Haftalık Basın Özeti 21-27 Eylül 2019

Haftalık Basın Özeti 21-27 Eylül 2019
30 Şehriver-5 Mehr 1398
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığında Değişiklik

İran Meclisi, 25 Eylül Çarşamba günü Ticaret Bakanlığı kurulması yönünde verilen tasarıyı 116 olumlu, 26 olumsuz ve 3 çekimser oyla kabul etti. Böylece Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Sanayi ve Maden Bakanlığı olarak ikiye ayrıldı.

Lovşan Belediye Başkanı Tutuklandı

Gilan eyaletinde bulunan Lovşan’ın belediye başkanı ve üç belediye meclis üyesi rüşvet aldıkları nedeniyle geçici olarak tutuklandılar.

Askeri Geçit Töreni Düzenlendi

22 Eylül Pazar günü başkent Tahran’da İran-Irak Savaşı’nın başlamasının 39. yıldönümü nedeniyle askerî geçit töreni düzenlendi. Her yıl 22 Eylül’de Tahran’da düzenlenen törene Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile üst düzey askerî yetkililer katıldı. Törende İran Silahlı Kuvvetleri’nin envanterinde kullanılan silahlar ile askerî ve savunma alanındaki yeni teknolojiler sergilendi. Törende konuşan Cumhurbaşkanı Ruhani, komşu ülkelerin geçmişte yaptığı hataları geride bırakmaya hazır olduklarını belirterek, “Komşularımıza dostluk eli uzattığımızı ilan ediyoruz. Çünkü ABD ve İsrail aramızdaki bölünmeyi kullanmak istiyor.” dedi.

İran Khodro’da Yeni Tutuklamalar

Cumhurbaşkanlığı Ofisi Koruma Başkanının kardeşi ve İran Khodro Satış İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Mustafa Han Keremi tutuklandı. Geçtiğimiz aylarda İran’ın yerli otomobil üreticileri İran Khodro ve Saipa’nın üst düzey yöneticileri otomobil satışlarında yolsuzluk ve usulsüzlük yaptıkları gerekçesiyle tutuklanmıştı. Son olarak İran Khodro Genel Müdürü Haşim Yekezare, görevden alınmış ve daha sonra tutuklanmıştı.

HEPCO İşçilerinin Tamamı Serbest Bırakıldı

Merkezi eyaletinin Erak şehrinde bulunan Ağır Ekipman Üretim Şirketi (HEPCO) işçilerinden 29 kişi 16 Eylül Pazartesi günü taleplerinin karşılanmasını istemek için tren yolunu kapatmaları nedeniyle tutuklanmıştı. Geçtiğimiz günlerde 23 işçi serbest bırakılırken 6 işçinin gözaltı süreci devam etmekteydi. 25 Eylül Çarşamba günü ise 6 işçinin de serbest bırakılmasıyla birlikte gözaltına alınan bütün işçiler serbest bırakılmış oldu.

İran’ın Hürmüz Barış Girişimi Planı

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Birleşmiş Milletler 74. Genel Kurulu’na katılmak üzere New York’a gitmeden önce yaptığı açıklamada Hürmüz Barış Girişimi planları olduğunu belirterek, “Bu güvenlik planının ismi Hürmüz Barış Girişimi’dir ve bunu “umut” olarak adlandırdık. Basra Körfezi’nin bütün ülkeleri bölgeyi korumak için koalisyona katılmaya davet edilecek. Bu planla birlikte bütün dünyada uzun süreli bir barışın peşinde olduğumuzu ilan ediyoruz. Bu koalisyona BM de davet edilecektir.” açıklamasında bulunmuştu.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun 598. kararının 8. maddesi kapsamında bölgedeki gerilimleri düşürmek, enerji güvenliğini sağlamak ve askerî karşılaşmaları engellemek için BM çatısı altında bölgedeki sekiz ülke (İran, Irak, S. Arabistan, Kuveyt, Umman, BAE, Katar, Bahreyn) ve BM 5 daimî üyesinden (ABD, Rusya, Çin, Birleşik Krallık ve Fransa) oluşan toplam 13 ülkeden müteşekkil koalisyonun kurulması gerekmektedir.

Ruhani’den Muhammed Bin Selman Açıklaması

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Suudi Arabistan veliaht prensi Muhammed Bin Selman’ın Pakistan Başbakanı İmran Han aracılığıyla kendisine mesaj ilettiğini doğruladı. Ruhani, İmran Han ile yaptığı görüşmede ABD ve Suudi Arabistan ile ilgili her iki sorunun da gündeme geldiğini ve İmran Han’ın iki ülke yetkilileriyle yaptığı görüşmeleri açıkladığını söyledi. Yemen’de ateşkes sağlanması durumunda Suudi Arabistan ile olan sorunlarının da daha hızlı bir şekilde çözüleceğini savunan Ruhani: “Biz, Yemen savaşının hiç kimsenin çıkarına olmadığına inanıyoruz ve bölgede barışı sağlamaya çalışmalıyız.” dedi.

Vatandaşlık Tasarısında Değişiklik

İranlı kadınların yabancı erkeklerden olan çocuklarına İran vatandaşlığı verilmesini öngören yasa tasarısında değişikliğe gidildi. Meclis’te yeni onaylanan tasarıya göre söz konusu çocuklara vatandaşlık verilebilmesi için artık Devrim Muhafızları Ordusu İstihbarat Kurumu’nun da onayı gerekmektedir.

İran Meclisi 13 Mayıs 2019’da İranlı kadınların yabancı erkeklerden olan çocuklarına İran vatandaşlığı verilmesini öngören tasarıyı kabul etmişti. Bu kanunla birlikte söz konusu çocuklar 18 yaşına gelmeden önce annesinin talebiyle, 18 yaşını geçtiyse kendi iradesiyle İran vatandaşlığı alabileceklerdi. Ancak Anayasayı Koruyucular Konseyi mecliste onaylanan yasa tasarısının konsey tarafından reddedildiğini 15 Haziran 2019’da duyurmuştu.

Hamenei: Avrupa’dan Tamamen Ümit Kesilmelidir

Devrim Rehberi Ali Hamenei 26 Eylül Perşembe günü Uzmanlar Meclisi üyeleriyle yaptığı görüşmede ABD ve İsrail dışında hiçbir ülkeyle irtibat ve görüşme yolunun kapalı olmadığını söyledi. ABD’nin nükleer anlaşmadan çıkmasından sonra Avrupa ülkelerinin verdikleri sözleri yerine getirmediğini hatırlatan Hamenei, “Avrupa ülkeleri taahhütlerine rağmen ABD’nin yaptırımlarına uydular ve hiçbir adım atmadılar. Bundan sonra da bir şey yapmaları uzak gözüküyor. Bu nedenle Avrupa’dan tamamen ümit kesilmelidir. Geliş gidişler ve anlaşmalar yapmada bir sorun yok fakat bunlara itimat edilmemelidir. Avrupalılar ara bulucu olarak geliyor ve uzun cümlelerle konuşuyorlar. Ancak bunların hepsi boş ve değersiz.” ifadelerini kullandı.

Ali Mutahhari’den Müzakere Açıklaması

Tahran Milletvekili ve eski Meclis Başkanvekili Ali Mutahhari ABD ile müzakere yapılmasını önerdi. Mutahhari, “ABD birkaç yıldır baskı uyguladı ancak halkı rejim aleyhine kışkırtamadı ve halk direndi. Öte yandan, askerî başarılar da elde ettik. Yani güçlü konumdayız. Bu nedenle ABD ile müzakere etmek için en iyi zamandır.” dedi.

Tahran-Zahidan Treni Kaza Yaptı

25 Eylül Çarşamba günü Tahran-Zahidan arası sefer yapan trenin Zahidan yolu üzerinde raydan çıkması sonucu beş kişi hayatını kaybetti. 250 yolcusu bulunan trende 157 kişi ise yaralandı. Yapılan açıklamaya göre hastaneye kaldırılan yaralılardan 110’u ilk müdahalelerin ardından taburcu oldular.

Hemmati: Rusya ve Türkiye ile Yerli Parayla Ticaret Yapıyoruz

İran Merkez Bankası Genel Müdürü Abdulnasır Hemmati, İran’ın Rusya ve Türkiye ile yerli paralarla ticaret yaptığını ve dolar kullanmadıklarını söyledi. Hemmati, “Rusya ile bütün ticari işlemlerde yerli paraları kullanıyoruz. Türkiye ile ticarette ise %30-40’ını yerli para, geri kalanını ise avro ile gerçekleştiriyoruz.” dedi.

Macron: Aramco Saldırısı Trump-Ruhani Buluşmasına Ket Vurur

Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Le Monde gazetesine verdiği demeçte 14 Eylül’de Suudi petrol tesislerine yapılan saldırının ABD Başkanı Donald Trump ile İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani arasında gerçekleştirilmeye çalışılan diplomatik görüşmeye yardımcı olmadığını belirtti. Macron, “Saldırıyı kimin yaptığı konusunda sorumluluk atfetmede çok dikkatli olmak gerekir. İpucu kümeleri var ancak bu saldırı bölgenin ekosistemini değiştiren yeni bir askeri olay.” dedi. Macron ayrıca, “İran görüşme konusunda şartlar açısından esnek fakat zamanlamada inatçı davranıyorlar; ABD ise görüşmelerin kısa zamanda yapılmasını istiyor.” açıklamasını yaptı.

İran ve Umman’dan Üst Düzey Diplomatlar New York’ta Buluştu

74. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (BMGK) toplantısı için New York’ta bulunan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ve Ummanlı mevkidaşı Yusuf bin Alawi bin Abdullah 21 Eylül Cumartesi Günü bir araya geldi. Zarif ve bin Alawi, İran ve Umman arasındaki ikili ilişkileri çevreleyen en son gelişmeler de dâhil olmak üzere bir dizi konu hakkında görüş alışverişinde bulundu.

Umman Sultanı Kabus bin Said, İran ve dünya güçleri arasında yürütülen ve Kapsamlı Ortak Eylem Planı adında ortaya çıkan nükleer anlaşmanın ilk aşamalarını kolaylaştırmada önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca 2019’un Nisan ayında, İran ve Umman’dan üst düzey askerî yetkililer, komşu ülkeler arasındaki çeşitli askerî alanlarda iş birliğini ilerletmek için bir mutabakat zaptı imzalamıştı.

Cevad Zarif’in BMGK Temasları

BMGK çalışmaları için New York’da bulunan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, mevkidaşı Avustralya Dışişleri Bakanı Marizade Pain ile ikili görüşme gerçekleştirdi. Zarif ayrıca Avusturyalı, Gürcü, Japon, Fransız ve Pakistanlı meslektaşlarıyla da ikili görüşmeler de bulundu. Zarif ayrıca, BM siyasi uzmanları, muhabirleri ve ayrıca ABD medyası ile ikili toplantılara da katılmıştır.

Erdoğan: Aramco Saldırısının Sorumluluğunu İran’a Yüklemek Hata Olur

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 25 Eylül Çarşamba Günü Fox News kanalına verdiği röportajda, 14 Eylül’de Suudi Arabistan’ın petrol tesislerine yapılan saldırılar için İran’ı suçlamadan önce ihtiyatlı olması gerektiğine vurgu yaparak, “İran’ı suçlamak doğru olmayacaktır, mevcut kanıtlar doğrudan İran’ı işaret etmiyor.” dedi. Erdoğan ayrıca, “Tüm yükü İran’a yüklersek, çözüme giden doğru yolu kaybederiz.” çağrısında bulundu.

Stena Impero Tankeri Serbest Bırakıldı

İran Deniz ve Liman İşletmeleri Müdürlüğü, Temmuz’dan bu yana elinde tuttukları İngiliz petrol tankeri Stena Impero’yu serbest bıraktığını açıkladı. Açıklama 27 Eylül Cuma sabahı söz konusu müdürlüğün web sitesinden yapıldı. İran’daki bir hükûmet sözcüsü geçtiğimiz hafta pazartesi günü (23 Eylül) gemiye karşı yasal işlemlerin tamamlandığını açıklamıştı.
İran, İngiliz petrol tankeri Stena Impero’ya 19 Temmuz’da Hürmüz Boğazı’nda denizcilik yönetmeliklerini ihlal ettiği gerekçesiyle el koymuştu.

İran’ın AB Ülkeleri ile Ticaret Rakamları

Avrupa İstatistik Ofisi tarafından yayımlanan verilere göre İran’ın AB ülkeleri ile ticareti 2019 yılının ilk yedi ayında 3,01 milyar avro olmuştur. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %76 düşüş göstermektedir. İran söz konusu dönemde AB ülkelerine yaklaşık 453 milyon avro değerinde ihracat gerçekleştirmiş ve bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracat oranlarında %93,67 düşüş kaydedilmiştir. İran aynı dönemde AB ülkelerinden 2,55 milyar avro değerinde emtia ithal etmiştir ve bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %52,12 düşüş göstermektedir.

Konut Fiyatlarında Artış

İran İstatistik Merkezinin verilerine göre 21 Mart-21 Haziran 2019 döneminde her bir arazi metrekaresinin ortalama fiyatı ve yerleşim alanın fiyatları sırayla %148,6 ve %82,2 artış göstermiştir. Aynı zamanda kira fiyatlarında yıllık ortalama %29,1 yükseliş yaşanmaktadır. Verilere göre mülk anlaşması sayısında arazi hariç düşüş kaydedilmektedir.

Aylık Enflasyon Oranı Düştü

İran İstatistik Merkezine göre Ağustos-Eylül 2019 döneminde enflasyon oranı bir önceki döneme göre (Temmuz-Ağustos 2019) %6,6 düşüş göstererek %35 oranına gerilemiştir. Daha önce İran İstatistik Merkezine göre yıllık enflasyon oranı %42,7 olarak açıklamıştır. Verilere göre gıda ve alkolsüz içeceklerin fiyatlarında bir önceki yılın aynı ayına göre %46 artış yaşanırken balık ve deniz ürünlerinde, kırmız et gruplarında sırasıyla %67,3 ve %63 artış görülmektedir.

Otomobil Üretiminde Düşüş

İranlı otomobil şirketleri 21 Temmuz-22 Ağustos 2019 döneminde 47.317 otomobil ve ticari araç üretimi yaptı. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %47,1 düşüş göstermektedir. Ayrıca Mart-Nisan 2019 döneminde İran’da çeşitli otomobil üretiminde geçen yılın aynı dönemine göre %39,8 düşüş yaşanmaktadır.

İranlı Çocukların %30’u Sağlıksız Besleniyor

İran Obezite Önleme ve Tedavi Derneği Başkan Yardımcısı Seyit Ziya Mazhari, İRNA Haber Ajansı sağlık muhabiri ile yaptığı röportajda İranlı çocukların %30’unun düşük kalorili ve besin değeri az olan yiyecekleri daha fazla tükettiklerini ve bu sebeple İranlı çocuklar arasında karaciğer yağlanması, tansiyon, kas ve kemik hastalığının çok yaygın olduğunu belirtti. Beslenme uzmanı Ziya Mazhari, İranlı ebeveynlerin çocuklarının farklı katkı maddesi ve renklendirici içeren gıda maddelerini tüketmemeleri gerektiğini, bu ürünlerin ayda birkaç defadan fazla tüketildiğinde bağımlılık yapacağını ve hayatı boyunca terk edemeyeceklerine dikkat çekti. Mazhari, çocukların vücudundaki yağ hücrelerinin artmasının gelecek nesillerin bulaşıcı olmayan birçok hastalığa maruz kalmasına neden olacağını ve İranlı ebeveynlerin bir şekilde gelecek nesillerin sağlıksız olmasına davetiye çıkardığını ekledi.

İran Nüfusunun %24’ü Depresyonda

İran Psikolog ve Rehberlik Danışmanlar Odası Başkanı Dr. Muhammed İbrahim Medahi, mevcut istatistiklere göre İran halkının yaklaşık %24’ünün depresyonda olduğunu ifade etti. Dr. Muhammed İbrahim Medahi, İran halkının %23’ünün endişe duyduğunu, %18’inin de psikosomatik bozukluk yaşadığını ve genel olarak İran halkında sosyal patolojinin arttığının söylenebileceğini açıkladı. İran’da psikolog ve danışman eksikliğinin ciddi bir konu olduğunu söyleyen Dr. Medahi, 65-70 bin arası doktorasını tamamlamış psikolog ve rehberlik danışmanı olduğunu ancak bu sayının sadece 30 bininin İran Psikolog ve Rehberlik Danışmanlar Odası üyesi olduğuna dikkat çekti. Evlilik öncesi psikolojik danışmanlığın gerekli olduğunu ve ülke sağlık bütçesinin yaklaşık %5’inin psikolojik tedaviler için ayrılması gerektiğini ve bunun için de bir yasa çıkarılması gerektiğinin altını çizdi.

İran Psikolog ve Danışmanlar Odası’nın İran genelinde yaklaşık 31 eyalette merkezi bulunmaktadır.

Aile Bisiklet Programı İptal Edildi

Tahran Şehir Konseyi üyesi Hüccet Nazari, Tahran’da düzenlenecek olan “aile” bisiklet programının iptaline ilişkin karara tepki gösterdi. Nazari, Tahran Belediyesinin gerekli izinleri aldığını, çalışmanın yürürlüğe girebilmesi için gerekli tüm çalışmaların yapıldığını ancak son dakikada bazı muhaliflerin programa karşı çıktığını belirtti. Alınan bilgilere göre program, savcılık emriyle iptal edilmiştir. Nazari, savcılıktan bu programın iptal edilmesinin nedenlerine yönelik bir açıklama yapmasını talep etti.

İran’da muhafazakâr devlet kurumları ve gelenekçi din adamları ister devlet ister özel kuruluşlarda kadın ve erkeklerin yan yana olmasına karşı hassas davranmakta, çoğu durumda cinsiyet ayrımının olmasını talep etmektedirler. Yasalarda kadınların bisiklete binmesine yönelik bir yaptırım bulunmamasına rağmen Ayetullah Hamenei kadınların halka açık yerlerde bisiklete binmelerinin haram olduğunu söylemiştir.

Tahran Savunma Haftasında Seyyar Kitap Otobüsleri

Tahran Belediyesi Kültür-Sanat Başkanlığı 6. Bölge Kütüphaneler Temsilcisi Ali Reza Ahmedi, Kutsal Savunma Haftası’ndaki programlara işaret ederek üç adet seyyar kütüphanenin Tahran’ın çeşitli ilçelerinde vatandaşlara kitap hizmeti sunacağını belirtti. Ayrıca otobüslerin 21 gün boyunca Tahran’ın 22 ilçesinde vatandaşlara hizmet vereceğini de ekledi. Ahmedi seyyar kütüphane projesinin vatandaşların kitaplara ulaşması amacıyla oluşturulduğunu belirterek bu çalışmanın ailelerin kitap programlarıyla tanışmalarını hedeflediğini, gençlerin ve çocukların kitaplara erişiminin yaygınlaşması amacına hizmet edeceğini ve şu ana dek vatandaşlar tarafından memnuniyetle karşılandığını söyledi.

‘Arabasız Bir Gün’ Kampanyasına Katılan İlk Şehir Tahran Oldu

Fars Haber Ajansının verdiği bilgilere göre Şehircilik ve Çevre Genel Müdürlüğünün katkılarıyla düzenlenen “arabasız bir gün” başlıklı toplantıda, Şehircilik ve Çevre Müdürü Şina Ensari, 16-22 Eylül (25-31 Şehriver) arasındaki tarihlerin Uluslararası Temiz Taşımacılık Haftası olarak adlandırıldığını belirtti. Toplantıya ayrıca Tahran Belediye Başkanı ve Birleşmiş Milletler Temsilcisi de katılım sağladı.

Ensari, bugüne kadar bu programa dünyanın 54 ülkesinden 2800 şehrin katıldığını belirterek kampanyaya katılmanın gerekliliğinin altını çizdi. Ensari, programın ilk olarak 1997’de İngiltere’de “arabasız bir şehir” sloganıyla şekillendiğini belirterek 2000 senesinden sonra Avrupa Gelişim Komisyonu tarafından incelendiğini ekledi. Ayrıca Tahran’ın Uluslararası Temiz Taşımacılık kampanyasına katılan İran’ın ilk şehri olduğunu ifade etti. Ensari, Avrupa Komisyonunun, “arabasız bir gün” kampanyası oluşturduğu ve Uluslararası Temiz Taşımacılık kampanyasına katıldığı için Tahran Belediye Başkanına teşekkür mektubu gönderdiğini söyledi.