد صرفاً مبتنی بر فروش نفت، اقتصادی ایجاد کند که فناوری و نوآوری و به ویژه فناوری های دفاعی و امنیتی در آن در اولویت باشند. هدف امارات از این استراتژی دستیابی به پایداری اقتصادی است.

هدف امارات از فناوری های نبرد هوایی چیست؟

گروه سامانه های فناوری های پیشرفته (EDGE) در ماه نوامبر ٢٠١٩ تأسیس شد. همانطور که مدیر عامل آن، فیصل بنای اظهار داشته، این گروه یک مجموعه فناوری بسیار جوان است. بر طبق گفته او، هدف از تشکیل این گروه این است که امارات را به بازیگری قدرتمند در سیستمهای دفاعی و فناوری پیشرفته، به ویژه در بازار اطلاعات تبدیل کند. این اظهارات بنای نیز در رابطه با اهداف این گروه بسیار بااهمیت است: «ما از نظر وسعت و جمعیت کشور کوچکی هستیم. ما تمرکز خود را بر استفاده از فناوری های هوشمند قرار داده ایم که می توانند نیرو و توان ارتشمان را چند برابر کنند». اگرچه امارات اعلام می کند که به سمت اقداماتی متمرکز بر دفاع ملی گرایش دارد، اما از تجهیزات مذکور و نیز زمینه های فعالیت این گروه می توان پی برد که در پی اقدامات فرامرزی نیز هستند، به گونه ای که فناوری های پیشرفته بدون سرنشین که در کلاس پهپادهای تهاجمی قرار می گیرند و در نمایشگاه معرفی شدند، دارای ویژگی های فناوری متمرکز بر حمله و تخریب هستند. از به کارگیری روزانه پهپادهای تهاجمی و موشکهای کروز در مناطق مختلف درگیری مانند سوریه، لیبی و یمن اینچنین برمی آید که یک رویکرد حمله محور و تهاجمی منظور نظر اماراتی هاست.

از سوی دیگر، وقتی سیستمهای پیشرفته فناوری در زمینه تجهیزات نبرد هوایی مورد بررسی قرار می گیرند، در نگاه اول یک سؤال مهم مطرح می شود. چگونه سازمانی که در نوامبر ٢٠١٩ تأسیس شده، می تواند در مدت زمان کوتاهی، سیستمهای پیشرفته فناوری بومی تولید کند؟ پاسخ منطقی به این پرسش می تواند «انتقال تکنولوژی آماده» باشد. اساساً به راحتی می توان تشخیص داد که پهپاد و توانایی نبرد هوایی به تازگی معرفی شده، آن گونه که گروه (EDGE) ادعا می کند، با روشهای بومی تولید نشده است. چراکه هنگامی که مدل پهپادی تهاجمی RW-24 را که در نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است، بررسی می کنیم، به راحتی می توان فهمید که این مدل کاملاً شبیه هواپیماهای بدون سرنشین تهاجمی Orbiter اسرائیل است، هرچند از نظر شکل سکو تفاوتهای کمی دارد.

با توجه به اینکه توافقهای عادی سازی روابط میان اسرائیل و امارات، عرصه های دفاعی و امنیتی را نیز در برمی گیرد، استدلال «انتقال فناوری آماده» قوت می گیرد. علاوه بر این، اظهارات مدیرعامل این گروه مبنی بر اینکه پیشرفتهای خوبی در مذاکرات با چندین شرکت دفاعی اسرائیلی در خصوص تأمین مالی و توسعه سیستمهای موشکی و سکوهای بدون سرنشین به صورت مشترک، صورت گرفته است، نیز این استدلال را تقویت می کند. با توجه به تجهیزات و قابلیتهای تکنولوژیکی به کار رفته در این مدل، مشاهده می شود که دارای ویژگی های مشابه با قابلیتهای اوربیتر است. کما اینکه RW-24 را می توان به عنوان یک مدل ترکیبی از موشک کروز و پهپاد در کلاس پهپادهای تهاجمی در نظر گرفت. ادعا می شود که مدل RW-24 که می تواند از یک سکوی افقی پرتاب شود، همچنین دارای یک سیستم هدایت حرارتی است و می تواند بدون نیاز به GPS، اهداف را با حساسیت بسیار بالا مورد اصابت قرار دهد.

وقتی به موشک کروز ضد کشتی HAS-250 که در نمایشگاه به نمایش گذاشته شده، نگاه می کنیم، مشاهده می شود که موشک تولید شده از سوی HALCON و دارای ٢٥٠ کیلومتر برد در ارتفاع کم است. با این حال، عنوان شده است که HAS-250 از موتور توربو جت HS-350 استفاده می کند و دارای سیستم دفاعی در برابر حملات ضد راداری است. به نظر می رسد که با داشتن این ویژگی در شرایط جنگ الکترونیکی نیز قابل استفاده است. برد ٢٥٠ کیلومتری HAS-250 یک چتر امنیتی در برابر تهدیدهای نزدیک در ساحل فراهم می آورد. علاوه بر این ادعا می شود که هواپیماهای بدون سرنشین تهاجمی مدل Shadow-25 و 50 از قابلیت نقطه زنی برخوردارند و مجهز به سیستمهای هدایت پیشرفته هستند. از سوی دیگر، ادعا می شود که اولین موشکهای بومی دفاع هوایی SkyKnight C-RAM که در نمایشگاه به نمایش گذاشته شده، مدلی از موشکهاست که در برابر تهدیدات مدرن ساخته شده و قادر است اهداف چندگانه را به طور همزمان پیگیری و امحا سازد. HALCON SkyKnight دارای ظرفیت موشکی C-RAM (پیشگیری از راکت، خمپاره انداز و توپخانه) است که هر کدام متشکل از ٦٠ موشک زمین به هواست و توانایی جلوگیری از حملاتی مانند پهپاد، راکت، خمپاره انداز، توپخانه و هواگرد بالگردان از فاصله ١٠ کیلومتری را دارد. به علاوه، این سیستم می تواند در خشکی، دریا و بر روی سکوی سیار زمینی مستقر شود. در این مرحله، قابلیت جابجایی سیستم از نظر گسترش منطقه دفاعی یک امتیاز محسوب می شود. از طرف دیگر، با نگاهی به موارد پیشگیری سیستم، به وضوح می توان مشاهد کرد که در خصوص تهدیدات پهپادی و موشکهای بالستیک نگرانی وجود دارد.

مدیر عامل این گروه با بیان اینکه گروه (EDGE) سال آینده سیستمهای سلاح لیزری خود را معرفی خواهد کرد، اظهار داشت که آنها در حال کار بر روی سلاحهای لیزری و به ویژه سیستمهای دفاعی در برابر هواپیماهای بدون سرنشین و موشکهای بالستیک هستند. این اظهارات را می توان نشانه مهمی دال بر گسترش استفاده از سلاحهای لیزری در فناوری های پهپادی و پدافند هوایی ارزیابی کرد. از طرف دیگر می دانیم که لاکهید مارتین نیز در حال کار بر روی سیستمهای دفاع هوایی مبتنی بر سلاحهای لیزری است. تفاهم نامه همکاری امضا شده بین گروه (EDGE) و لاکهید مارتین می تواند در این مرحله پیامدهای عملکردی و منطقه ای داشته باشد. زیرا سیستمهای دفاعی مبتنی بر سلاحهای لیزری دارای ظرفیتی هستند که می توانند به ویژه در برابر هواپیماهای بدون سرنشین مؤثر واقع شوند.

سلاحهای لیزری برای وارد آوردن خسارت مورد نظر به اهداف نامرئی تولید می شوند. این وضعیت می تواند گزینه های دفاعی پیشرفته را نیز تقویت کند. موشک بالستیک آماده پرتاب را می توان قبل از پرتاب و بدون گرفتار شدن در سیستمهای دفاعی منهدم کرد. سیستمهای پدافند هوایی مبتنی بر لیزر همچنین شناسایی تهدیدات متحرک هوایی را تسهیل خواهند کرد. در این چارچوب، و با در نظر گرفتن اثربخشی هواپیماهای بدون سرنشین در جنگهای امروز، امکان ردیابی و انهدام نسبتاً آسان هدف از سوی سلاحهای لیزری در مقایسه با سیستمهای پدافند هوایی کلاسیک می تواند یک مزیت نامتقارن بزرگ ایجاد کند. در حالی که در سیستمهای دفاعی مبتنی بر موشک بالستیک، برای ردیابی و از بین بردن موشک تهدیدکننده، باز یک موشک مورد استفاده قرار می گیرد، در سیستمهای لیزری، جهت دهی خطی به انرژی تمرکزیافته بر تهدید وارده، ممکن است در صورت افزایش دامنه و کارایی سلاحهای لیزری، ظرفیت و توانایی تهاجمی تهدیدهای متحرک با استفاده از شرایط مختلف را محدود سازد. این وضعیت می تواند با بهره گیری از شرایط مختلف فنی و جغرافیایی مانند هواپیماهای بدون سرنشین و موشکهای کروز، امکان دفاع در برابر تهدیدات هوایی را تقویت کند؛ تهدیداتی که سیستمهای پدافند هوایی متعارف را خنثی می کنند. به عبارت دیگر، اگر یک کره دایره ای دفاعی را فرض کنیم، یک سلاح لیزری که از نظر دامنه و کارآیی تقویت شده و انعطاف پذیری آن افزایش یافته، قادر به پاسخگویی به تهدیدات متحرکی است که می توانند از زوایای مختلف به صورت دایره ای وارد شوند. این دو ویژگی حیاتی که در سلاحهای لیزری بارز هستند، می توانند نه تنها در منطقه بلکه در مقیاس جهانی نیز تأثیرگذار باشند. از این رو، توافقنامه امضا شده بین گروه (EDGE) و لاکهید مارتین، تحول قابل توجهی برای کشورهایی است که ظرفیت پهپادی خود توسعه داده اند.

کشورهای تعیین کننده دیگری نیز در صنعت دفاعی امارات حضور دارند. کره جنوبی و چین در شکل گیری صنعت دفاعی با فناوری پیشرفته امارات نقش فعال و تعیین کننده ای دارند. کما اینکه می دانیم که امارات از هواپیماهای بدون سرنشین چینی در لیبی به نفع ژنرال کودتاگر خلیفه حفتر استفاده می کند. ایالات متحده و کره جنوبی که از نظر سیاسی قادر به تفاهم با چین نیستند، در موضوع انتقال فناوری پیشرفته به امارات در یک نقطه قرار دارند. برنامه های آموزشی مشترک میان کره جنوبی و امارات به ویژه در زمینه فناوری های پیشرفته مانند جنگ الکترونیکی و بمبهای الکترومغناطیسی و نیز انتقال فناوری و همکاری در زمینه موشکهای کروز میان برد و انجام پشتیبانی فنی در این مرحله دارای اهمیت است. از این نظر، سازش و رویکرد بازیگرانی که از نظر سیاسی در قطبهای مخالف قرار دارند، در زمینه صنایع دفاعی همچنان قابل توجه است. از سوی دیگر، در حالی که برخی ها از استقرار سامانه موشکی S-400 در ترکیه اظهار نارضایتی می کنند، اما در خصوص خرید پهپادهای پیشرفته چینی از سوی امارات و استفاده بالفعل از آنها در منطقه، هیچ ابراز نارضایتی نمی کنند؛ این نیز به نوبه خود بسیار تعجب برانگیز است.

این نوشته برای اولین بار در تاریخ ٩ مارس ٢٠٢١ در خبرگزاری آناتولی منتشر شده است.
https://www.aa.com.tr/tr/analiz/idex-2021-bae-hava-harp-kabiliyetini-gelistirmekle-neyi-hedefliyor/2169675
 

مقالات دیگر