Haftalık Basın Özeti 12-18 Ocak 2019

Haftalık Basın Özeti 12-18 Ocak 2019
22-28 Dey 1397
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Uçak Kazası 15 Can Aldı

Elburz eyaletinin Kerec şehrinde Feth Elburz Havalimanı’nda 14 Ocak Pazartesi günü sabah saatlerinde İran Ordusu Hava Kuvvetlerine ait Boeing 707 model kargo uçağı acil iniş yaptığı sırada pistten çıkarak bir eve çarpması sonucu alev aldı. Uçakta bulunan 16 kişiden 15’i hayatını kaybetti. Ayrıca düşen uçağın Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’ten İran’a et taşıdığı bildirildi.

Ev Hapsi Muamması

Mehdi Kerrubi’nin oğlu Hüseyin Kerrubi, 2011 yılından itibaren ev hapsinde bulunan 2009 Yeşil Hareketinin liderlerinden olan babasına ve Mir Hüseyin Musevi’ye haftada bir dışarı çıkma izni verildiği söyledi. Güvenlik güçlerinin yaklaşık iki ay önce babasına ve Musevi’ye, “İstediğiniz yere gitmek için haftada bir gün sizi dışarı çıkarabiliriz ancak bu yeri bize bildirilmelisiniz” dediklerini belirten Kerrubi, babasının bu ziyaretlere Kerec’teki şehit ailelerinden başlamak istediğini söylediğini aktardı. Kerrubi ayrıca, bu ziyaretlerin altı hafta önce başladığını ve devam ettiğini de iddia etti. Alınan bilgilere göre Mir Hüseyin Musevi ve eşi Zehra Rehneverd de ziyaretlerde bulunmak için dışarı çıktılar. Musevi’nin kardeşi Mir Mahmut Musevi ise çıkan haberleri yalanlayarak kardeşinin ev hapsi sürecinde herhangi bir değişiklik olmadığını söyledi. Akrabalarının ve ailesinin de istedikleri zaman onları ziyaret edebildiğini hatırlatan Musevi, bu sürecin bir süreliğine durdurulduğunu da ifade etti. Kardeşinin son bir yılda sadece birkaç kez ziyaretlerde bulunduğunu da ekleyen Musevi, son haftalarda ev hapsine yönelik herhangi bir değişikliğin olmadığını açıkladı.

Fırlatılan Uydu Yörüngeye Yerleşemedi

İran’ın 15 Ocak Salı günü sabaha karşı yerel saatle 04.00’te İmam Humeyni Uzay Üssü’nden fırlatılan Peyam adlı uydusu yörüngeye yerleşemedi. İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı Muhammed Cevad Azeri Cehromi, “Uydunun taşıyıcıdan ayrılma hızı uygun değildi, gerekli hıza ulaşamadı. Ne yazık ki son aşamada uydu yörüngeye yerleşemedi.” açıklamasını yaptı.

Payam uydusunun başarısızlığının ardından Doosti uydusunun gönderilme zamanını nasıl etkileyeceği şu an belirsiz. Bilindiği üzere ABD ve müttefikleri İran’ın uydu gönderme çalışmalarının BM kararlarının ihlali olduğunu savunurken Tahran’ın aynı uydu teknolojisini uzun menzilli ve nükleer başlıklı füze üretimi konusunda da kullanabileceğini iddia ediyorlar.

DMO Komutanından Suriye Açıklaması

İran Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı Muhammed Ali Caferi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun İran’a yönelik “Suriye’den derhal çıkın, aksi takdirde saldırılarımızı sürdüreceğiz.” açıklamasına yanıt verdi. Caferi, “İran, Suriye’deki askeri müsteşarlarını ve silahlarını direniş eksenini güçlendirmek amacıyla bulundurmaya devam edecektir.” şeklinde cevap verdi.

Başsavcı’dan İnsan Hakları İhlali Açıklaması

Ülke Başsavcısı Muhammed Cafer Muntazıri, 16 Ocak Çarşamba günü yaptığı açıklamada İran’daki yaygın suçlar arasında uyuşturucu ve hırsızlığın ilk sırada yer aldığını söyledi. Kur’an-ı Kerim’e göre hırsızlık yapan kadın ve erkeğin ellerinin kesilme gerektiği belirten Muntazıri, Birleşmiş Milletlerde İran’la ilgili konular sürekli gündeme geldiği için bazı şer’i hükümleri uygulamaktan vazgeçtiklerini ifade etti.

Atom Enerjisi Başkanı’ndan Uranyum Tehdidi

İran Atom Enerjisi Başkanı Ali Ekber Salihi, Avrupa’nın nükleer anlaşma taahhütlerini yerine getirmemesi ve anlaşmaya geri dönülmesi için gerekli önlemleri almaması konusunda uyarıda bulunarak, “Eğer istersek dört gün içerisinde uranyumu %20 oranında zenginleştirme faaliyetlerine başlayabiliriz.” tehdidinde bulundu.

İran 2015 yılında imzalanan ve ABD’nin geçen yıl mayıs ayında çekildiği nükleer anlaşmaya göre sadece sıkı koşullarda ve anlaşmaya taraf ülkelerin onayıyla uranyum çalışmalarını yürütebiliyor.

Zarif: Pompeo’nun İran-Irak İlişkilerine Müdahale Hakkı Yok

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun Irak’ı ziyaretinden yaklaşık 3 gün sonra bu ülkeye resmî ziyarette bulunan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif “ABD Dışişleri Bakanı’nın iki komşu ülkenin ilişkilerine müdahale hakkı olmadığını ve bu iki ülkenin ilişkilerinin ABD’nin ortaya çıkmasından çok daha eskilere dayandığını” beyan etti. Mike Pompeo geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiği Irak ziyaretinde ülkedeki İran nüfuzunu azaltmak için mücadele edeceklerini beyan etmişti.

Press TV Muhabiri ABD’de Tutuklandı

İran’ın İngilizce yayın yapan resmî haber kanalı Press TV’nin muhabir ve sunucularından Merziye Haşimi, 13 Ocak Pazar günü ABD’de tutuklandı. ABD doğumlu olan, Amerika’da Melanie Franklin adını taşıyan ve daha sonra İran vatandaşlığına geçerek İran’da yaşamaya başlayan Merziye Haşimi’nin tutuklanması ABD’deki ailesini görmek için uçakla ABD’nin Missouri şehrindeki St. Louis Lambert Havaalanına geldikten sonra yaşandı. Press TV’nin internet sitesinde yapılan duyuruya göre Merziye Haşimi, tutuklanmasının ardından Washington’da bir gözaltı merkezine götürüldü. Tutuklanmasından bu yana ailesiyle olan iletişimi kesilen Haşimi’nin tutukluluğundan ancak iki gün sonra kızıyla iletişim kurmasına izin verildiği bildiriliyor.

Pen America Merziye Haşimi’nin Serbest Bırakılmasını Talep Etti

ABD ve dünyada ifade özgürlüğü konusunda faaliyet gösteren Pen America adlı sivil toplum kuruluşu sosyal medya hesaplarında geçen hafta ABD’de tutuklanan Press TV spikeri ABD ve İran vatandaşı Merziye Haşimi’nin serbest bırakılması için çağrıda bulundu. Pen America kuruluşu Haşimi’nin İran’da tutuklanan ABD vatandaşlarına misilleme amacıyla tutuklandığına dair kaygılara sahip olduklarını ve bu durumun demokratik normların korkunç bir şekilde ihlali anlamına geldiğini duyurdu.

İran'ın Günlük Petrol Üretiminde Düşüş

ABD hükûmetinin son resmî istatistiklerine göre İran’ın aralık ayındaki ham petrol üretimi günde 2,4 milyon varildir. Bu miktar kasım ayına göre günlük 100 bin varil düşüş göstermektedir. Ayrıca Güney Kore’nin gümrük istatistiklerine göre ABD’nin Tahran’a yönelik ikinci yaptırımlarından sonra Güney Kore’nin İran’dan petrol ithal etmediği görülmektedir.

İran’ın Dokuz Aylık Vergi Geliri

İran Ulusal Vergi İdaresi Başkanı, Seyed Kamel Taqavi-Nejad, İran’ın mevcut takvim yılının ilk dokuz ayında (21Mart-21Aralık 2018) vergi gelirlerinin yaklaşık 16,19 milyar dolar olduğunu belirtti. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %10 artmıştır.

İran’ın Bağımsız Devletler Topluluğu ile Ticareti Arttı

İran’ın Bağımsız Devletler Topluluğu (Rusya, Azerbaycan, Kazakistan, Ermenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Belarus ve Moldova) üyesi olan ülkelerle petrol dışı ticareti İran takvimine göre yılın ilk dokuz ayında yaklaşık 2 milyar olmuştur. Bu miktar geçen yılın aynı dönemine göre %31 artış göstermektedir.

Hüseyin Muhib Eheri Hayatını Kaybetti

İran’ın meşhur sinema, televizyon, tiyatro oyuncusu ve yönetmeni Hüseyin Muhib Eheri, lenf kanseri teşhisiyle kaldırıldığı hastanede 67 yaşında hayatını kaybetti. İlk tedavi sürecinden sonra 2018’in Aralık ayında sahnelere tekrar dönen ve hastalığı sırasında “Ye Gille Ca / Bir Sürü Yeri adında bir televizyon programında küçük bir rol icra edebilen Muhib Eheri bedenen zayıflaması ve hastalığının şiddetlenmesi sebebiyle tekrar hastaneye kaldırılmıştı.

1951 yılında Tahran’da doğan Eheri, Fars Dili ve Edebiyatı bölümünü öğrencisi iken İran’daki sinema sektörünün kurucularından üniversite hocası ve yönetmen Ermeni asıllı Arbi Ovanisyan tarafından keşfedilmiş ve onun teşvikleriyle oyunculuk kariyerine başlamıştır. Eheri, sinemadaki ilk oyunculuk performansını 1965 yılında Puran Drahşende’nin çektiği Rabıta adlı filmde göstermiştir.

Oyunculuk hayatı boyunca birçok filmde rol alan Eheri’nin rol aldığı bazı sinema filmleri şunlardır: Büyülü yolculuk, İki film bir bilet, Dünya’yı seviyorum. Serbedaran ve Ebu Ali Sina / İbn-i Sina Eheri’nin rol aldığı 80’li yılların diğer meşhur sinema eserlerindendir. Sinemanın yanı sıra televizyon dizilerinde de rol alan Eheri’nin oynadığı meşhur yapımlar ise Sed Sal be in Salha / Bundan Yüz Yıl Önce, Nabigeha-yi Kurn-i Bistom / Yirminci Yüzyılın Dehaları’dır.

Çocuk Evliliği Artıyor

Çocuk gelişimi ve sosyal politika konferansında konuşan Araştırmacı Kâmil Ahmedi, İran’da çocuk evliliği ile ilgili istatistiklerin kamuoyuna doğru bir şekilde yansıtılmadığını söyledi. Kâmil Ahmedi, İran’da yapılan evliliklerin yaklaşık %17’sini 18 yaş altı kız çocuklarının oluşturduğunu ifade etti.

2011’de 10-14 yaş arası yaklaşık 40 bin çocuk evlilik yapmıştır. 2012’de ise bu sayının 40 binin üzerine çıktığı ve her geçen yıl arttığı belirtiliyor. 2011-2014 yılları arasında 19 yaş ve altı yapılan evliliklerde yaklaşık 95 bin boşanma vakası yaşanmıştır. 10-14 yaş arası evliliklerde Horasan-ı Rezevi 6759 ile ilk sırada yer alırken sırasıyla Doğu Azerbaycan’da 3348, Sistan ve Beluçistan’da 2355, Huzistan’da 2150 evlilik yapılmıştır. Başkent Tahran ise 1742 evlilik ile sekizinci sırada yer almaktadır.

İran Filmleri Uluslararası 11. Bulgaristan Ortadoğu Filmleri Festivalinde

Uluslararası 11. Bulgaristan Ortadoğu Filmleri Festivali 15-31 Ocak tarihleri arasında Sofya’da düzenleniyor. Bu yıl İran sinemasından Turuncu Günler, Acı Çiğdem, Paslı Küçük Beyinler, Karanlık Oda, Can Yaprağı, Annelik ve Apandis isimli filmler gösterime girecek.

Bu filmlerden yönetmenliği Ruhullah Hicazi’nin yaptığı Karanlık Oda ve yönetmenliğini Humen Seyyidi’nin yaptığı Paslı Küçük Beyinler isimli filimler 2018 yılında 36. Fecr Film Festivalinde de gösterimi girmişlerdi.

37. Fecr Uluslararası Film Festivali ve Devrimin 40. Yılı Kutlamaları

37. Fecr Uluslararası Film Festivali çerçevesinde İran İslam Devriminin 40. yıldönümü ile eş zamanlı olarak 1-11 Şubat tarihleri arasında Bender Abbas’ın Sitare-yi Şehr ve Sitare-yi Cenub sinemalarında 15 film gösterime girecek.

2018 yılında da 36. Fecr Uluslararası Film Festivali çerçevesinde 14 film Bender Abbas’ta Tahran’la eş zamanlı olarak gösterime girmişti.