Haftalık Basın Özeti 1-7 Temmuz 2017

Haftalık Basın Özeti 1-7 Temmuz 2017
Haftalık Basın Özeti 1-7 Temmuz 2017 (10-16 Tir 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran’da ‘Baraj’ Toplantıları

1 Temmuz 2017 günü toz bulutuyla mücadele konusunda İran Çevre Kurumu’nda uluslararası bir basın toplantısı düzenlendi. Toplantıya İran Çevre Koruma Kurumu Başkanı Ma’sume Ebtikar, BM’nin İran Temsilcisi Cari Lois, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçı katıldılar. Bu konuyla ilgili bir konferans 3-5 Temmuz 2017 tarihleri arasında 3 gün süreyle Tahran’da devam etti.

Bu basın toplantısında Ma’sume Ebtikar şunları söyledi:

“Türkiye, Fırat ve Dicle ırmakları üzerine baraj yaparak suyun altında kalan ülkelerin su haklarını ihlal etmektedir. Türkiye’nin diğer her ülkenin çevre değerlerine uygun barajlar yapması gerekmektedir. Yukarıda yapılan barajların aşağıda ne gibi etkilerinin olduğunun bilinmesi gerekir. Bu konuda Türkiye ile görüşmelerimiz devam etmektedir ve bu alandaki beklentilerimizi Türkiye’ye illettik. Görüşmeler ve diplomatik yollarla konunun halledileceğini ümit ediyoruz. İran, Türkiye’nin bölgede büyük baraj yapmasından kaygı duymaktadır. Türkiye’nin yaptığı bu barajlar, İran’da su kaynaklarının, göletlerin ve su alanlarının kurumasına ve Irak’ta ise toz bulutlarına neden olmaktadır. Bu konu İran Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla takip edilmektedir.”

BM temsilcisi Cari Lois ise bu konunun 2017 Eylül ayı içerisinde BM’de gündeme geleceğini, Tahran’da 3-5 Temmuz 2017 tarihleri arasında 3 gün süren ve 30’un üzerinde uzmanın katılacağı konferansta da ayrıntılı şekilde tartışıldığını dile getirdi.

İranlı makamların katılımıyla ve “Uluslararası Toz ve Kum Fırtınasıyla Mücadele” adıyla düzenlenen bu konferansta 3 Temmuz Pazartesi günü konuşan İran Cumhurbaşkanı Ruhani, toz fırtınasının sebeplerinin %20 iç %80 dış kaynaklı olduğunu ileri sürdü. Komşu ve diğer ülkelerle iş birliği yapmadan çevre konusunda başarılı olamayacaklarını belirtti. Son günlerde meydana gelen su krizine de değinen Ruhani: “Türkiye, İran ve Irak’ın kazanacağı planlar uygulanması gerektiğini dile getirdi. Ruhani, sadece bir ülkenin çıkarlarını sağlamak suretiyle diğer ülkelerin sudan mahrum bırakılmasıyla kendi halkının geleceğini temin etmeyi düşünmek doğru değildir” ifadelerini kullandı.

Büyükelçi’den İran’a Baraj Yanıtı

Ruhani, Türkiye’nin Fırat ve Dicle ırmakları üzerine yaptığı barajları eleştirerek Suriye ve Irak topraklarında toz bulutlarının oluşmasına ve İran’da sulak alanların, göletlerin ve su kaynaklarının kurumasına sebep olduğu yönündeki açıklamalarda bulunmuştu. Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi Rıza Tekin Ruhani’nin bu açıklamalarına tepki göstererek Türkiye’nin Dicle ve Fırat üzerine baraj yapmaktan vazgeçmeyeceğini söyledi. Rıza Tekin ayrıca Türkiye’nin söz konusu ırmaklar üzerinde yaptığı barajlarla suyu daha verimli kontrol ettiğini ve kurak yıllarda ve mevsimlerde gerektiğinde Dicle ve Fırat ırmağının aşağı bölgesinde kalan Suriye ve Irak topraklarına daha sağlıklı ve daha kullanışlı su sağlandığını sözlerine ekledi.

Ejei’den Ruhani’ye Gönderme

Yargı Sözcüsü Muhsin Ejei cuma hutbesi öncesi yaptığı açıklamada Cumhurbaşkanı Ruhani’ye Beni Sadr göndermesi yaptı. Ejei, Benisadr’ın aldığı oya güvenerek kibirlendiğini, böbürlendiğini ve milletin ekonomik sorunları çözmek yerine devrimin kurumlarını yıpratmaya çalıştığını iddia ederek benzer davranışların bugün de sergilendiğini ileri sürdü. Bugün Devrim Muhafızları, Besic ve Yargı’nın yıpratılmaya çalışılmasının hız kazandığını savunan Ejei, geçmişteki tecrübeler dikkate alındığında ufukta yeni bir fitnenin göründüğünü de sözlerine ekledi.

12. Hükümet Çalışmalara Başlıyor

İran’da 19 Mayıs 2017 günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra hükümet, İran Anayasasının 110. maddesine uygun olarak mecliste 3 ve 5 Ağustos 2017 tarihlerinde gerçekleştirilecek açılış, yemin ve devir teslim töreninden sonra çalışmalarına başlayacak.

Batı Azerbaycan’da Çatışma

Batı Azerbaycan eyaletinin Piranşehr şehrinin sınırında 2 Temmuz Pazar günü sınır koruyucuları ile silahlı bir grup arasında çıkan çatışmada bir asker ölürken üç kişi de yaralandı. Batı Azerbaycan Eyaleti Sınır Komutanının da katılımıyla olayın incelendiği bildirildi.

‘Evin Hapishanesinde’ Yabancı Tutuklular

Tahran Hapishaneleri Genel Müdürü Mustafa Muhibbi Tahran’daki ‘Evin Hapishanesinde’ geneli uyuşturucu madde suçundan olmak üzere 27 ülkeden 136 kişinin bulunduğunu söyledi. ‘Evin Hapishanesi’ yaklaşık yarım asırlık tarihiyle İslam Devrimi’nden önce istihbarat ve güvenlik kurumu olan SAVAK’ın rejim muhaliflerini tuttuğu yerdi.

Hamenei’den Muhafızlara Füze Talimatı

Devrim Rehberi Ali Hamenei Devrim Muhafızları komutanlarıyla yaptığı görüşmede füze çalışmalarına yoğunlaşma talimatı verdi. ‘Görüyorsunuz düşman füze konusunda ne kadar hassas. İşinizin önemini bilin’ diyen Hamenei sözlerinin devamında ‘olabildiğince iyi çalışın, düşman tokat yemeli’ ifadelerini kullandı. Hamenei son olarak DMO’nun elinde bunu yapacak imkânlar bulunduğunu da hatırlattı.

DMO Genel Komutanının Görev Süresi Uzatıldı

Devrim Muhafızları Genel Komutanı Muhammed Ali Caferi 4 Temmuz Salı günü katıldığı DMO Tahran komutanlığının devir teslim töreninde görev süresinin üç yıl uzatıldığını açıkladı. Bunun yanı sıra Tuğgeneral Muhammed Rıza Yezdi, Tuğgeneral Muhsin Kazimi’nin yerine atandı. Muhammed İsmail Kevserî ise Sarallah Karargahı’na vekaleten atandı. DMO Muhammed Rasulullah Tahran Komutanlığı; Muhammed Rasulullah Tahran Tümeni Komutanlığı ve Tahran Besic Teşkilatının birleşmesiyle 2008 yılında kurulmuştur.

Tahran’da Dinleme Cihazları

Devrim Muhafızları İstihbaratı Tahran’ın kuzeyinde casusluk için kullanılan yüzlerce ses dinleme ve kaydetme cihazının bulunduğunu açıkladı. Olayla ilgisi bulunan dört kişi yakalanıp tutuklandı. Cihazların sınır eyaletlerinden ülkeye sokulduğu düşünülüyor.

Kadın Bakan Olacak Mı?

Cumhurbaşkanı Kadın İşleri ve Aileden Sorumlu Yardımcısı Şehinduht Mevlaverdi, Bakanlar Kurulu toplantısı sonrasında kendisine yeni hükümette kadın bakana yer verilip verilmeyeceğine ilişkin soruya konuyu istişare ettiklerini ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin de konuya sıcak baktığını söyledi.

Suriye’de Kayıplar

İran, Suriye’deki çatışmalarda can veren sekiz askerden altısı Kum’da ikisi ise Meşhed’de toprağa verdi. Meşhed’de defnedilen askerlerden biri Halep’te diğeri ise Tedmur (Palmire)’de öldürülmüştür.

Zarif-Larcher Görüşmesi

29 Haziran Perşembe günü İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile görüşen Fransa Senato Başkanı Gerard Larcher, Cumhurbaşkanı Ruhani’nin yeniden cumhurbaşkanlığına seçilmesini kutlayarak ülkesinin İran ile ikili ilişkilerine önem verdiğini ve bölgesel konularda İran ile sürekli diyalog hâlinde olmayı istediklerini söyledi. Zarif de görüşmede Fransa ile ilişkilerin önemine işaret ederek Fransa’nın İran’ın önemli ticari ortaklarından biri olduğunu ekledi.

İran’dan Çin’e Başsağlığı

İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Çin’in güneyinde gerçekleşen ve 56 kişinin ölümüne sebebiyet veren sel felaketinden dolayı Çin devletine üzüntülerini dile getirerek hayatını kaybedenlere başsağlığı diledi.

Ensari’nin Astana Görüşmeleri

İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Ensari ve Fransa’nın Suriye Özel Temsilcisi Frank Jele, Suriye krizinin tek çözüm yolunun siyasi olduğunu vurguladılar. Astana müzakereleri için burada bulunan taraflar yaptıkları görüşmede, şiddetten kaçınılması, siyasi anlaşmayı krizin tek çözüm yolu olarak gördüklerini ve yabancı aktörlerin tek taraflı uygulamalarına karşı olduklarını açıkladılar.

Ensari-Lavrentiyev Görüşmesi

‘Astana 5’ müzakerelerine katılmak için Kazakistan’ın başkenti Astana’da bulunan İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Ensari, Rusya Cumhurbaşkanının Suriye özel temsilcisi Aleksander Lavrentiyev ile görüştü. Ensari ayrıca BM Genel Sekreterinin Suriye Özel Temsilcisi Stefan De Misruta ile de görüştü.

FAO’dan İran’a Yeşil Işık

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Başkanı Hoze Gratsiyano Dasilva örgütün İran ile daha fazla iş birliği için istekli olduğunu söyledi. FAO, 40. Uluslararası Konferansı için Roma’da bulunan İran İslam Cumhuriyeti Tarım Bakanı Mahmud Hücceti ile görüşen Dasilva FAO’nın özellikle ormancılık alanında İran ile daha fazla iş birliği yapmak istediğini söyledi.

Türkiye, İran ve Rusya Heyetleri Görüşecek

Fars Haber Ajansı Türkiye, İran ve Rusya heyetlerinin gelecek hafta Tahran’da bir araya geleceklerini duyurdu. Haberde Suriye’de ateşkesin garantörü bu üç ülkenin Tahran’da bir araya gelerek Suriye’de çatışmasızlık bölgeleri üzerinde anlaşmaya varmaya çalışacakları belirtildi.

Güvenlik Konseyi Başkanları Görüştü

İran Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Ali Şamhani ile Rusya Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Nikolay Patruşev arasında 4 Temmuz’da gerçekleşen telefon görüşmesinde taraflar Suriye’ye karşı herhangi bir dış müdahalenin önlenmesi konusunda hemfikir olduklarını ve bundan sonra da koordineli hareket edeceklerini belirttiler.

İran-Tacikistan Arasında Diplomatik Kriz

İran’ın Tacikistan’ın Hocend şehrindeki iki diplomatik temsilciliği, Tacikistan Hükümetinin isteği üzerine kapatıldı. Bu diplomatik temsilcilikler, İran’ın Hocend’deki Kültür ve Ticaret ateşelikleridir. İranlı uzmanlar, İran ve Tacikistan arasında bu ve benzeri krizlerin çıkmasında Türkiye’nin ve Arabistan’ın Tacikistan’daki çok boyutlu etkilerinin sebep olduğunu söylüyorlar ve Türkiye’yi ilgilendirmeyen bir kriz üzerinden Türkiye aleyhinde propaganda oluşturuyorlar.

İran Halkın Mücahitleri Örgütü Paris’te Toplandı

İran Halkın Mücahitleri Örgütü 1 Temmuz 2017 tarihinde Paris'te İran Direnişi Ulusal Konseyi'nin düzenlendiği etkinliğe katılıldı. Etkinliğe Suudi Arabistan Prensi el-Faysal başta olmak üzere bazı Arap ve Batılı de yetkililer katıldı. 100 binden fazla kişinin katıldığı etkinlikte konuşan Konsey Başkanı Meryem Recevi, "Tek çözümün İran rejimini devirmek” olduğunu belirtti. Prens Faysal da konuşmasında toplantıda yer almaktan onur duyduğunu belirterek, İran’ın özgürlüğü için beraber mücadele edeceklerini söyledi.

Total-İran Anlaşması

Total Şirketi’nin önderliğinde Çin Milli Petrol Şirketi, Petro Pars Şirketi ve İran Milli Petrol Şirketi arasında 2016 Kasım’ında ön anlaşması imzalanan Güney Pars Doğalgaz Sahası’nın 11. bölgesinin geliştirilmesine ilişkin nihai anlaşma 3 Temmuz 2017’de imzalandı. Yaklaşık 5 milyon dolar değerindeki 20 yıllık kontrat’a göre Total %50,1 hisseye sahipken; Çin Milli Petrol Şirketi %30 ve Petro Pars Şirketi %19,1 hisseye sahip. Geliştirme programı 30 üretim birimi ve 2 doğalgaz kuyusunu kapsamakta. Anlaşma İran’da yeniden düzenlenen İran Petrol Sözleşmesi türünden olması açısından da bir ilk. Üstelik Total, İran’la yeni anlaşmalar yapma konusunda da hevesli olduğunu beyan etmekte. Bu anlaşma imzalanırken Total yetkililerinin bir yandan da İran petrokimya endüstrisine yatırım yapmak için müzakerelere devam ettiği belirtildi. İran adına açıklama yapan İran Milli Petrol Şirketi Genel Sekreteri Marzieh Shahdaei, anlaşma tamamlandığı takdirde Total’in İran petrokimya sanayisine 1.5-2 milyon dolar yatırım yapacağını ve anlaşma dahilinde 3 petrokimya tesisi kurulacağını beyan etti.

Özelleştirmede Başarısızlık

İran da devletin sahip olduğu Doğu Alborz Kömür Şirketi, İran Helikopter Şirketi, Lorestan Makine Yapım Şirketi (Mashin Sazi Lorestan) ve IDRO Landra Şirketi İran Özelleştirme Dairesi tarafından ihaleye çıkarıldı. İhalede şirketlerin belirli kısımları özeleştirmeye dahil edildi ancak beklenen ilgi gözlemlenmedi. Başkanı’nın Danışmanı yaptığı açıklama da 21 Mart tarihinden itibaren Özelleştirme Dairesi tarafından yapılan hiçbir ihalede başarı sağlanamadığını ve şirketlerin yönetim kurullarının kararların doğrultusunda ihalelerin durumunun açıklanacağını belirtti.

Ticaret Heyeti İran’a Gidecek

2017 yılının ilk yarısında yapılması planlanan ancak iptal edilen; Ekonomi Bakanlığı koordinasyonu ve TİM organizasyonunda düzenlenmekte olan İran Ticaret Heyeti’nin Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi’nin de katılımı ile Tahran Türk Ticaret Merkezi açılışı, Türkiye-İran İş Forumu ile ikili iş görüşmeleri şeklinde 8-10 Temmuz 2017 tarihleri arasında başkent Tahran’a yönelik olarak yeniden yapılacağı açıklandı. İran Türkiye Ticaret Konseyi Genel Sekreteri Celal Ebrahimi bu ziyaretin iki ülke arasındaki tercihli ticaret anlaşmasına dahil edilen ürünlerin ve ekonomik iş birliğinin arttırılması konularında çok önemli bir imkân olacağını, ziyaret süresince iki tarafın 40'ar ürün grubu için müzakerede bulunacağını açıkladı. İki ülke arasındaki tercihli ticaret anlaşmasında hali hazırda 160 İran ve 160 Türk ürünü bulunmakta.

3 Yeni TV Kanalı

İran Radyo-TV Kurumu Dış İlişkiler Yardımcısı başta Afrika dillerinde olmak üzere, Fransızca ve Rusça yayın yapacak olan 3 yeni televizyon kanalının kurulacağını duyurdu. Başta 10 yıldan beri Pars TV olmak üzere İran dışına yönelik yayın yapan al-Alam, Hispan, al-Kvsar ve Ay-Film gibi televizyon yayınlarından övgüyle söz etti.

İranlı Sinemacılar Akademide

Sineme Sanatları ve Bilimleri Akademisi, 9 İranlı sinema sanatçısını kendi kurumuna üye yapmak için davet etti. Bu davet edilenler arasında Leyla Hatemi, Nazenin Bonyadi, Golşifte Ferahani, Muhammed Rasulof, Asgar Ferhadi, Muhammed Rıza Delpak ve Bahman Kobadi gibi isimler dikkat çekmektedir.

İran Çölleşiyor

Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Yardımcısı “İran arazilerinin %20’sinin çölleşmeye maruz kaldığını fakat İran Hükümetinin önlem almasının sevindirici olduğunu, buna karşılık BM’nin de 3 milyon hektar araziyi ıslah etme çalışmasının İran’a yardım amaçlı önlemlerden biri olarak sayılacağını açıkladı.

Hauliyanşu; İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Dışileri Bakanı Cevad Zarif, Enerji Bakanı Hamid Çitçiyan ve İran’ın BM Daimî Temsilcisi Gary Lewis’in de katıldığı “Uluslararası Kum ve Toz Fırtınaları ile Mücadele Konferansı” açılış töreninde İran’ın uluslararası toplumların dikkatini kum ve toz fırtınası ile yaptığı mücadeleye çekmek için çok çalıştığına dikkat çekti.

Haulişanyu, geçen yıl Fas’ta düzenlenen “İklim Değişikliği Konferansında” İran’ın kum ve toz fırtınasıyla mücadele konusunda aktif rol oynadığına değinerek İran İslam Cumhuriyeti’ne BM Genel Sekreterliği olarak teşekkür ettiklerini ve BM Kalkınma Programı, bu önemli organizasyonun İran’ın iş birliği ve koordinasyonu ile yapmasının gurur verici olduğunu söyledi. BM yetkilisi, kum ve toz fırtınasının siyasi sınır tanımadığına vurgu yaparak çölleşmenin son 10 yılda birçok göçe neden olduğunu ve aynı zamanda gelecek yıllarda bu konu dünyadaki GSYH’nin %17 azalmasına neden olacağını belirtti. Bununla birlikte çölleşmenin, toz ve kum fırtınalarının Orta Doğu’da ve dünyadaki çeşitli noktalarda insanların sağlık, ekonomik ve sosyal yaşantısını tehlikeye attığını vurguladı.

Hauliyanşu, kum ve toz fırtınalarının son on yılda arttığını dile getirerek şöyle devam etti: “Bu fırtınalar sürekli gelişmekte olan ülkeler için sorun teşkil eder ve ülkenin 2030 hedefleri için engel oluşturur.”

BM yetkilisi, göletlerin kurtarılması hedefli “Uluslararası Kum ve Toz Fırtınaları ile Mücadele Konferansı”na çeşitli hükümetlerin katılımının sağlanmasına vurgu yaptı. Bu duruma Urumiye Gölü’nün açık bir örnek olduğunu Ruhani’nin de dikkate aldığını ve bu yüzden uluslararası iş birliği ile sorunları çözmenin mümkün olacağının altını çizdi.

Hauliyanşu, kum ve toz fırtınasına değinerek bu konunun sürekli gelişmenin bir parçası olduğuna işaret ederek “Ülkelerin susuzluk sorununu çözmesi için 2030 projesinin farklı devletler ve milletleri desteklediğini ve aynı zaman da BM’nin de toprak kayması ve toz fırtınaları ile mücadele edilmesi için ülkelere destek verdiğini belirtti.

Hauliyanşu, toz ve kum fırtınalarının sınırların dışına kadar taştığını ve bu sorunu çözmek için mevcut ortamda uluslararası iş birliğine ihtiyaçlarının olduğunu dile getirdi. Konferansta bu konu hakkında 40’tan fazla ülkenin bu mücadele de destek verdiğini belirtti ve kendisi de bu sorunla ilgili çözümler üreteceklerinden umutlu olduğunu söyledi.

Yapılan oturumda çeşitli ülkelerin kum fırtınaları ile mücadele konusunda bilgi ve birikimlerini paylaştıklarını ve nihayet BM’nin de üye ülkelere bu konu da destek vereceğini açıkladı. Son olarak yapılan bu organizasyonun faydalı olacağından umutlu olduğunu ekledi.