Haftalık Basın Özeti 29 Eylül-5 Ekim 2018

Haftalık Basın Özeti 29 Eylül-5 Ekim 2018
7-12 Mehr 1397
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran’dan DEAŞ’a Füze Saldırısı

22 Eylül Cumartesi günü İran’ın Ahvaz kentinde meydana gelen terör saldırısını bölgede faaliyet gösteren Hareketü’l-Nidal Örgütü’nün üstlenmesinden kısa süre sonra DEAŞ terör örgütü de saldırının kendileri tarafından düzenlendiğini açıklamıştı.1 Ekim Pazartesi gecesi Devrim Muhafızları Ordusu yerel saatle 02:00’da Kirmanşah eyaletinden Suriye’deki DEAŞ mevzilerine “Muharrem Vuruşu” adlı operasyonla füze saldırısı düzenledi. Devrim Muhafızları Ordusu Halkla İlişkiler Bürosundan yapılan açıklamada, Ahvaz’daki terör eyleminin sorumlusu olarak görülen DEAŞ’ın Fırat’ın Doğusundaki Ebu Kemal bölgesinde bulunan mevzilerine yedi İHA ve altı balistik füze fırlatıldığı aktarıldı. Açıklamada ayrıca, İran halkının güvenliğinin silahlı kuvvetlerin kırmızı çizgisi olduğu ve Devrim Muhafızlarının bu yönde gerekli adımı vakit kaybetmeden attığı vurgulandı.

Operasyonda kullanılan ve üstünde “Kahrolsun Amerika”, “Kahrolsun İsrail” ve “Kahrolsun Al-i Suud” gibi sloganların yazılı olduğu görülen füzelerden Kıyam-1 700-800 km, Zülfikar ise 700-750 km menzile sahiptir. Operasyonun sonuçlarına ilişkin resmî açıklama yapılmazken medyada, atılan füzeler sonucunda bazı DEAŞ teröristlerinin öldürüldüğü yönünde bilgiler yer aldı.

Yetkililerden Füze Saldırısı Açıklaması

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, operasyonunun İran'ın terörizmle mücadeledeki azmini gösterdiğini söyledi. Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, bunun intikamın ‘ilk aşaması’ olduğunu söyleyerek operasyonların süreceği sinyalini verirken Eski DMO Komutanı ve Düzenin Yararını Teşhis Konseyi Genel Sekreteri Muhsin Rızai de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda ‘asıl darbenin yolda olduğunu’ yazdı. Savunma Bakanı Emir Hatemi ise füze atışlarının cevap niteliğinde olduğunu ve teröristlerin İran’ın ‘sert intikamını ve sürprizini’ beklemeleri gerektiğini ifade etti.

Hamenei Besic Üyelerine Seslendi

Devrim Rehberi Ali Hamenei 4 Ekim Perşembe günü Tahran’daki Azadi Stadyumunda Besic Teşkilatı üyelerine yaptığı konuşmada ABD’ye ve ülke içindeki bazı muhalif seslere sert açıklamalarda bulundu. İran’ın yaptırımları yenerek ABD’yi ekonomik alanda da başarısızlığa uğratacağını ileri süren Hamenei, ülkenin bir çıkmazda olmadığının altını çizerek ABD’nin İran’a ‘diz çöktüremeyeceğini’ ifade etti. Hamenei ayrıca ülke içinde ABD ile müzakere ve anlaşma yolunu öne sürenleri ‘düşmanla’ paralel hareket etmek ve ülkeye ihanet etmekle suçladı.

Huzistan’da Bir Polis Hayatını Kaybetti

Huzistan Emniyet Müdür Yardımcısı Albay Ali Kasımpur 4 Ekim Perşembe günü Behbahan şehrinde devriye gezen polis memurlarına kimliği belirsiz kişiler tarafından ateş açılması sonucu komiser yardımcısı rütbesinde bir polisin hayatını kaybettiğini bir diğerinin ise yaralandığını söyledi.

Kürdistan’a Ağır Silahlar Gönderildi

Devrim Muhafızları Ordusu Kürdistan eyaletinin sınırında bulunan Şahu dağı civarındaki bölgeye 3 Ekim Çarşamba günü eyaletin Divandere, Senendec, Kirmanşah ve Kamyaran gibi şehirlerinden ağır silahlar gönderdi. Bazı kaynaklar Devrim Muhafızlarının bölgede sıkı yönetim ilan ettiğini ve tatbikat nedeniyle 10 Ekim Çarşamba gününe kadar bölgeye geçişleri yasakladığına dair bildiri yayımladığını aktarmaktadır.

Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Netenyahu’nun İsteğini Reddetti

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Yukiya Amano İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu’nun isteğini reddetti. Netenyahu geçen hafta Birleşmiş Millet Genel Kurulunda yaptığı konuşmadan Tahran’ın güneyinde bulunan Turguzabad’da İran’ı nükleer materyal ve teçhizatlar sakladığını iddia ederek Tahran yönetimini suçlamış ve Atom Enerjisi Kurumu’ndan bu siteyi teftiş etmesini talep etmişti. Buna karşılık 2 Ekim Salı günü yaptığı açıklamada Yukiya Amano “Kurumun sonuç olarak vazifelerini garanti anlaşmasına dayalı bütün bilgileri kullanarak yerine getirdiğini, ancak yüzeysel olarak sunulmuş bilgilere göre değerlendirme yapmadığını” belirtti.

Netenyahu ve Merkel İran’ı Konuştu

Almanya Başbakanı Angela Merkel ve İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu gerçekleştirdikleri son görüşmede İran ile ilgili de konuştular. Bilindiği üzere Almanya ve İsrail’in İran nükleer sorunu ve Tahran’ın bölgesel faaliyetlerini yaklaşımları birbirinden farklı. Alman Başbakan’ın İsrail’e ziyareti de bu farklı bakış açıları devam ederken gerçekleşti. Netanyahu Almanya ve diğer AB ülkelerini İran nükleer anlaşmasına karşı gösterdikleri yaklaşım dolayısıyla eleştirdi ve “İran’ın yaptırımların kaldırılmasından sonra elde ettiği geliri İran halkı için kullanmaktan ziyade terörist faaliyetlere, bölgeyi istikrarsızlaştırmaya, füze programlarına, bölge ülkelerinin aleyhine ve İsrail’in varlığına karşı kullandığını” söyledi. Buna karşılık, Alman Hükümeti İsrail’i “işgal ettiği Filistin topraklarında izlediği politikalar nedeniyle eleştirdi ve bu politikaları onaylamadığını” belirtti. İsrail’in yakın zamanda Kudüs yakınlarındaki Han Ahmar köyündeki bütün sakinleri tahliye etmesi Almanya dahil olmak üzere AB ülkeleri tarafından tepkiyle karşılanmıştı.

Uluslararası Adalet Divanı’nın Kararı

Lahey’de bulunan Uluslararası Adalet Divanı ABD’den İran aleyhine uyguladığı insani malzemelerin ihracına yönelik engellemeleri kaldırmasını talep etti. Uluslararası Adalet Divanı İran yaptırımları ile ilgili olarak ABD aleyhine açılan davanın geçici hükmünde bu yaptırımların İran halkının hayatlarını tehlikeye attığını beyan ederek nihai kararından önce ABD’den insani malzemelerin İran’a ulaşmasına neden olan engelleri kaldırmasını istedi. Bu yılın bahar ayının ortasında İran ile imzalanan nükleer anlaşmadan ABD’yi çeken Donald Trump, anlaşmaya göre kaldırılan yaptırımları tekrar yürürlüğe koymuştu.

Bolton İran Hakkında Konuştu

ABD Başkanı Donald Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton 4 Ekim Perşembe günü “Terörizme Karşı Ulusal Mücadele Stratejisi” adlı konferansta konuşma yaptı. Washington’un terörizm ile yeni mücadele stratejisini anlatan Bolton İran’a karşı sert konuştu. Bolton bu konuşmada “İran’ın İslam Devrimi’nden sonra uluslararası turizmin merkez bankası haline geldiğini” beyan etti. Bolton “İslam Cumhuriyeti tarafından desteklenen Hizbullah, Hamas ve İslami Cihat gibi aşırılık yanlısı grupların hem ABD’nin güvenliği ve çıkarları için tehlike arz ettiğini hem de bu örgütlerin ABD’nin müttefiki İsrail’in düşmanı olduğunu” söyledi. Washington’un terörizmle yeni strateji planı, 2011 yılında Obama yönetimince önerilen ve El-Kaide terörü ile mücadeleye odaklanan stratejiden sonra planlanan ilk yeni strateji olarak göze çarpıyor.

ABD İran Tehlikesine Karşı Koymak için Suriye’de Kalıyor

ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı Orgeneral Joseph Votel İran’ın olası tehlikelerini bertaraf etmek için ABD Ordusunun Suriye’de kalacağını duyurdu. ABD’nin Suriye’deki askeri varlığının dolaylı olarak İran’ı dizginlediğini ifade eden Votel “Tahran yönetiminin Suriye’de nüfuzunu genişletmesine engel olmak en önemli görevimiz” diye konuştu. Votel, ABD’nin İran’la savaşa girmek istemediğini fakat bölgedeki askeri tehdidini sınırlamak için çalışmaya hazır olduğunu belirtti.

Suudi Arabistan, Mısır ve İsrail ABD’nin İran’a Saldırmasını İstiyorlar

5 Ekim Cuma günü ABD Dış İlişkiler Konseyinde konuşan Kerry, ABD’nin İran’la doğrudan bir çatışmaya girmesinden endişe ettiğini dile getirdi. Kerry Dışişleri Bakanı olduğu dönemde Suudi Arabistan eski kralı Abdullah, Mısır’ın devrik Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek ve İsrail’in Başkan Obama’dan İran’a saldırmasını istediklerini savundu.

Zarif’ten ABD ile İran’ın Görüşme İhtimali İlgili Açıklama

İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif, ülkesi ile ABD makamları arasında olası bir görüşme için Washington yönetiminde "ciddi değişiklikler" olması gerektiğini belirtti. El Cezire’ye verdiği röportajda son dönemde gündeme getirilen İran’ın ABD ile yeniden masaya oturma ihtimaliyle ilgili bir soruyu “siyasette asla diye bir şey yok fakat mevcut ABD yönetimi güvenilmez” diye yanıtladı.

Gıda Fiyatlarında Artış

İran İstatistik Merkezi Başkanı Omid Ali Parsa, enflasyon oranının Eylül ayında geçen yılın aynı dönemine göre yükseldiğini ve gıda fiyatlarının %36 oranında arttığını söyledi. Ali Parsa, Eylül ayında enflasyon oranının geçen yılın aynı ayına göre %26 arttığını belirtti. Alt kalemlere bakıldığında: Gıdada %36, dayanıklı tüketim mallarında %70, meyve ve kuruyemişlerde son on iki ayda %75’lik artış olduğu açıklandı.

Çin’in Sinopec Petrol Firması İran Petrolünün Alımını Yarıya İndirdi

Reuters raporuna göre, ABD’nin artan baskısı nedeniyle Çinli petrol firması Sinopec İran’dan petrol alımlarını Eylül ayında %50 azalttı. Ancak şirket yetkilileri tarafından azalmanın ne kadar olduğuna yönelik resmî bir açıklama yapılmadı. Çin ulusal petrol şirketi Sinopec sözleşmeye göre İran’dan günlük 260 bin varil petrol ithal etmekteydi. Geçtiğimiz yıl Çin’in İran’dan toplam petrol alımlarının %20’sini Sinopec şirketi aracılığı ile yapıldı.

Petrol Dışı İhracatta Artış

İran’ın petrol dışı ihracatı bu yılın ilk yarısında 23 milyar doları aştı ve İran’ın ticaret dengesi 1 milyar dolar civarında fazla verdi. Böylece bu yılın Eylül ayı sonunda İran’ın ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre %13 arttı. Öte yandan, İran’ın ithalatı 22 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti bu rakam bir önceki yılın aynı dönemine göre %12’lik düşüş olduğunu gösteriyor.

İran’ın İhracat Yaptığı Ülkeler

İran Gümrük İdaresinin yayımladığı son ticaret rakamlarına göre, İran’ın 2018’in ilk altı ayında en çok ihracat yaptığı ülkeler Çin, Irak, BAE, Afganistan ve Hindistan olduğu açıklandı. Çin, İran mallarının ana alıcısı olarak 4.633 milyar dolar değerinde İran’dan ürün ithal etti. İkinci sırada ise Irak 4.546 milyar dolar, BAE 4.63, Afganistan 1.67 ve Hindistan 1.25 milyar dolar şeklinde sıralandı.

Sarraflarda Dolar İzdihamı

Serbest piyasada 1 ABD dolarının 17 bin tümenden 10 bin tümen seviyelerine gerilemesi üzerine halk yastık altındaki dolarlarını bozdurmak için sarraflara akın etti. Ayrıca, İran meclisi döviz alım-satımının hükûmetin belirlediği yerler dışında yasak olduğunu açıkladı.

İran’dan Suriye’ye Yeni Yatırım

İran Suriye’nin Akdeniz kıyısındaki Lazkiye kentinde 400 milyon Euro (460 milyon dolar) değerinde bir enerji santrali inşa etmek için Şam ile anlaşmaya vardığını açıkladı. İran Enerji Bakanı Reza Ardakanyan iki ülke arasında bir mutabakat zaptı imzalandığını söyledi. Anlaşma, Suriye iç savaşında yıllardır rejimden yana mücadele eden İran’ın Suriye’deki ekonomik ağırlığının aratacağını gösteriyor.

Zabul’da Öğrenciler ve Ailelerinin Okul Protestosu

Sistan ve Beluçistan eyaletine bağlı Zabul şehrinin Dehmirdeh köyü ilkokul öğrencileri Zabul belediye binası önünde toplanarak köylerine bir ilkokul binası yapılması talebinde bulundular.

Dehmirdeh sakinleri 6’sı zihinsel ve bedensel engelli olmak üzere köylerinde 37 öğrencinin her gün 6 kilometrelik mesafeyi gidemeyeceklerini belirtirlerken öğrencilerin talepleri karşılanana kadar protestoların devam edeceğini söylediler. Protestolar devam ederken Zabul yetkililerinin Dehmirdeh köyüne okul yapılmasına karşı çıktıkları ve Dehmirdeh köyüne altı kilometre uzaklıkta olan Beriçi köyüne bir okul yapma kararı aldıklarını açıklamaları şaşkınlık yarattı.

Araştırmalara göre İran genelinde okul çağındaki çocuklar en fazla Sistan ve Beluçistan eyaletinde eğitim alamamaktadır.

Trafik Kazalarında En Fazla Ölüm Nevruz Tatilinde

İran, dünyada en fazla trafik kazası yaşanan ülkelerden biridir. İran’da son on yıl içerisinde yaklaşık 277 bin kişi trafik kazası sonucu hayatını kaybederken 4 milyondan fazla İranlı da yaralanmıştır. 190 ülke arasında Sierra Leone’den sonra trafik kazalarında en fazla ölüm oranına sahiptir. İran’da en fazla trafik kazası Nevruz tatillerinde meydana gelmektedir. Son on yıl içerisinde Nevruz tatillerinde meydana gelen trafik kazalarında yaklaşık 12 bin İranlı hayatını kaybetmiştir. Bu yılki trafik kazalarındaki ölümlerin %24’ten fazlası Nevruz tatilinde meydana gelmiştir.

İran Sigorta Merkezi Müdürü Golam Mirza Hüseyni, İran’da trafik kazaları sonucu ölüm oranları ile ilgili her gün ortalama 43 kişinin öldüğünü ve yaklaşık 900 kişinin de yaralandığını söyledi. Trafik Şube Müdürü Taki Mehri ise 2017 yılında İran’da yaklaşık 16 bin 201 kişinin trafik kazası mağduru olduğu bilgisini paylaşırken hayatını kaybedenlerin %50’den fazlasının 20-50 yaş arasında, %8’inin de çocuk yaşta olduğunu ekledi.

Çabahar’daki Varoş Nüfusun Yaşam Mücadelesi

Çabahar Milletvekili Abdul Gafur İrannejad, Çabahar’da yaşamaya çalışan varoş nüfus için yetkililerin daha fazla ilgi göstermesi çağrısında bulundu. Çabahar ve Kunarek şehirlerinde yaklaşık 100 bin kişi elektrik, su, okul ve sağlık hizmetlerinden mahrum bir şekilde hayatlarını devam ettirmeye çalışmaktadır. Abdul Gafur İrannejad, Çabahar sakinlerinin yaklaşık 20-30 yıldır elektrik, su, okul ve sağlık hizmetlerinden mahrum olduklarını, çok kötü şartlarda yaşam sürdürdüklerini ve 40-50 derece sıcaklıkta elektriksiz yaşadıklarını ayrıca 20 yıldır hiçbir hizmetten faydalanamadıklarını belirtti. Abdul Gafur İrannejad, Yol ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinin son yıllarda hizmet için birçok söz verdiklerini ancak çok yavaş hareket ettiklerini dile getirdi.