Haftalık Basın Özeti 22-28 Eylül 2018

Haftalık Basın Özeti 22-28 Eylül 2018
31 Şehriver-6 Mehr 1397
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Ev Yapımı Alkol Can Aldı

İran’da ev yapımı alkolden zehirlenmeler devam ediyor. Sağlık Bakanlığı Sivil Savunma Kurumu Başkanı Pir Hüseyin Kulivend’in ev yapımı alkolleri kullandıkları için zehirlenenlerin sayısının 28 Eylül Cuma itibariyle 169 kişi olduğunu söyledi. Kulivend şimdiye kadar Hürmüzgan eyaletinde 11, Kuzey Horasan ve Elburz eyaletlerinde ikişer olmak üzere toplam 15 kişinin bu nedenle hayatını kaybettiğini açıkladı. Kulivend ayrıca, 145 kişinin hastaneye kaldırıldığını da ekledi.

DMO Komutanından Ahvaz Açıklaması

Devrim Muhafızları İkinci Komutanı General Hüseyin Selami 28 Eylül Cuma günü yaptığı konuşmada geçen hafta Ahvaz’da yapılan saldırıyı Batı-Arap-İbrani üçlüsünün işi olduğunu ve şehitlerin intikamını iç ve dış faktörlerden geri alacaklarını söyledi. Selami, ülkenin bazı bölgelerinden karışıklıklar çıkarmayı planlayan ve savaşı İran içine çekme arzusunda olan BAE ve Suudi Arabistan’ı asla başarılı olamayacaklarını söyledi. Selami ayrıca, “Siz bize rakip olamayacak kadar küçüksünüz. Biz 40 yıldır büyük güçlerin karşısında durduk. Sizin büyük güçler arasında bir değeriniz yoktur. ABD’nin yanında durunca kendinizi güçlü hissediyorsunuz. Siz bizim intikam bıçaklarımıza tahammül edemeyeceksiniz. Eğer kırmızı çizgimizi geçerseniz biz de sizin kırmızı çizginizi geçeceğiz. Artık müdahale etmeyiniz, sizin bölgedeki tutkularınız yenilgiye uğramıştır.” ifadelerini kullandı.

Devrim Muhafızlarından Sistan ve Beluçistan’a Saldırı Açıklaması

Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Kudüs Karargahı Halkla İlişkiler Bürosu’ndan yapılan açıklamada İran-Pakistan sınırında bulunan Sistan ve Beluçistan eyaletinin Seravan şehrinde 28 Eylül Cuma sabahı İran’ın ileri karakoluna saldırı düzenlemeyi amaçlayan bir silahlı grubun etkisiz hale getirildiği bildirildi. Yapılan açıklamada silahlı gruptan dört kişinin öldürüldüğü, ikisinin yaralandığı ve diğerlerinin kaçtığı bilgisi aktarıldı. Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Komutanı Muhammed Pakpur ise daha sonra yaptığı açıklamadı öldürülen saldırganlardan birinin Ceyşul Adl’in iki numaralı ismi Molla Haşim Nekri olduğunu ifade etti.

Kamyoncuların Grevinde 40 Kişi Tutuklandı

İran’ın farklı eyaletlerinde kötü iş koşullarını protesto eden kamyon ve tanker şoförleri kontak kapattı. İranlı kamyoncular, ücretlerin sabit kalmasına rağmen, sigorta fiyatlarındaki artış, gişe ücretleri, yüksek komisyon oranları, yüksek onarım maliyetleri ve yedek parçalara ödenen yüksek fiyatları protesto etmek için mayıs ayında da greve protestosu yapmıştı. 22 Eylül’de tekrar başlanan ve halen devam eden protestolarda Fars, Kazvin ve Tahran’da yaklaşık 40 kişinin tutuklandığı bildirildi. Güvenlik güçleri ile Yargı yetkilileri tutuklananların yolları kapatarak kamyon ve tankerlerin geçişlerini engellediklerini açıkladılar.

Trump: Ruhani ile Buluşma Planım Yok

ABD Başkanı Donald Trump, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile bir görüşme planı olmadığını söyledi. 25 Eylül Salı günü kendi Twitter hesabından yaptığı açıklamada Trump “İsteklere karşın Ruhani ile görüşme planım yok. Belki gelecekte olabilir. Eminim ki kendisi çok hoş bir insan” sözlerini kullandı. İran’ın BM Daimi Temsilcisi’nin sözcüsü ise İran’dan böyle bir görüşme için talep gelmediğini vurguladı.

Ruhani: Trump ile Görüşme Talebimiz Olmadı

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ABD’li makamlarla yaptığı görüşmede “Washington’un hiçbir delil öne sürmeden nükleer anlaşmadan çıktığını ve bunun iki ülke arasındaki iki yıldır iyileşmeye başlayan ilişkileri ve köprüyü yıkmak anlamına geldiğini” belirtti. CNN Televizyonu’nda Christian Amanpour’un sorularını yanıtlayan Ruhani, Amanpour’un kendisini yönelttiği ABD Başkanı Donald Trump’ın kendi Twitter hesabında paylaştığı “İsteklere karşın Ruhani ile görüşme planım yok” sözleri ile ilgili ne düşünüyorsunuz sorusuna “Ne bu ne de geçtiğimiz yıl ABD Başkanı ile görüşme talebimiz olmadı” yanıtını verdi.

İran, Netenyahu’nun Yeni Suçlamalarını Reddetti

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda konuşan İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu İran nükleer anlaşmasını eleştirdi ve Tahran’ı nükleer silah üretmekle suçladı. Netanyahu buna dair Tahran’ın güneyinde Torghozabad’da yeni tesislerin kurulduğunu elinde gösterdiği fotoğraflarla iddia etti. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi de Netenyahu’nun açıklamalarını “yalan, düşünülmeden yapılan ve içeriği zayıf” iddialar olarak niteledi. Kasimi ayrıca “Nükleer konularla ilgilenen, denetleyen ve güvenilirliğini kanıtlayan tek kurum Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’dır ve İran’ın nükleer anlaşma çerçevesinde kabul ettiği yükümlülüklerini uyduğunu teyit etmiştir” açıklamasında bulundu.

Bolton: Tahran’ın Dokunulmazlık Günleri Sona Erdi

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton 26 Eylül Çarşamba günü yaptığı açıklamada İran’ın ABD’ye ve müttefiklerine herhangi bir aksiyonda bulunması halinde ciddi sonuçlar ile yüzleşeceğini belirtirken İran ile yapılan ticaretin de sonuçlarının kötü olacağı konusunda uyarıda bulundu. Bolton açıklamasında “Tahran ve destekçilerinin dokunulmazlık günleri sona erdi. Katil İran rejimi ve destekçileri eğer davranışlarında değişikliğe gitmezlerse ciddi sonuçlar ile yüz yüze gelecekler. İzin verin daha açık konuşayım: Sizi izliyoruz ve izlemeye devam edeceğiz” sözlerini sarf etti. Bu açıklamalar Devrim Muhafızları’na yakınlığıyla bilinen Fars Haber Ajansı’nın 25 Eylül Salı günü Abu Dabi ve Riyad’ın hedef alınacağı tehdidini içeren ve sitede yayınlandıktan birkaç saat sonra silinen videoların ortaya çıkmasından sonra geldi. Önceki gün ise İran Dini Lideri Ali Hamenei Ahvaz’da düzenlenen terörist saldırının Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin finansal desteği olduğunu beyan etmişti.

İran ile Mali Değişimi Kolaylaştıracak Plan Kasım’dan Önce Yürürlüğe Girecek

AB Dış Politika Şefi Federica Mogherini İran ile mali değişimleri kolaylaştırmak üzere uygulanacak AB planının ABD’nin İran’a petrol ambargosunu başlatacağı Kasım ayından önce başlatılacağını duyurdu. Mogherini AB’nin Rusya, Çin ve diğer ülkelerle birlikte İran ile yapılacak ticareti ikinci ABD yaptırımlarını aşarak sürdürmek için bir mekanizma kurulduğunu açıkladı. Mogherini teknik ayrıntıları gözden geçirdiklerini ve ticaretin devamını sağlayacak bir mekanizma inşa ettiklerini sözlerine ekledi.

Pompeo İran ile Finansal Bağlantı Kurma Planını Eleştirdi

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo AB tarafından İran petrol ticaretine ABD tarafından uygulanacak yaptırımları aşmak için kurulması planlanan özel mekanizmanın yapıcı olmayan bir girişim olduğunu vurguladı. Pompeo AB, Rusya ve Çin’in bu girişiminden dolayı hayal kırıklığına uğradığını ve kaygılı olduğunu beyan etti. Pompeo “Bu dünya barışı ve güvenliği için yapıcı olmayan ve en ön planda olan gelişmelerden birisi ve bu durum terörizmin ana sponsoru olan ve terörizm ihracı yapan İran’ın konumunu güçlendirebilir” diyerek eleştirilerde bulundu. BM Genel Kurulu’na katılmak için New York’a giden Almanya, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin dışişleri bakanlığı bahsedilen mekanizmanın New York’tan dönüş sonrası tesis edileceğini beyan etmişlerdi.

Çin, İran’dan Petrol İthalatını Azaltacak

Çinli Unipec Şirketi Başkanı Chen Bo, Çin’in ABD’nin Tahran’a karşı yaptırımları nedeniyle Kasım ayında İran’dan petrol ithalatını azaltacağını açıkladı. Chen Bo, İran’dan petrol ithalatı azaltma oranı konusunda henüz karar verilmediğini dile getirdi. Chen Bo bu açıklamasında mevcut arz ve talep dinamiğine bağlı olarak petrol fiyatlarının varil başına 60 ila 80 dolar arasında normal olacağını söyledi.

Volvo Şirketi İran’daki Faaliyetlerini Durdurdu

İsveçli kamyon imalatçısı Volvo şirketi, ABD yaptırımları nedeniyle İran’daki kamyon montajı işlerini durdurduklarını açıkladı. Volvo’nun İran‘a gönderdiği kamyon parçaları karşılığında ödeme yapılmadığını, dolayısıyla bu ülkede çalışmama kararı aldıklarını belirtildi. Açıklamada “Yaptırımlar ve ABD’nin yaptığı tüm eylemlerden dolayı İran’daki bankacılık sistemi çalışmıyor ve biz paramızı alamıyoruz bu nedenle şu anda İran’da hiçbir faaliyetimiz yok.” ifadelerine yer verildi.

BPI, İran’la İş Birliği Yapmayacak

Fransa’nın BPI Bankası, ABD’nin yaptırımları nedeniyle İran’la iş birliği yapma ve İran ticaretine yardımcı olmaktan vazgeçildiğini açıkladı. BPI’nın Genel Müdürü Nicolas Dufourcq, koşulların yerine getirilmediği ve şirketin cezalarının devam etmesi üzerine projenin askıya alındığını söyledi. Bankanın planı, avroya yönelik kredi hatlarının İran’la iş birliği programlarına tahsis etmesi ve ABD ile hiçbir bağlantısı olmayan mali kanalları kullanmasıydı. Ancak ABD’nin yaptırımları Avrupa şirketleri için zorluk oluşturmaktadır.

Otizmli Kız Öğrencilerin Durumu Ne Olacak?

İran Otizmliler Eğitim, Araştırma ve Rehabilitasyon Derneği Uzmanlarından Muhammed Ali Miri, Tahran’da otizmli erkek çocuklar için beş tane okul olduğunu ancak otizmli çocuklar için hizmet veren Tahran Özel Eğitim Kurumunun Tahran’da kız çocukları için ilk otizm okulunu Eylül ayı içerisinde açacağı vaadinde bulunmasına rağmen hâlâ otizmli kız çocuklarının eğitimden mahrum bırakıldığını söyledi. Otizmli erkek çocukların sayısının kız çocuklarının sayısının dört katı olduğuna dikkat çeken Muhammed Ali Miri, otizmli çocukların bir diğer probleminin ise aileleri tarafından hastalıklarının fark edilmediğini belirtti. Otizm hastalığının farklı derecelerinin bulunduğunu söyleyen ve otizm hastalarının normal okullarda eğitim görememesini kültürel tabulara bağlayan Ali Miri, otizm hastalarının Risperidon ve Ritalin gibi ilaçlarının çok pahalı olduğunu ve son olarak ABD’nin İran’a yaptırımları sonucunda bu tür bazı ilaçların tedarik edilemediğini sözlerine ekledi.

Yapılan son araştırmalara göre dünyada doğan her 65 çocuktan biri otizmli; İran’da ise doğan her 150 çocuktan biri otizm hastasıdır.

İran’da Tüberküloz Oranları

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2018 Eylül raporuna göre, 2017 yılında dünya genelinde yaklaşık 1,3 milyon kişinin tüberküloz, 300 bin kişinin de HIV virüsü nedeniyle hayatını kaybettiği saptanmıştır. WHO’nun verilerine göre her yıl dünya genelinde yaklaşık 10 milyon kişi tüberküloz riski taşımaktadır. Bu insanların çoğunluğunun sağlık hizmetlerinin sınırlı olduğu fakir ülkelerde yaşamaktadır. BM Verem ile Mücadele Kurumu Başkanı Dr. Teresa Casayeva’ya göre tüberküloz artık küresel bir salgın hâline gelmiştir.

İran’da tüberküloz vakalarının geçmiş yıllara göre azaldığı görülmektedir. 1964 yılında 100 bin kişide 142 kişi verem iken 2017 yılında ise 100 bin kişide 11 kişiye verem teşhisi konulmuştur. 2017’de 9 bin İranlı’ya verem teşhisi konulurken bunların yaklaşık %46’sının kadın ve %15’e yakınının da Afganistanlı sığınmacılar olduğu görülmektedir. Verem, 65 yaş ve üzeri kişilerde ve en çok Sistan ve Beluçistan ve Gülistan eyaletlerinde görülmektedir.

İşitme Cihazı Fiyatlarında Artış

İran’da işitme cihazlarının fiyatları 8 milyon tümene yükseldi. İşitme cihazı kullanan insanların (özellikle emeklilerin) bu cihazları satın alma gücü yoktur. Bazı İranlı medikal firmalarının da işitme cihazlarını stokladığı belirtilmektedir.

İran’da her bin kişiden 3-4’ü doğuştan işitme engellidir. Yetişkinlerde ise bu istatistik daha fazladır. İlerleyen yaş, hastalık ve özellikle çevre kirliliği işitme kaybını etkilemektedir. İran’da 500 binden fazla işitme engelli olduğu tahmin edilmektedir.

İranlı İşçilerin Satın Alma Gücünde Ciddi Düşüş

Tahran merkezli İslami Konseylerin Koordinasyon Başkan Vekili Muhsin Bakeri, “Mevcut ekonomik şartlarda işçilerin geçimi son derece kritik ve hükûmet tarafından işçi maaşlarını artırmaya yönelik herhangi bir çalışma yapılmıyor ve son 7 ayda tümenin yaklaşık %430 değer kaybetmesi işçileri zor durumda bırakıyor.” dedi. İranlı işçilerin satın alma gücünün büyük oranda düştüğüne dikkat çeken Muhsin Bakeri, üretimde durgunluk yaşandığını ve hatta iflasların da yaşanacağını söyledi.

2018 yılı için İran’da belirlenen asgari ücret 1 milyon 116 bin tümendir. STK temsilcileri de bu miktarın yoksulluk sınırının yarısından daha az bir rakama eşit olduğunu belirtmektedirler.

Kamyon Şoförleri Kontak Kapattı

İranlı kamyon şoförleri çalışma şartlarının zorlaşması, sigorta primlerinin düşürülmesi, kamyon yedek parçalarının özellikle de lastik fiyatlarının artması nedeniyle kontak kapatmaya mecbur kaldı. Lastik fiyatlarında üç kat artan fiyatlar dolayısıyla kamyoncular çalışmamaktadır. Meclisi tarafından birkaç ay önce şoförlerin taleplerini dinlemek ve yerine getirmek için özel bir komisyon kuruldu. Fakat bu komisyonun verilen vaatlerin hiçbirini yerine getirmediği gözlemlenmektedir. IRNA ve ILNA haber ajanslarında bu kamyon şoförlerinin sadece lastik ve yedek parça eksikliğinden dolayı çalışmadıklarına dair haberler yer almaktadır.

Urumiye, Isfahan, Sebzvar, Zerrinşehr, Şehrikürd, Nain, Nişabur, Kazvin, Kirmanşah, Erdebil, Ahvaz ve Zencan şehirlerinde hâlâ devam eden kontak kapatma eyleminde 22 kişi tutuklandı.

Isfahanlı Çiftçilerin Protestoları

Isfahanlı çiftçiler finansman yetersizliğinden sonbaharda Zayanderud ırmağından verilmesi gereken suyun verilmemesinden ve bu konuda yetkililerin sözünde durmamasından dolayı Verzene, Revdeşt, Ziyar, Ejiye şehirlerinde gösteri yaptılar. Isfahan Milletvekili Hasan Ali Mobininejad, Zayanderud ırmağı çevresindeki köy ve şehir halkının yaklaşık %80’inin geçimini tarım ve hayvancılıktan sağladığını söyledi. Zayanderud ırmağının sanayi kuruluşları tarafından düzensiz bir şekilde kullanıldığı ve bölge halkının çiftçilikten başka bir gelir kaynağı olmadığına dikkat çeken Hasan Ali Mobininejad, denetim yapılması gerektiğinin altını çizdi.

Zayendured ırmağının 40 yıl öncesine kadar kapasitesinin yaklaşık 1 milyar 400 milyon m3 iken şimdi ise sadece 171 milyon m3 hacme sahip olduğu belirtilmektedir.