Haftalık Basın Özeti 7-13 Ekim 2017

Haftalık Basın Özeti 7-13 Ekim 2017
Haftalık Basın Özeti 7-13 Ekim 2017 (15-21 Mihr 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Cumhurbaşkanı ve Yargı Başkanı Arasında ‘İşsizlik’ Tartışması

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 7 Ekim Cumartesi günü üniversitelerin akademik yıl açılış konuşmasında yargıya eleştirilerde bulundu. Yargı erkini eleştiren Ruhani ‘bazıları yapacak işi olmayınca sürekli birilerini mahkemeye çağırıyorlar’ ifadelerini kullandı. Eleştirilere cevap veren Yargı Başkanı Sadık Laricani ise ‘işsiz olan sizsiniz, dört yıldır ülkeyi kurtaramadınız. Nükleer Anlaşmanın etrafında dolanıyorsunuz’ şeklinde cevap verdi. Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Yardımcısı İshak Cihangiri’nin kardeşi Mehdi Cihangiri gözaltına alınmıştı. Ruhani’nin yargıya eleştirisinin nedeni bu tarz tutuklamaların ve son olarak da reformist Katılım Cephesinin yedi eski üyesine birer yıl hapis ve ikişer yıl siyasi faaliyetlerden men cezası verilmesi olduğu tahmin edilmektedir.

Muhammed Hatemi’ye Yeni Sınırlama İddiaları

Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’ye yeni sınırlama getirildi iddiası tartışmalara neden oldu. 2009 olaylarından sonra yurtdışına çıkma, basında isminin yazılması ve fotoğrafının paylaşılması gibi yasaklar getirilen Hatemi’nin avukatı Muhammed Encam bu kez Hatemi’ye Din Adamları Özel Mahkemesi tarafından siyasi, kültürel toplantılar ve mitinglere üç ay katılmama yasağı getirildiğini iddia etti. Yargı Sözcüsü Muhsin Ejei konuyla ilgili kendisine yöneltilen soruya, Din Adamları Özel Mahkemesi Savcısının bu iddiaları tekzip etmediğini ancak yeni bir girişimde bulunmadıklarını, eski sınırlamaların devam ettiğini yönünde cevap verdi. Meclis’teki reformist Ümid Fraksiyonu karara tepki göstererek bir bildiri yayımladı. Bildiride, alınan kararın anayasanın 2, 23, 26 ve 27. maddelerine aykırı olduğu ve bütün yargı makamlarının anayasanın 156. maddesine dayanarak genel hakları ihya etme, adaleti ve yasal özgürlükleri yaymakla görevli olduğu ifade edildi. Aynı şekilde Ümid Fraksiyonundan 86 milletvekili meclis açık oturumunda cumhurbaşkanına hatırlatmada bulundular. 86 milletvekili geçen hafta tutuklanan yedi reformiste verilen cezalar ve Muhammed Hatemi’ye yeni sınırlamalar hakkında cumhurbaşkanına vatandaşlık haklarına riayet edilmesi gerektiğini hatırlattılar.

İran’dan ABD’nin CAATSA Kanuna Tepki

Yaklaşık iki ay önce ABD Kongresi ‘CAATSA’ adını verdikleri "Yaptırımlar Yoluyla Amerika'nın Düşmanlarıyla Mücadele" kanununu oy çokluğuyla onaylamıştı. Üç hafta sonra uygulanmaya başlayacak olan, İran, Rusya ve Kuzey Kore’ye bazı yaptırımlar getiren bu kanunla ABD, İran Devrim Muhafızları Ordusunu (DMO) ‘terör’ listesine alacak. İranlı yetkililer bu karara tepki gösterdi. Devrim Muhafızları Komutanı Tümgeneral Muhammed Ali Caferi bu yasaya tepki göstererek, ABD yönetiminin Devrim Muhafızları'nı terör örgütü olarak görmesi halinde, Devrim Muhafızları'nın da Amerikan ordusunu Orta Doğu başta olmak üzere dünya genelinde DEAŞ ile eşdeğer göreceğini ve DEAŞ muamelesi yapacağını kaydetti. Caferi, İran'ın CAATSA yasasının uygulanmasını, ABD'nin Nükleer Anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi şeklinde göreceklerini belirterek, ABD'nin yeni yaptırım yasasını uygulaması durumunda, bölgedeki üslerini İran'ın füze menziline giren 2 bin km’den öteye taşıması gerektiğini hatırlattı.

İstihbarat Bakanı ve Yargı Arasında Casusluk Savaşı

2016 yılının ağustos ayında casusluk suçlamasıyla gözaltına alınan nükleer müzakere heyetinden Abdül Resul Durri İsfahani geçtiğimiz hafta beş yıl hapse mahkûm edilmişti. İstihbarat Bakanı Mahmud Alevi konuya ilişkin yaptığı açıklamada casusluk işlerini tespit yetkisine sahip tek makamın İstihbarat Bakanlığı Karşı İstihbarat Birim Yardımcılığı olduğunu söyledi. Alevi ayrıca bu birim açısından Abdül Resul Durri İsfahani’nin casusluk yapmadığı gibi yabancı istihbarat kurumlarının saldırısına karşı direndiğini ve İstihbarat Bakanlığı Karşı İstihbarat Birim Yardımcılığı ile de iş birliği yaptığını belirtti. Alevi’nin bu açıklamalarına karşı yargıya bağlı Mizanonline Haber Ajansı yayımladığı bir açıklamada casusluk işlerini tespit yetkisine sahip tek makamın mahkeme olduğu vurgulandı. Tahran Adliye Başkanı Gulam Hüseyin İsmaili de İstihbarat Bakanının açıklamalarına tepki göstererek söz konusu kişinin gizli bir suç işlediğini ve bu konuda görüş bildirecek tek makamın yargı olduğunu ifade etti.

Fatıma Kerrubi’den İstihbarat Bakanına Mektup

2009 Yeşil Hareketi liderlerinden olan ve ev hapsinde tutulan Mehdi Kerrubi’nin eşi Fatıma Kerrubi mühürlenen Hazreti Zehra Dini Kültür Merkezinin mührünün kaldırılması için İstihbarat Bakanı Mahmud Alevi’ye mektup yazdı. Eşinin ve kendisinin doğum yeri olan Luristan eyaletinin Aliguderz şehrinde bulunan ve kimsesiz çocukların eğitimini karşılamak amacıyla açılan bu merkez 2015 yılında yargının talimatıyla kapatılmıştı. Mektubunda “Bir gün İslam Cumhuriyeti’nde hayır işlerinin engelleneceği düşünülür müydü?” sorusunu soran Fatıma Kerrubi, Kerrubi ailesine getirilen sınırlamalar, eziyetler onların hayır kurumunu da içine alıyor şeklinde sitemde bulundu.

Ülke Başsavcısından Yargıya Eleştiri

Ülke Başsavcısı Muhammed Cafer Muntazıri 11 Ekim Çarşamba günü yaptığı konuşmada yargıya yolsuzluk eleştirisinde bulunarak ‘eğer yargı görevini yapmış olsaydı bu kadar yolsuzluk olmazdı’ ifadelerini kullandı. Banka sistemlerinde usulsüzlükler olduğuna dikkat çeken Muntazıri, bunun sebebinin bankaların yüksek miktarda verdiği kredi ve faizler olduğunu, halihazırda Merkez Bankasıyla ilgili 12-13 tane suç dosyası bulunduğunu hatırlattı. Muntazıri ayrıca, bu sorunun dipsiz bir kuyuya dönüştüğü itirafında bulundu.

Caferi Afrika Birliği ile Görüştü

İran Dışişleri Bakanlığı Afrika Genel Müdürü Mehdi Ağa Caferi, Etiyopya’nın Başkenti Addis Ababa‘da Afrika Birliği Genel Merkezinde çeşitli yetkililerle görüşmelerde bulundu. Caferi, Afrika Birliği Genel Başkan Yardımcısı, Bilim-Teknoloji, Sosyal ve Tarım komiserleri ile bir araya geldi.

Salihi Londra’ya Gitti

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson ile 9 Ekim Pazartesi günü Londra’da görüştü. Salihi, Londra’dan önce Roma’da nükleer silahsızlanma konferansına katıldı ve bazı İtalyan yetkililerle görüşmelerde bulundu.

Zarif’ten Açıklama

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ABD’nin Kapsamlı Ortak Eylem Planından (KOEP) çekilmesi karşısında İran’ın çeşitli seçenekleri olduğunu söyledi. Zarif, Tahran’da yaptığı açıklamada, “Amerikan yönetimi Devrim Muhafızlarını terör listesine almak gibi konuları gündeme getirerek kendini İran halkı nezdinde daha menfur hale getirmektedir. Amerikan yönetimi tarafından böyle stratejik bir hata yapıldığı takdirde İran da buna karşı adım atacaktır” dedi.

İngiltere Dışişleri Bakanı, Zarif ve Tillerson ile Görüştü

İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson ülkesinin Kapsamlı Ortak Eylem Planına bağlılığına vurgu yaparak bu hususta İran ve Amerika Dışişleri Bakanları ile görüştü. Johnson 10 Ekim Salı günü önce İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, daha sonra ABD Dışişleri Bakanı Res Tillerson ile görüştü. Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Zarif ile görüştüğünü ve ülkesinin nükleer anlaşmaya bağlı olduğunu söyledi.

Zarif, Tanzanya Dışişleri Bakanı ile Görüştü

Tahran’a gelen Tanzanya Dışişleri Bakanı Agustin Mahiga İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile görüştü. Görüşmede Dışişleri Bakanı Zarif, İran’ın Afrika ülkeleri ve özellikle Tanzanya ile ilişkilerini geliştirmeye hazır olduğunu belirtti.

Laricani Rusya’da

İslami Şura Meclis Başkanı Ali Laricani, Rusya’nın Saint Petersburg kentinde düzenlenen 137. meclisler arası toplantıya katılmak için 13 Ekim Cuma günü Rusya’ya gitti. Laricani bu toplantı çerçevesinde Rusya Duma ve Senato Başkanları ile görüşecek. Ayrıca Toplu Bölgesel Güvenlik Meclisler Başkanları toplantısına da katılacak. 5 gün sürecek meclisler arası toplantılar 150 ülkenin katılımıyla cumartesi günü başlayacak. Uluslararası düzeyde parlamentolar arası iş birliğinin artması, terörizmle mücadele, güvenlik sorunlarının incelenmesi, ekonomik ve mali sorunlar, insan hakları ve demokrasi toplantılarda gündeme gelecek konular arasında.

Putin, İran’ı Ziyaret Edecek

Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in 1 Kasım Çarşamba günü Tahran’ı ziyaret edeceği açıklandı. Toplantıya Azerbaycan Cumhurbaşkanı da katılacak. Üçlü zirvede bölgesel konular ele alınacak.

IMF’nin İran Ekonomisine İlişkin Tahminleri

IMF Dünya Ekonomik Görünümü Raporu’nda İran ekonomisinin 2016 yılında %12,5 büyüdüğünü ancak bu trendin 2017 ve 2018 yılları için gözlemlenemeyeceğini belirtti. IMF’nin 2017 ve 2018 yılları için tahminleri ise sırasıyla %3,5 ve %3,8. IMF’ye göre, Ruhani hükümetinin uzun sürelerden sonra İran’da tek haneye indirilen enflasyon konusunda ise hükümet bu başarısını bu yıl ve gelecek yıl sürdüremeyecek gibi görünüyor. 2016 yılı için enflasyonu %9 olarak açıklayan IMF verilerinde 2017 ve 2018 tahminlerine %10,5 ve %10,1 olarak yer verilmiş. İran ekonomisi için bir diğer önemli veri olan işsizliğin ise çok az bir oranda olsa düşeceği bekleniyor. 2016 yılında %12,5 olarak belirtilen işsizliğin gelecek yıllarda %12,4 oranına düşeceği tahmin ediliyor.

Hükümet Dolara İlişkin Eleştirilere Cevap Verdi

Son dönemlerdeki doların İran para birimi karşısındaki artışının temel sebebini uluslararası piyasadan bağımsız olarak hükümetin bilinçli bir kur politikası olarak değerlendiren Tahran Ticaret, Sanayi ve Madencilik ve Ticaret Odası yönetim kurulu üyelerinden Seyyid Razi Hac-Aqamiri, pek çok eleştiride olduğu gibi hükümeti yoğun bütçe açığını gidermek amacıyla ABD doları ve altın fiyatlarına müdahale etmemekle suçladı. Suçlamalara cevap veren hükümet sözcüsü Muhammed Bagır Nubaht ise hükümetin doların artışına göz yummasının makro hedeflerinin aksine enflasyonu arttırıcı bir etki doğuracağını ve bu sebeple de bu yolun seçenek dahilinde bile olmadığını, hükümetin İran riyalini korumak için devalüasyon hariç her şeyi yapacağının altını çizdi.

Anti-Damping Vergisi Kesinleşti

Daha önce Avrupa Komisyonu tarafından açıklanan ancak üye ülkeler tarafından onaylanmayan çelik sektöründe 4 ülkeye uygulanacak olan anti-damping vergisi kabul edildi. İran’ın da aralında bulunduğu 4 ülkeye uygulanacak bu vergi, AB resmî gazetesinde yayınlanan karara göre 4 ülkeden yapılacak ithalatta ton başına 17,6-96,5 Euro aralığında alınacak. İran’dan verginin muhatabı olan İran Mobarakeh Çelik Şirketi’nin tabi olacağı tarif ise ton başına 57,5 Euro. Ancak üretim maliyetlerinin düşük olması sebebiyle pek çok şirkete/ülkeye kıyasla avantajlı bir konumda bulunan Çelik Şirketi’nin bu uygulamadan ne kadar zarar göreceği henüz belli değil.

Ermenistan Başbakanı İran’da

Ermenistan Başbakanı Karen Karapetyan’ı Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri karşıladı. Görüşme sonrası yapılan basın toplantısında Cihangiri şu ifadeleri kullandı: “İran’ın komşu ülkelerle olan ilişkilerini geliştirmeye çalışıyor ve Ermenistan ülkemiz dış siyasetinde çok önemli bir yere sahip. Ermenistan ile ekonomik, siyasi ve kültürel iş birliği için bir limitimiz yoktur.”

Ermenistan’ın Basra Körfezi ile Karadeniz arasında irtibat kurulacak bir bölge olduğunu belirten Cihangiri, elektrik iletimi için üçüncü bir hattın inşa edildiğini ve Ermenistan’a gaz ihracatını artırmak istediklerini söyledi. Cihangiri son olarak Ermenistan’ın Avrasya Birliğine üye olduğu halde Avrupa Birliği ile ilişkilerinin iyi olduğunu ve bu durumdan faydalanılabileceğini ekledi.

Karapetyan daha sonra İran Meclis Başkanı Ali Laricani ile görüştü. Laricani bu görüşmede, İran ve Ermenistan'da yatırım fırsatlarının açık olduğunu ve iki ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda ticari ilişkiye artısının olacağını belirtti.

ABD-Türkiye Vize Yasağı İranlı Öğrencileri de Vurdu

Washington’un İstanbul Başkonsolosluğunda çalışan memurlarından birinin Türk yargısı tarafından casusluk suçu ile tutuklanması sonrasında ABD’nin Türkiye Büyükelçiliği ülkede göçmen dışı vize verilmesinin durdurulduğunu duyurdu.

Bunun arkasından Amerika, İranlı öğrencilere, mezunlar da dahil olmak üzere, Türkiye’de sunduğu vize işlemlerini durdurdu.

Türkiye de ABD’nin bu kararına karşılık Amerikan vatandaşlarına vize yasağı getirdi.

İran Sağlık Bakanı Haşimi İslamabad’da

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Akdeniz Bölgesi 64. toplantısı 9-12 Ekim tarihleri arasında Pakistan’ın Başkenti İslamabad’da gerçekleşti. İran Sağlık Bakanı Hasan Haşimi toplantıya katılmak üzere İslamabad’a gitti.

Haşimi iki günlük Pakistan ziyaretinde başta Pakistanlı mevkidaşı Dr. Sayere Efzal Tarer olmak üzere Katarlı, Ummanlı, Iraklı ve Faslı mevkidaşları ile bir araya geldi. Daha sonra da WHO Akdeniz Bölge Yetkilisi Dr. Fikri ile görüştü.

Kum ve Elburz Eyaletlerinde Sigara ve Nargile Yasaklandı

Elburz ve Kum eyaletlerinde umuma açık yerlerde sigara ve nargile kullanımı İran Sağlık, Tedavi ve Tıp Öğretimi Bakanlığının uyarılarıyla eyaletlerin savcılık makamları tarafından yasaklandı. Elburz Eyalet merkezi Kerec Savcısı Hacı Reza Şakermi, bu yasağın sigarayla mücadele kanunun 13. maddesine göre konulduğunu ve uygulanabilir olduğunu açıkladı.

Diğer taraftan Kum Eyalet Savcısı Mehdi Kahe, yaptığı açıklamada kahvehane, lokanta, cafe-shoplarda, otel ve park gibi umuma açık tüm alanlarda sigara ve nargile kullanımının yasaklandığını duyurdu.

Ermenistan Film Festivalinden İran Belgeseline Büyük Ödül

Ermenistan’da düzenlenen Uluslararası 3. Deraht-ı Zerdalu (Kayısı Ağacı) Film Festivalinin büyük ödülünü “Be Arami/ Rahatça” isimli İran belgeseli kazandı.

1-5 Ekim 2017’de Ermenistan’ın Erivan ve Evcan şehirlerinde düzenlenen bu festivalin 3. aşamasında 100 ülkeden kısa ve uzun 1200 belgesel arasından seçilen 30 film gösterime girdi.

Kave Mozahiri’nin yapımcılığını üstlendiği filmde Şehin Golşahi, Nimet Bedehşan Mihr ve Asna Şuca gibi sanatçılar rol aldılar. Şehram Bedehşan Mihr’in yazar ve yönetmenliğinde bulunduğu “Be Arami” adındaki belgesel filmde modern dünyadaki insanın geçmişle bağlarının unutturulması anlatılmaktadır.

İsviçre, İsfahan ile Turizm İlişkilerini Geliştiriyor

İsviçre Dışişleri Bakanlığı Orta Doğu ve Kuzey Afrika Genel Müdürü Wolfgang Amadeus Bruelhart, İsviçre’nin İsfahan ile bilimsel ve kültürel iş birliğini artırmaya hazır olduğunu belirtti. Wolfgang Amadeus Bruelhart, İsfahan Valisi Resul Zargarpur ile yaptığı toplantıda İsfahan'ın 7 bin yıllık tarihine işaret ederek ülkesinin İsfahan ile olan kültürel iş birliğini geliştirmek için istekli olduğunu söyledi. İsviçre’nin birçok bilim alanında tecrübeli olduğunu ve İsfahan ile olan iş birliğini birçok sektöre yayabileceklerini sözlerine ekledi. İsviçre’de, İsfahanlı sanatçıların bilgi ve tecrübelerinden yararlanabilecek birçok sanatçının bulunduğunu ve karşılıklı bir değişim programı yapabileceklerini de belirtti.

İsfahan Valisi, Ortak Kapsamlı Eylem Planının uygulanmasının ve İsviçre Cumhurbaşkanının İran'a yapacağı ziyaretin ardından iki taraf arasında siyasi, ekonomik ve kültürel iş birliğinin genişletilmesi için uygun bir ortamın oluştuğunu belirtti. Küresel ve bölgesel şartların, iki taraf arasındaki ilişkilerin ve iş birliğinin geliştirilmesini mecburi kıldığını da sözlerine ekledi.

İran ve Romanya, Bilimsel ve Kültürel İş Birliğini Genişletiyor

Romanyalı yerel yetkililerle bir araya gelen İran heyeti bilimsel ve kültürel iş birliğinin geliştirilmesinin gerektiğini vurguladı. İran heyeti Romanya’nın Bükreş Üniversitesinde düzenlenen “4. Hıristiyan-Müslüman Konuşmaları”na katılmak için Romanya’da bulunuyor. İran heyetinin başkanı Romanya’nın ekonomik ve siyasi ilişkileri geliştirmedeki desteğine dikkat çekerek her iki tarafa da iş birliği ve ortak eylem planı hazırlanması için çağrıda bulundu. Heyetin başkanı, ekonomik iş birliğini geliştirmek için iki ülke arasında yapılan akademik faaliyetlerden de bahsetti.

İran’ın Güneydoğusunda Deprem

12 Ekim 2017 Perşembe günü öğleden sonra 4,2 şiddetinde meydana gelen deprem, Güney Sistan ve Beluçistan eyaletinde Bezman çevresini sarstı.

Sistan ve Beluçistan Kriz Yönetimi Genel Müdürü ve Sistan ve Beluçistan Eyalet Valisi General Reza Arbabi gazetecilere verdiği demeçte, depremin Bezman'a 26 kilometre, Bampour'a 53 kilometre ve İranşah'ın 61 kilometre uzağında gerçekleştiğini söyledi.

Arbabi, depremde mal ve can kaybının olmadığını ifade etti.

İranlı Akademisyenler Türkiye'de Kafkas Halk Kültürü Konferansına Katıldı

İranlı akademisyenler Kars’taki Kafkas Üniversitesi bünyesinde düzenlenen 1. Uluslararası Kafkas Halk Kültürü Kongresi'ne katıldı. Kafkas Üniversitesi, İran'dan katılan akademisyenler arasında Muhammed Hariri Akbari, Majid Teimurifar ve Muhammed-Taqi Sattari olduğunu bildirdi. Diğer akademisyenler ise Türkiye, Azerbaycan, Rusya ve Gürcistan'dan katıldı.

11 Ekim 2017 günü sona eren kongre Kafkas Üniversitesi tarafından Kafkasya araştırmalarını teşvik etmek için düzenlendi.

İran ve Türkiye Medya Sektöründe İş Birliğini Geliştiriyor

İran'ın Türkiye Büyükelçisi Muhammed İbrahim Taherian-Fard, iki ülke arasındaki medya iş birliğini geliştirmek için Anadolu Ajansı (AA) Genel Müdürü Şenol Kazancı ile görüştü. Toplantıda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İran ziyareti sonrasında ikili ilişkilerin yeni bir evreye girdiğini ve bölgesel ve uluslararası ilişkilerin geliştirilmesi için çalışmalarda bulunulması gerektiğini belirtti. Büyükelçi, iki tarafın Astana Müzakereleri sürecinde Suriye üzerindeki barışçıl iş birliği ve Kuzey Irak’taki referanduma karşı aldıkları ortak tavırlardan dolayı Ankara ve Tahran arasındaki görüş alışverişinin en üst seviyede olduğunu söyledi. Büyükelçi, İran’ın Türkiye ile ilişkilerinin geliştirilmesine ve bölgedeki gelişmelerle ilgili olan iş birliğinin devam ettirilmesine önem verdiğini açıkladı.

AA Genel Müdürü Kazancı da yakın medya iş birliğinin iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olacağını dile getirdi.