چالش صلح و تنش و انتخاب روحانی

چالش صلح و تنش و انتخاب روحانی
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.

انتخابات ریاست­ جمهوری با اکثریت نیروهایی كه حول محور حسن روحانی گرد آمده بودند، پایان یافت. روحانی به­ رغم همۀ تلاشهای جناح محافظه ­كار برای به دور دوم كشیده شدن انتخابات، توانست با كسب ۲۳.۵۴۹.۶۱۶ رأی، یعنی ۵۷ درصد آرا پیروز رقابت شود. ابراهیم رئیسی، رقیب اصلی روحانی و نمایندۀ جریان محافظه ­كار، با اخذ ۱۵.۷۸۶.۴۴۹ رأی، معادل ٣٨ درصد در مقام دوم ایستاد. مصطفی میرسلیم ۴۷۸.۲۱۵ رأی و مصطفی هاشمی­طبا ۲۱۵.٤٥٠ رأی آورده ‌اند. نرخ مشارکت در انتخابات ریاست­ جمهوری ٧٣ درصد بوده است. بررسی تعداد واجدین شرایط و آمار رأی­ دهندگان نشان می ­دهد كه ٢٥ درصد از جمعیت واجد شرایط رأی دادن؛ یعنی حدود ۱۴ میلیون در انتخابات شرکت نکرده‌ اند. در كنار آمار افرادی كه از شركت در انتخابات احتراز نموده ­اند، حد اقل یک میلیون رأی باطله نیز وجود دارد.

در انتخابات شورای شهر تهران نیز كه از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است، نتیجۀ شمارش آرا حاکی از آن است كه ۲۱ عضو «لیست امید» که از نامزدهای مورد حمایت اصلاح ‌طلبان تشكیل شده است، به شورای شهر راه یافته­ اند. محسن هاشمی، مرتضی الویری، احمد مسجد جامعی و شهربانو امانی از افراد شناخته شده­ ای هستند كه از لیست امید توانسته ­اند به شورای شهر تهران راه یابند. از طرف دیگر، مهدی چمران رئیس فعلی شورای شهر تهران و از افراد شاخص جریان اصولگرایی با كسب جایگاه بیست و دوم نتوانسته است در میان اعضای اصلی شورای شهر باشد. بر اساس آمار، در این دوره از انتخابات تعداد رأی ­دهندگان نسبت به سال ١٣٩٢، که میزان مشارکت مردم تهران دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بود، نهصد هزار نفر افزایش داشته است. لیست اصلاح طلبان در شهرهای دیگری چون مشهد و زاهدان نیز تمام کرسی ها را تصاحب نموده است. این دوره از انتخابات شوراها برای زنان دستاوردهای مهمی از نظر کسب کرسیهای شورا داشته است. موفقیت چشمگیر زنان در انتخابات شوراها چهرۀ مردانه شوراها را تغییر داده است.

بعد از اعلام نتایج، حسن روحانی در نطق پیروزی خود، از نقش محمد خاتمی تجلیل کرد. تجلیل روحانی از خاتمی چیزی نیست كه به مذاق محافظه ­كاران خوش بیاید. جناح محافظه­ كار بعد از رویدادهای انتخابات ١٣٨٨ سعی ویژه ­ای برای حذف خاتمی از عرصۀ سیاست ایران داشته است. این سعی و تلاش تا ممنوع التصویری خاتمی از رسانه ­های عمومی كشور پیش رفته است. روحانی در نطق خویش همچنین بر این نكته كه شرکت‌ کنندگان در انتخابات "به کسانی که می ‌خواستند کشور را به گذشته باز گردانند، نه گفتند"، اشاره نمود. او نتیجۀ انتخاب را "پیروزی صلح و آشتی بر تنش و خشونت" توصیف و اضافه کرد که ایران امروز "مسیر دور از خشونت را برگزیده است".

با این ­حال، رهبر ایران در سخنان خود پس از اعلام نتایج رسمی انتخابات، بدون اشاره به نتیجۀ انتخابات و تبریک به برندۀ آن، از رعایت قشرهای ضعیف، توجه به روستاها و مناطق فقیر، برخورد با فساد و آسیبهای اجتماعی به­ عنوان اولویتهای دولت جدید سخن گفته است. از پیام آقای خامنه ­ای می توان استنباط کرد كه حسن روحانی در دور دوم ریاست­ جمهوری خود با چالشهای جدی از طرف محافظه­ كاران مواجه خواهد شد. اگرچه اصولگرایان بازندۀ این انتخابات بودند، ولی در مقایسه با انتخابات گذشته توانستند بر چنددستگی آراء در میان خود فائق آیند. اصولگرایان در این دوره از انتخابات توانستند ظرفیت چهار میلیونی رأیشان را با ساز و كاری كه برای تجمیع آرای جناح خود (جمنا) اندیشیده بودند، به ۱۶ میلیون نفر برسانند. در این دوره اكثر نیروهای اصولگرا اعم از رادیكال و سنتی، پشت سر ابراهیم رئیسی جمع شدند. هرچند كه برخی از بزرگان جریان اصولگرایی چون علی لاریجانی و ناطق نوری مشی متفاوتی انتخاب نمودند. برخی دیگر چون ولایتی سكوت را بر اظهار نظرهای جانبدارانه و علنی به نفع رئیسی ترجیح دادند.

در انتخابات گذشته قالیباف، جلیلی، ولایتی و رضایی كه نمایندۀ طیفهای مختلف اصولگرایی بودند، در مجموع ۱۶,۵ میلیون رأی كسب کردند. با توجه به رأی اصولگرایان در این دوره می توان استنباط کرد كه پایگاه اجتماعی اصولگرایان در ایران در سالهای اخیر حدود ۳۰ درصد کل واجدین شرایط می باشد.

مخالفان حسن روحانی در این دوره بر روی این موضوع تمرکز خواهند كرد که بخش قابل توجهی از جامعه با برنامه ­های وی همراهی نمی­ كنند. یادداشت روزنامۀ کیهان که مواضع جناح محافظه­کار را بازتاب می­دهد، مؤید این امر است. روزنامۀ كیهان با اشاره به آرای روحانی به طعنه نوشته است كه مقایسۀ واجدین شرایط رأی دادن و 'رأی آقای روحانی، گویای آن است که ایشان فاقد رأی موافق حدود ۲۷ میلیون نفر از مردم واجد شرایط، یعنی بیش از نیمی از دارندگان حق رأی' می باشد. روزنامۀ وطن امروز نیز كه نزدیک به جبهۀ پایداری است طی یادداشتی با عنوان 'ما هستیم درست وسط میدان' حسن روحانی را تهدید كرد كه 'گوش ما، فرمان از ولی ‌امر می ‌برد و اگر این گونه نبود و اگر اطاعت ما از قوانین مملکت نبود، شنبه ۳۰ اردیبهشت ۹۶ را چنان به کامتان تلخ می‌ کردیم که برای ابد، از خاطرتان محو نشود.' سعید جلیلی، گزینۀ جبهۀ پایداری در انتخابات ریاست جمهوری سال ١٣٩٢، برای تشکیل دولت سایه فراخوان داد. وی در این فراخوان از صاحب نظران در جهت شناسایی مشکلات واقعی مردم و ارائۀ راهكار برای حل آنها خواستار همکاری با گروه های تخصصی شد.

جناح محافظه ­كار در اولین موضع ­گیری خویش بعد از انتخابات با عنوان 'جبهۀ مردمی نیروهای انقلاب اسلامی' از حسن روحانی خواست تا 'با تکیه به توان داخلی و ظرفیت عظیم جوانان کشور اقدام مؤثر و عاجلی برای حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی مردم صورت دهد و از ورود به راه‌ حلهای نادرست تجربه ‌شده همچون اعتماد به دشمنان ملت و تکیه بر بیگانگان خودداری نماید.' در بیانیۀ جبهۀ مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا)، همچنین به حسن روحانی گوشزد داده شده است که اگر 'اولویتهای اصلی ملت را به فراموشی بسپارد و یا بخواهد با اتخاذ راهبردهای اشتباه یا در افتادن به امور سطحی و حاشیه‌ ای فرصت چهار سالۀ خدمت را ضایع نماید»، این جمعیت به عنوان «منتقد و مطالبه ‌گر»، تلاش خویش را برای قرار گرفتن دولت در مسیر «کارآمدی و حل مشکلات واقعی ملت» به کار خواهد گرفت. بایدها و نبایدهایی كه در این بیانیه آمده­ است، بیانگر این واقعیت است كه دورۀ دوم ریاست­ جمهوری روحانی به رغم پشتوانۀ رأی بیشتر، چندان راحت نخواهد بود. اگر در دور اول حسن روحانی با جناح محافظه ­­كار از هم گسیخته مواجه بود، در این دور باید به مصاف جبهه ­ای متحد برود.

دولت روحانی هرچقدر كه به سمت اصلاح­ طلبی گرایش پیدا كند، آماج انتقادهای تندتر و تیزتری از طرف جریان محافظه ­كار می ­شود. حسن روحانی در تبلیغات انتخاباتی وعدۀ برطرف نمودن همۀ تحریمهای اعمال شده را داد. تحقق این وعده بدون تغییرات رادیكال در سیاست خارجی و سیاستهای منطقه ای ایران امكان پذیر نیست. ناگفته پیداست که هر تغییر و یا تجدیدی در سیاستهای منطقه ای و خارجی جمهوری اسلامی باید موافقت آقای خامنه ­ای و نهادهای نظامی را به همراه داشته باشد. آقای خامنه­ای در مناسبتهای مختلف از عدم اعتماد به كشورهای غربی سخن گفته و به کرات به مسئولین در زمینۀ خوش باوری به سخنان غربیها هشدار داده است.

حسن روحانی در اولین كنفرانس مطبوعاتی خود بعد از انتخابات به ارزیابی انتخابات پرداخته و از جهت گیریهای دولت آیندۀ خود سخن به میان آورد. واكنش خشمگین رسانه های محافظه كار به کنفرانس مطبوعاتی وی از عمق شكاف میان رئیس جمهور و مخالفین وی خبر می دهد.

واكنشهای اصولگرایان حاكی از این است كه حسن روحانی راه سختی پیش رو دارد. جریان اصلاح طلب و اعتدالی برای تثبیت نتایج انتخابات ریاست جمهوری و شوراها باید از پس رقبای خویش در انتخابات مجلس شورای اسلامی که به علت نظارت استصوابی شورای نگهبان دست بالا را دارند، بر بیایند؛ چراكه بدون پیروزی در انتخابات مجلس، روحانی نخواهد توانست كاری چشمگیر در زمینۀ بر آورده ساختن وعده­ های انتخاباتی خود به ­پیش ببرد. برای جریان اصلاح طلب و اعتدالی با توجه به احتمال جانشینی آقای خامنه ­ای، انتخابات مجلس از معنا و اهمیت ویژه ­ای برخوردار است. واکنشهای جریان اصولگرا از این حکایت دارد که این جریان تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا جلوی پیروزی رقیب در انتخابات آینده را بگیرد.

مقالات دیگر