همایش حشد عتبات و تأثیر آن بر مشروعیت حشد ولایی

همایش حشد عتبات و تأثیر آن بر مشروعیت حشد ولایی
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.
کارشناس ارشد مشتاق الحلو

هفته گذشته، نخستین همایش نیروهای وابسته به حشد مرجعیت و یا حشد عتبات در نجف و کربلا برگزار شد. حشد عتبات یکی از سه جریان اصلی حشد شعبی و شامل چهار گروه شبه نظامی لشکر امام علی، لشکر العباس، دو تیپ علی اکبر و انصار المرجعیه می باشد. انتساب این گروه ها که خود را پیرو آیت الله سیستانی می دانند، به عتبات به این دلیل است که تأسیس و حمایت مالی آنها به ویژه در دوره اولیه از "آستانهای مقدس" صورت گرفت. آنچه در این میان توجه ناظران را به خود جلب کرد، دعوت نکردن از دیگر گروه های حشد، یعنی طرفداران ایران "ولایی" و طرفداران "صدر" برای شرکت در این همایش است.

سابقه اختلافات در حشد شعبی

پس از سرنگونی رژیم صدام حسین در سال ٢٠٠٣، ایران علاوه بر اعزام گروه های مسلح عراقی که قبلا تأسیس و آموزش داده بود، به عراق، گروه ¬های مسلح جدیدی در این کشور ایجاد کرد. این گروه ها بیش از یک دهه خارج از چارچوب قانون فعالیت داشتند و دولتهای پیاپی توانایی و یا اراده لازم برای برخورد با آنها را نداشتند. با ورود داعش به عراق و صدور فتوای جهاد کفایی از طرف سیستانی، شمار زیادی از غیرنظامیان برای مقابله با داعش داوطلب شدند. با اینکه سیستانی خواستار پیوستن به نیروهای نظامی موجود شد، ولی نوری مالکی، فرمانده وقت کل قوا دستور تشکیل نیرویى مستقل از ارتش و نیروهای امنیتی داد و داوطلبان جدید را به همراه گروه های شبه نظامی طرفدار ایران در چارچوب این نیروی جدید سازماندهی کرد. از آنجا که جنگ با داعش بهانه ای برای مشروعیت بخشی به گروه های مسلح طرفدار ایران گردید، وفاداران به ایران در حکومت برای جلوگیری از منحل شدن این گروه ها پس از پیروزی بر داعش توانستند به این گروه ها وجهه قانونی بدهند. تبعیض میان گروه های طرفدار ایران و دیگر گروه ها و همسو بودن این گروه ها با سیاستهای ایران اگرچه از ابتدا معلوم بود، ولی با مرور زمان، این معضل حادتر شد.

حشد ولایی با وجود اینکه ادعای تبعیت از مرجعیت نجف را دارد، اما عملا هیچ گاه به فتاوای مرجعیت پایبند نبوده و هشدارهای مرجعیت را طبق خواسته خود تفسیر می کند. به عنوان مثال، مرجعیت فتواهای متعددی درباره حرام بودن تجاوز و غارت شهرهای سنی نشین، حرام بودن حضور در جنگ در خارج از خاک عراق، ممنوعیت تأسیس حزب و کاندیدا شدن در انتخابات و تصدی پستهای دولتی از طرف عناصر حشد صادر کرد. اما گروه های حشد ولایی به این فتاوی وقعی ننهادند. بارها پس از بیرون راندن داعش از شهرهای مختلف، آن شهرها را غارت کردند، در سوریه در کنار رژیم اسد جنگیدند، در انتخابات نامزد شدند و مناصب دولتی را عهده دار شدند. گذشته از این، در قیام اکتبر سال گذشته جوانان عراق، برخی از آنها متهم به سرکوب، ترور و آدم ربایی شدند.

به دلیل این عملکرد، گروه های پیرو مرجعیت خواستار جدایی از آنها و تأسیس تشکیلاتی جدید زیر نظر فرمانده کل نیروهای مسلح شدند. هرچند که نخست وزیر به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح در آوریل سال جاری، این نیروها را از حشد جدا کرد و به طور مستقیم با خود مرتبط ساخت، اما به دلایلی این امر به طور کامل محقق نشد. ظاهرا حوادث اخیر از قبیل شلیک موشک به برخی از سفارتخانه ها و تأسیسات خارجی و عراقی، بمب گذاری شراب فروشی ¬های مجاز و اماکنی از این قبیل، حمله مسلحانه طرفداران صدر در شهر ناصریه به جوانان متحصن و معترض به فساد حکومت، مرجعیت را از عجز و ناتوانی حکومت در قبال این گروه ها دل نگران کرد. به این دلیل، در صدد بازسازی حشد به عنوان یک نیروی پشتیبان دولت برآمد.

همایش حشد عتبات

همایش "حشد عتبات، پیروان فتوا و سازندگان دولت" در این شرایط حساس در مقدسترین مکان نزد شیعیان پس از مکه و مدینه، حرمهای حضرات علی، حسین و عباس برگزار گردید. عنوانی که برگزارکنندگان همایش انتخاب کردند، حاوی پیامهای متعددی است. اول اینکه این گروه ها خود را پیروان واقعی مرجعیت سیستانی می دانند، به این معنی که از نظر آنها، دیگر گروه ها پیرو واقعی مرجعیت نیستند. این مطلب را علی حمدانی، فرمانده تیپ علی اکبر بیان کرد که تنها همین چهار گروه پیرو واقعی فتوای مرجعیت و به آن پایبند هستند. نکته دوم را محمدعلی بحرالعلوم از نزدیکان مرجعیت در سخنرانی افتتاحیه همایش بیان کرد. به گفته او، حشد با پیروی از مرجعیت باید در سازندگی دولت مشارکت کند، نه اینکه به صورت مستقل از آن عمل و آن را تضعیف نماید. او با اشاره به اینکه نیروهای مسلح باید زیر یک فرماندهی باشند، تأکید کرد حشد همانطور که با تروریسم مبارزه کرد، باید با فساد بجنگد.

از سوی دیگر، عراق در آستانه انتخابات زودهنگام قرار دارد، و این بار نیز همانند انتخابات گذشته و بر خلاف نظر مرجعیت، گروه های حشد ولایی با سوء استفاده از نام حشد و مرجعیت در انتخابات شرکت خواهند کرد. به این دلیل، مقامات حشد عتبات خواستار خودداری حشد از ورود به فعالیتهای سیاسی شدند و صریحا اعلام کردند که گروه های منتسب به حشد که وارد انتخابات می شوند، فتوای مرجعیت را زیر پا می گذارند.
قيس خزعلی، رئیس گروه عصائب اهل الحق، چند ماه قبل، تقسیم حشد به دو جریان عتبات و ولایی را یک پروژه آمریکایی-اسرائیلی برای متلاشی ساختن حشد خواند. این روزها و همزمان با برگزاری این همایش، همین ادعا در سطحی گسترده در شبکه های اجتماعی متعلق به حشد ولایی تکرار شده، زیرا از این بابت نگران هستند که چتر مرجعیت از بالای سر آنها برداشته شود. حشد ولایی هرچند که همچنان اعتبار قانونی دارد، اما اعتبار مردمی و محبوبیت آن زیر سؤال رفت. از اینرو و با توجه به جدایی از راه مرجعیت، احتمالا کار آن در انتخابات آینده بسیار سخت خواهد گردید. به این دلیل، با وجود اینکه طرفداران ایران چند سال است که ادعا می کنند با شعارهای فرقه گرایانه و صف بندی مذهبی در سیاست مخالفند، اما پس از سالها خواستار تشکیل "خانه شیعیان" از طریق ائتلاف همه گروه های شیعه موجود در پارلمان جهت مشارکت در انتخابات آینده شدند.

مقالات دیگر