Cumhurbaşkanı Erdoğan-Ruhani Görüşmesi

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Haşim Rafsancani'nin vefatı dolayısıyla İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye taziyelerini iletti. İki lider arasında gerçekleşen görüşmede Suriye’de sağlanan mutabakatın Suriye halkı için önemli bir adım olduğu belirtildi ve terörle mücadelede ortaklık vurgusu yapıldı. Ruhani İran, Türkiye ve Rusya’nın bölgede barışın sağlanması için daha yakın bir iş birliği yapmasını memnuniyetle karşıladıklarını vurgulayarak Tahran, Moskova ve Ankara arasında yakın iş birliğinin bölgede barış ve istikrarın sağlanması açısından önemli bir mihenk taşı olduğuna yönelik açıklamada bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, Türkiye’nin İran ile ikili ilişkilerde ve bölgesel konularda diyaloğu ve iş birliğini kararlılıkla devam ettireceğini vurguladı. 

Cumhurbaşkanlığında Telekulak Skandalı

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ofisinde dinleme cihazları tespit edildi. Ofiste Devrim Muhafızlarına bağlı istihbarat ekiplerince güvenlik taraması yapıldı. Cumhurbaşkanlığı ofisine dinleme cihazlarının kimin tarafından nasıl yerleştirildiği ise akıllarda soru işareti bıraktı. Bilindiği üzere şimdiye kadar İranlı yetkililerden bazılarının güvenlik kurumlarında casusluk haberleri çıkmıştı.

  Doğrudan Gelir Desteği Alan 3 Milyon Kişi Daha Listeden Çıkartıldı

İran İslam Devriminin önemli ilkelerinden bir tanesinin sosyal adalet olduğu söylenegelmiştir. Özellikle Şah döneminde uygulanan politikalar gelir dağılımı adaletine hasar vermiş ve ülkede yaygınlaşan fakirlik ve yoksulluk İslam Devrimininim meşruiyeti bağlamında geniş halk kitlelerinin Devrimi desteklemesinde önemli rol oynamıştır. Ahmedinejad’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde tüketime yönelik çok sayıda malı kapsayan sübvansiyon politikası uygulanmıştır. Ancak bu politika zamanla bütçe imkânlarını zorlaması nedeniyle değiştirilmiştir. Ahmedinejad döneminde bu dolaylı sübvansiyon politikası yerini doğrudan gelir desteğine bırakmıştır. İlk zamanlarda hemen hemen tüm İran halkını kapsayan gelir desteği politikası bütçeyi zorlamaya başlamış ve Nisan 2016’da alınan bir karar ile kişisel gelir desteği almayı hak edenler listesinin %33 düzeyinde daraltılacağı kabul edilmişti. Şu ana kadar 7 milyon kişi bu listeden çıkarılmıştı. Bu hafta yapılan yen bir düzenleme ile bu listeden 3 milyon kişi daha çıkarıldı. Aylık bazda kişi başına 450 bin riyal (ya da yaklaşık 11 dolar) olan gelir desteği İran kamu maliyesine ciddi bir yük getirmekte. Cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaşırken böyle bir uygulamanın yapılması oldukça ilginç görünmektedir. 

Rafsancani’nin Yerine Kim Gelecek?

Haşimi Rafsancani’nin ölümünden sonra Uzmanlar Konseyi’nde onun yerine kimin geçeceği Anayasa Koruyucular Konseyi, Uzmanlar Konseyi ve İçişleri Bakanlığı arasında görüşülüyor. İçişleri Bakanlığı Naibi Muhammed Hüseyin Mukîmî Uzmanlar Meclisi ve Koruyucular Konseyi’ne mayıs ayındaki Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle eş zamanlı olarak Uzmanlar Konseyinin ara seçiminin yapılması önerisinde bulunacaklarını bildirdi. Koruyucular Konseyi sözcüsü Abbas Ali Kedhudayi ise ara seçim düzenlenmesi için Uzmanlar Konseyi Başkanlık Divanı’nın böyle bir talepte bulunmuş olması gerektiğini söyledi. 

Senendeç’te 2017 yılında Uluslararası Kürt Filmi Festivali Düzenlenecek 

3-6 Ocak 2017 tarihleri arasında İran devlet yetkililerinin ve Kürt sinema yapımcılarının katılımıyla Senendeç şehrinde Behmen sinemasında 1. Uluslararası Kürt Filmi haftası düzenlendi. Bu film haftasında 24 kısa ve 3 adet uzun metrajlı, birçoğu uluslararası ödül almış filmler gösterime sunulmuştur. Filmlerden 14 tanesi İran-Kürdistanlı film yapımcılarına aittir. Bu film haftasının kapanış konuşmasını yapan İran Kürdistan Eyaleti Kültür ve İrşad-i İslami Genel Müdürü Hüccetü’l-İslam Rahim Caferi, 2017 yılında İran’ın Senendeç şehrinde Uluslararası Kürt Filmi Festivali düzenleneceğini duyurdu. Hüccetü’l-İslam Rahim Caferi, Kürt film yapımcılarının önemli film festivallerinde ödül almalarının İran’ın Kürdistan eyaletinde film yapımcılığının geliştiğini göstermekte ve bunun daha iyi tanıtılabilmesi için 2017 yılında Senedeç şehrinde uluslararası bir film festivalinin düzenleneceğini açıkladı. 1. Uluslararası Kürt Filmi haftası programına Irak Kürdistan Kültür ve Gençlik Bakan Yardımcısı Halil Abdullah, Floransa Film Festivali temsilcisi Mehran Felsefi ve Senendeç şehrinin bazı yöneticileri de katılmıştır. 10 Mayıs 2015 tarihinde Londra’da dokuzuncu dönem Kürt filmi festivali ve Yılmaz Güney anısına beşinci dönem kısa film yarışması eş zamanlı ve ortaklaşa yapılmıştı. Son zamanlarda Kürt film yapımcılarının sinema üzerinden lokal milliyetçilik yaptıkları gözlemlenmektedir.

İran Dışişleri Bakanı Yardımcısının Moskova Ziyareti

Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Jaberi Ansari 23 Ocak tarihinde Kazakistan'ın başkenti Astana'da yapılacak üçlü zirve öncesi başta Suriye’deki son gelişmeleri değerlendirmek için mevkidaşı Mihail Bogdanov ile Moskova’da görüştü. İkili arasında Astana’daki toplantılara hangi grupların katılacağı, ateşkesin boyutları ve iki ülkenin Suriye konusunda izleyeceği politikalar ele alındı.

Ortak Komisyon Viyana'da Toplandı

İran ve P5+1 devletleri arasında nükleer anlaşmanın uygulanmasını izlemek amacıyla belli aralıklarla yapılan Ortak Komisyon toplantısı bu kez 10 Ocak’ta Viyana'da gerçekleşti. Dışişleri Bakanı Yardımcısı Abbas Araghchi, toplantı sonrasında yaptığı açıklamada İran'ın nükleer anlaşmaya her türlü olumsuzluğa rağmen riayet ettiğini belirtti. Araghci, ABD Kongresinin İran Yaptırım Yasası'nın (ISA) yenilenmesinin KOEP anlaşmasını zedelediğini belirtti. Toplantı sonrasında tarafların, KOEP’e kararlılıkla uyulacağına dair taahhütte bulunuldu. ABD’nin çıkarmış olduğu ISA tasarısının İran’ı hiçbir şekilde etkilemeyeceğine dair güvence verildi.

Devrim Muhafızı Tuğgeneral Mescidi Bağdat Büyükelçisi Olarak Atanacak

Asr Iran haber ajansının paylaştığı bilgiye göre, İran’ın Bağdat Büyükelçiliğine Devrim Muhafızlarından Tuğgeneral Iraj Mescidi atanacak. Ancak, altı yıllık görev süresi dolan Hassan Danaeifar’ın görevini ne zaman Mescidi’ye devredeceği belirtilmedi. Mescidi, daha önce Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin başdanışmanlığını yürütüyordu.

İran’ın Askeri Harcamaları ve Uzun Menzilli Füze Projesi

İran meclisi, askeri harcamaları -balistik füze yapımı da dahil- bütçenin yüzde beşine kadar artırma olanağı tanıyan tasarıyı onayladı. 2015-16 bütçesinin yaklaşık yüzde 2'si Devrim Muhafızları ve Savunma Bakanlığına tahsis edilen bütçede yeni dönemde askeri harcamaların oranı %5 olacak. İran’ın aldığı bu karar tartışmaları da beraberinde getirdi.  Obama, İran'ın balistik füze testlerinin nükleer anlaşmayı ihlal etmediğini belirtmişti. Donald Trump ise, “ABD tarihinde müzakere edilen en kötü anlaşma” olarak nitelediği KOEP Anlaşmasını ve İran'ın füze programını durduracağını açıkladı.

“Eğer Suriye’de Savaşmasaydık Tahran ve Horasan’da Savaşıyor Olurduk”

Devrim Rehberi Ali Hamenei katıldığı askeri bir toplantıda İran Ordusunun Suriye’deki durumuna ilişkin açıklamalarda bulundu. Suriye’de birkaç tuğgeneral bulunmakla birlikte binden fazla İran askerinin öldürüldüğünü ifade eden Hamenei, İran askerlerinin Suriye’de öldürülmüş olmalarının bütün millet için medar-ı iftihar olduğunu söyledi. Konuşmasında bölgede Beşşar Esad’ın en önemli destekçisinin İran olduğunu hatırlatan Devrim Rehberi, Amerika ve İsrail destekli fitneciler Suriye’de engellenmemiş olsaydı şimdi Tahran, Horasan ve İsfahan’da onlarla mücadele ediyor olacaklarını söyledi.  

“Herkes Cesur ve Bağımsız Yargının Kıymetini Bilmeli”

Devrim Rehberi Ali Hamenei 8 Ocak Pazar günü Kumda halka hitaben yaptığı konuşmada yargı ve hükümet arasındaki krize değindi. Düşmanın bu sorunu büyütmek istediğini hatırlatan Devrim Rehberi, herkesin bağımsız, cesur ve belirleyici olan yargının kıymetini bilmesi gerektiğini vurguladı. Hamenei böylelikle, söz konusu tartışmada safını net bir şekilde ortaya koymuş ve Cumhurbaşkanına mesajını vermiştir.

Çifte Vatandaşlığı Olanların İran Vatandaşlığı İptal Edilecek

Milli Güvenlik Komisyonu Sözcüsü Hüseyin Nakavi Hüseyni verdiği bir röportajda çifte vatandaşlığa ilişkin açıklamalarda bulundu. Hüseyni çifte vatandaşlığın suç olduğunu ve çifte vatandaşlığı olanların diğer ülkeyi tercih ettiği için İran’daki gayrimenkullerde hak sahibi olamayacaklarını ileri sürdü. Medeni kanuna göre çifte vatandaşlığı olanların İran vatandaşlıklarının iptal edileceğinin yazdığını hatırlatan Hüseyni, vatandaşlık alanında kapsamlı bir tasarı hazırlamaları gerektiğini belirtti.

Devrim Muhafızları Ordusuna Yeni Atama

Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Başkomutanı Muhammet Ali Caferi’nin talimatıyla DMO Operasyon Yardımcılığına Mehdi Rabbani’nin yerine Tuğgeneral Ali Zahidi’yi atadı. Ali Zahidi Irak-İran Savaşı’nda bir müddet DMO Kara Kuvvetleri Komutanlığını yürütmüş deneyimli bir komutandır.

“Yaptırımlarla İran’ı Yıpratmaya Çalışmak Batı’nın Rüyasıydı”

Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Halefi Tuğgeneral Hüseyin Selami katıldığı bir törende bazı açıklamalarda bulundu. İran’a uygulanan yaptırımları hatırlatan Selami, Batı’nın ekonomik ve bilimsel ambargolarla İran’ı yıpratmaya çalıştığını ancak bunun Batı için bir rüya olmaktan öteye geçemeyeceğini söyledi. Selami ambargo zamanında önemli nükleer santraller ve rafineriler inşa ettiklerini de ekledi. Bölgedeki son gelişmeleri de değerlendiren Selami, insanların Pakistan, Yemen, Irak ve Lübnan’dan baktıklarında, arkalarında servetlerinde gözü olmayan, sadık ve güçlü bir koruyucu olarak İran’ın olduğunu göreceklerini ifade etti.

Dört Eski Bakan Babek Zencani Dosyasından Dolayı Araştırılıyor

Yargı Sözcüsü Gulam Hüseyin Muhsini Ejei, Babek Zencani dosyası hakkında bazı açıklamalarda bulundu. Zencani dosyasının Ahmedinejad döneminden kaldığını ve aynı hükümet döneminde başladığını belirten Ejei, şu anda dört eski bakanın, yargıcın ciddi sorularıyla karşı karşıya kaldığını ve gerekirse mahkemeye çağrılıp suçlularla yüzleştirileceklerini söyledi. Zencani dosyasına ilişkin Merkez Bankası Müdürü ve çeşitli mevkilerde bulunun 30 müdür hakkında araştırma yaptıklarını ve 12 kişinin de tutuklandığını ifade etti.

İran Suudi Arabistan’a Hac Müzakereleri İçin Heyet Gönderecek

İran, Suudi Arabistan’dan gelen açıklamadan iki hafta sonra, 9 Ocak Pazartesi günü bu yılki hac etkinliklerini müzakere etmek için heyet gönderileceğini açıkladı. Ali Hamenei’nin Hac İşlerindeki temsilcisi Ali Gazi Asker yaptığı konuşmada söz konusu davetin geçmiş yıllardakinden ‘pek bir farkı olmadığını’ kaydetti. Suudi Arabistan Hac ve Umre Bakanı Muhammed Salih bin Tahir Benten, 30 Aralık’ta yaptığı açıklamada bu yılki hac etkinliklerinde diğer ülkelerin hacıları gibi İran’ın hacılarını da memnuniyetle karşılayacaklarını ve hac etkinliklerini görüşmek ve fikir alışverişinde bulunmak için aralarında İran’ın da olduğu Müslüman ülkelere davet gönderildiğini belirtmişti. İran ve S. Arabistan arasında 2015’te Mekke’de meydana gelen faciadan kaynaklanan kriz dolayısıyla Tahran 2016 hac farizesine vatandaşlarını göndermemişti.

“Haşimi Rafsancani’nin Ölümü Bütün Yetkililer İçin Bir Uyanış Olmalıdır”

Yargı Başkanı Sadık Laricani Yüksek Yargı mensuplarıyla yaptığı toplantıda birtakım açıklamalarda bulundu. Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Başkanı ve İran’ın Dördüncü Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani’nin ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getiren Laricani, onun sarsıcı ve beklenmedik ölümünün bütün yöneticiler için bir uyanış ve ölümden sonrasına hazırlanmak için bir vesile olması gerektiğini söyledi.

Ahvaz Özgürlükçü Arap Hareketi, DMO Karargahına Yapılan Saldırıyı Üstlendi

Ahvaz Özgürlükçü Arap Hareketinin bir kolu olan ‘Şehit Muhyiddin el-Nasır’ tugayları 9 Ocak Pazartesi günü Ahvaz’ın Gayzaniye bölgesinde bulunan Devrim Muhafızları Ordusuna ait lojistik bir karargaha saldırdıklarını ve DMO’dan birkaç kişinin öldüğünü ve yaralandığını bildirdi.

İlk Airbus Uçağı İran'a İndi

İran Hava Yolları (İran Air) ile Fransız uçak üreticisi Airbus yetkilileri arasında bir yıl kadar süren müzakerelerin ardından 18 Aralık 2016 tarihinde 100 yolcu uçağının alımına ilişkin nihai anlaşmanın imzalanmasının ardından, satın alınan ilk uçak Airbus A321, 12 Ocak günü Mehrabad Uluslararası Havalimanı'na iniş yaptı.  Airbus tarafından eğitilen İranlı bir pilot tarafından beraberindeki 90 kişilik İranlı heyet ile İran'a getirilen ve üst düzey yetkililer tarafından törenle karşılanan uçak, İran'ın anlaşmadan kazandığı en elle tutulur sonuç olarak kabul ediliyor. Üstelik İran Ulaştırma Bakanı Yardımcısı Fakhreiya Keşan da Mart 2017'ye kadar birkaç teslimatın daha olacağını belirtti. Bu teslimat, ülke içinde nükleer anlaşmanın kazanımları konusuna şüpheyle yaklaşan kesime karşın önemli bir başarı. Ayrıca teslimat Mayıs 2017’de yapılacak seçimlerde (adaylığı kabul edildiği takdirde) Cumhurbaşkanı Ruhani’nin elini güçlendirecek.

Artan Döviz Kuru Meclisin de Dikkatini Çekti

ABD Başkanlık seçimlerinin ardından küresel piyasalarda neredeyse tüm para birimleri karşısında değer kazanan Amerikan doları, İran'ın resmi para birimi riyal karşısında da önemli yükselişler kaydetti. Son birkaç aydır döviz kurunda meydana gelen artışlarla beraber İran riyali 15 Eylül 2016 tarihinden Ocak 2017'nin ilk haftası da dahil olmak üzere dolar karşısında yaklaşık %13 değer kaybetti. Döviz karşısında değersizleşen para birimi ülke içerisinde tepkilere ve Merkez Bankası ile Ruhani Hükümeti'ni hedef alan eleştirilere sebep oldu. Hükümete yönelik eleştiriler arasında en dikkat çekeni ise hükümetin petrol ihracatından kazandığı dolarlar ile bütçe açığını finanse etme konusunda artan döviz kurundan faydalandığı yönünde. Merkez Bankası ise henüz piyasaya müdahalede bulunmadığı için Meclis Araştırma Merkezi tarafından eleştirildi. Meclis Araştırma Merkezi, Merkez Bankası'na artan döviz kurları karşısında yapılması gereken hamleleri yapma ve serbest kur sistemine geçilmesi önerisinde bulundu. Raporun sonunda ise hükümetin uzun süredir yapmaya çalıştığı döviz kuru sisteminin tekleştirilmesi yönündeki çalışmalar kast edilerek, Ocak-Mart 2017 döneminde de karşılaşılacak para piyasalarındaki dalgalanmaların; hükümeti hedeflediği ana reformlardan vazgeçirmemesi gerektiği belirtildi.

İran’da Erkek Ölümleri Kadınlardan Daha Fazla

İran Kayıt ve Nüfus Kurumu tarafından yayımlanan bir rapora göre 21 Mart 2016-11 Ocak 2017 tarihleri arasında İran’da 293.602 kişinin vefat ettiği kayıtlara girmiştir. Bu vefat edenlerden 155.609 kişi erkek ve 137.993 kişi ise kadındır. Aynı dönemde kayıtlara giren yeni doğan İranlıların sayısı ise 1.239.053 kişidir. Yeni doğanların 634.395’i erkek ve 604.658’i kız çocuğudur. 11 Ocak 2017’de, 1.553 yeni doğan çocuk ve 368 ölüm kayıtlara girmiştir. Dünya Sağlık Örgütü, İran’ın 2015 yılında anne ve çocuk ölümlerinin en az yaşandığı ülkelerden olduğunu duyurmakta ama diğer taraftan İranlı uzmanlar ve yetkililer sürekli olarak evliliğin ve doğurganlığın azaldığından, yasal ve yasal olmayan kürtajların arttığından şikayetçi olmaktadırlar. Evliliğin ve doğurganlığın azalması, elbette ki anne ve bebek ölümlerinin azalmasına da temel teşkil edecektir. Zira İran’da gençlerin evliliğe sıcak bakmadığı, kadınların hamile kalmaktan sakındıkları ve boşanma ile ilgili haberlere sık rastlanmaktadır.

İran Üniversitelerinde Bütçe Yetersizliği

Tahran Sanat-i Emir-i Kebir Üniversitesi Rektörü Ahmed Mo’tedi, öğrenci yurtları konusunda devletin üniversitelere ayırdığı bütçenin üniversitelerin ihtiyacını karşılamadığını, İran’ın en iyi üniversitelerinden olan Sanat-i Emir-i Kebir Üniversitesinin öğrenci yurtları bakımından yetersiz olduğunu dile getirdi.

Yayımlanmasının 167. Yılı Münasebetiyle: İran’ın İlk Devlet Gazetesi Nasıl Yayımlandı?

“Vakayi’-i İttafikiye” İran’da yayımlanan ilk devlet gazetesidir. Nasuriddin Şah Kaçar’ın saltanatının üçüncü yılında Mirza Taki Han Emir-i Kebir’in gayretleriyle 1 Ocak 1851 yılında yayımlanan bu gazete ilk önce “Ruzname-yi Ahbar-i Daru’l-Hilafet-i Tehran” adıyla yayın hayatına başladı. Gazetenin ilk sayfasında “Esedullahu’l-Galib” ibaresi ve “Aslan ve Güneş” amblemi ile çevresinde iki ağaç resmi bulunmaktaydı. Hicri Kameri takvime göre 5 Rebiu’s-sani 1267 gününden itibaren haftalık yayımlanmaya başlayan bu gazetenin mesul müdürü “Tezkireci” diye meşhur Hacı Mirza Cebbar Nizamu’l-Muham, İngilizce mütercimi Edward Bergis, muharriri Mirza Abdullah ve basım yeri Tahran’da Dervaze-ye Dulab’da bulanan Hacı Abdullah matbaası idi. Ücreti 10 Şahi, yıllık aboneliği 24 Qeran olan bu gazeteye valiler, yöneticiler, zenginler ve tüccarlar ve ayrıca Emir-i Kebir’in emriyle 200 tümen aylık alan tüm devlet memurları abone olmak zorundaydılar. 471 sayı yayımlanan bu gazetenin 40 sayısı Emir-i Kebir zamanında neşredilmiştir. 472. sayıdan, yani 1861 yılından itibaren “Ruzname-yi Devlet-i Aliye-yi İran” adıyla yayımlanmıştır. 4 Nisan 1862 tarihine kadar 668 sayı olarak yayımlanan bu gazete, İran basın tarihi ve gazeteciliği araştırmaları bakımından önem arz etmektedir.