Güney Kore-İran Arasında Fon Pazarlığı

Güney Kore-İran Arasında Fon Pazarlığı
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Ocak ayının başında İran, Basra Körfezi’nde çevre kirliliğine neden olduğu suçlamasıyla Güney Kore bandıralı MT Hankuk Chemi isimli tankeri ve içindeki 20 denizciyi alıkoymuştu. İran ve Güney Kore hükûmetleri tarafından yürütülen görüşmeler neticesinde Tahran, gemi kaptanı dışındaki 19 mürettebatın salıverilmesini kabul etmişti.

Gemiye el konulmasının ABD Başkanı Joe Biden’ın göreve başlamasından birkaç gün önce gerçekleşmiş olması, bazı uzmanlar tarafından İran yönetiminin ABD’nin yeni başkanına bir tür mesajı olarak değerlendirildi. Her ne kadar İran yönetimi isnat edilen suçlama çerçevesinde yasal işlemlerin devam ettiğini söylese de aslında gemi ve mürettebatının alıkonulmasında esas meselenin İran’ın Güney Kore’de tutarı 7 milyar ABD dolarını bulan dondurulmuş fonların iadesi olduğu biliniyor.

Uluslararası Para Fonu tarafından yapılan bir tahmine göre yaptırımların başlamasından önce İran’ın sahip olduğu ve tutarı 85 milyar ABD doları düzeyinde tahmin edilen toplam yabancı para rezervi, 2020 yılının sonu itibarıyla 9 milyar ABD dolarının altına düştü. İran’ın Güney Kore’deki dondurulmuş fon miktarının yaklaşık olarak 7 milyar ABD doları değerinde olduğu tahmin ediliyor. Açıkçası bu fonun İran’a transfer edilmesi durumunda ülkenin finansal güvenlik bakımından bir nebze rahatlayacağı düşünülüyor.

İki ülke arasındaki görüşmeler yaklaşık 50 gündür devam ediyor. Gemi ve gemi kaptanının serbest bırakılması ile ilgili görüşme trafiğinde son günlerde önemli gelişmeler oldu. İran medyasında dondurulan fonların en azından bir kısmının iadesi ile ilgili bazı önemli adımların atıldığı dile getiriliyor. İran Merkez Bankası tarafından yürütülen görüşmelerden Güney Kore tarafının dondurulan fonun belirli bir kısmını bırakacağı anlaşılıyor. Ancak serbest bırakılan fonun doğrudan İran Devleti’ne verilmesi ABD’nin de baskısı ile şu an mümkün gözükmüyor.

ABD Başkanı Biden İran’a yönelik “bebek adımları” atmaya yeşil ışık yakıyor ancak bir anda elindeki kozların tamamını masaya koymaktan kaçınıyor. Güney Kore ile İran arasındaki görüşmelerde de aslında ABD’nin bu minvalde bir yönlendirme yaptığı anlaşılıyor. Nitekim Güney Kore Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada; “…serbest kalacak fon miktarı hakkında ABD’nin de dâhil olduğu ilgili ülkelerle görüşmeler devam etmektedir.” deniliyor. Bu açıklamadan 7 milyar dolar değerindeki fonun tamamı yerine bu fonun belirli bir bölümünün (1 milyar dolarlık bir kısmı) serbest bırakılacağı anlaşılıyor. Kısmi tutarın doğrudan İran yönetimine verilmesi yerine serbest bırakılan paranın İran vatandaşlarının gıda ve ilaç gibi gereksinimleri için kullanılmasını sağlayacak bir mekanizma üzerinde de görüşmeler devam ediyor.

ABD’de bu fonun serbest bırakılmasına muhalefet edenler de var. Bu bağlamda temel endişe İran’ın bu yöntemi, fonlarını donduran diğer ülkelerin gemileri için de uygulama ihtimali. Bunun önünün açılması serbest ticaret ve taşımacılığı olumsuz yönde etkileyebilir.

Güney Kore ile görüşmeleri yürüten İran Merkez Bankası Başkanı Abdulnasır Himmeti serbest bırakılan fonun miktarı ve işleme konacak mekanizmayla ilgili Güney Kore ile anlaşmaya varıldığını söyledi. Ancak detaylar hakkında bilgi vermedi. Bu bilinmeyenlere rağmen Biden yönetiminin İran’a yönelik bebek adımlarına yeni bir tanesi daha eklenmişe benziyor.