Haftalık Basın Özeti 9-14 Aralık 2019

Haftalık Basın Özeti 9-14 Aralık 2019
18-23 Azer 1398
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Aday Adayı Başvurusu %15 Arttı

İran İslami Şura Meclis seçimine aday adaylık başvuru süreci 1-7 Aralık tarihleri arasında gerçekleşti. Başvurular başta içişleri bakanlığı olmak üzere, valilikler, kaymakamlıklar, büyükelçilikler ve konsolosluklarda gerçekleşti. Aftab News haberine göre, ülke genelinde 13 bin 896 kişi (1605 kadın ve 12291 erkek) aday adaylık için başvuruda bulundu. Bu dönem, geçen döneme göre aday adaylık başvurusu %15 arttı. Başvurularda kadınların payı %12 olurken erkeklerin ise %88 oldu. Başvuranlar arasından %4’ü dini eğitim almışken %14’ü doktora seviyesinde ve kalan %82’si de yüksek lisans, lisans ve daha düşük eğitim seviyesine sahiptir.

Muntazeri: Bazı Göstericiler Av Tüfeğiyle Vuruldu

Meşhed Üniversitesi’nde “Serbest Düşünen Kürsülerde Özgürlüğün Sınırları” başlıklı panelde konuşan İran Başsavcısı Muntazeri, Kum kentindeki Heftad u Du Ten Meydanı’nda, içerisinde 84 av tüfeği ve özel mermilerin bulunduğu Peugeot marka bir otomobil ele geçirdiklerini belirtti. Muntazeri, ülke genelinde düzenlenen gösterilerde öldürülenlerin bazılarının bu tür av tüfekleriyle vurulduğunu söyledi. Muntazeri, ele geçirilen mermilerin son zamanlarda av tüfeği için üretilen özel bir mermi türü olduğunu vurguladı.

Ali Şemhani: Hayatını Kaybedenlerin %85’i Protestolarda Yoktu

İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, gösterilerde hayatını kaybeden bazı kişilerin ailelerine taziye ziyaretinde bulundu. Şemhani, Tahran eyaletine bağlı il ve ilçelerde hayatının kaybedenlerin %85’inin protesto gösterilerinde yer almadığını ve şüpheli şekilde güvenlik güçlerine ait olmayan ateşli ve ateşsiz silahlarla öldürüldüklerini belirtti.

Hatem’ül Enbiya Karargâhı Kâr Peşinde Değil

Hatem’ül Enbiya Karargâhı Komutanı Said Muhammed İslami, 13 Aralık’ta Cuma namazı öncesi hutbeden yaptığı konuşmasında karargâhın kâr peşinde koşmadığını söyledi. İslami, uzman ve devrimci gençleri istihdam ederek özel şirketlerle ve hükûmetlerle yakın çalışarak ülkenin altyapısını geliştirdiklerini ve yabancı ülkelere bağımlılığı azaltmada etkili adımlar attıklarını ve tüm mühendislik alanlarında kendilerine yeterlilik sağladıklarını belirtti. İslami, benzin ve mazotta kendine yeterliliğin Bender Abbas’taki Basra Körfez Yıldızının inşası ile sağlandığını vurguladı. İslami, 150 milyon metreküp işlemlenmiş gaz üretiminin yanı sıra, 11 bin km su, petrol ve gaz iletim hattı inşasını, ülkenin toplam rezervlerinin yüzde 50’sine denk gelen 62 su barajı inşasını, 800 km otoyol inşasını ve 40 bin km demir yolu inşasını gerçekleştirdiklerini ve bunların da Hatem’ül Enbiya Karargâhı’nın çalışmalarının bir kısmından ibaret olduğunu ifade etti.

Arakçi: Tetik Mekanizması Artık Tartışılmıyor

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi 9 Aralık Pazartesi Günü Nükleer Anlaşma ortak komisyonu hakkında gazetecilere verdiği demeçte, tetik mekanizması olarak da bilinen “uyuşmazlık çözüm mekanizması”nın tartışılmadığını belirtti. Arakçi komisyonda, İran’ın çıkarları karşılanmadığı sürece taahhütlerini azaltmaya devam edeceğini vurguladı ve taahhütleri azaltmada beşinci adımın atılmasına bir ay kaldığını belirtti.

İran: ABD ile Daha Çok Tutuklu Takası Yapmaya Hazırız

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ABD ile yapılan tutuklu takasından sonra ülkesinin daha kapsayıcı tutuklu mübadelesine hazır olduğunu açıkladı. Fakat Nükleer Anlaşmayla ilgili müzakerelerin başlamasının ABD’nin yaptırımları kaldırmasına bağlı olduğunu belirten Zarif Twitter hesabından şöyle bir mesaj paylaştı: “Amerika’daki İranlı rehine bu hafta geri döndükten sonra Tahran şimdi de tutukluların kapsamlı bir şekilde takası için hazır.”

BM: Suudi Petrol Saldırılarında Kullanılan Silahların İran Bağlantısı Kanıtlanamadı

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonia Guterres, 10 Aralık Salı günü BM Güvenlik Konseyi’ne yaptığı açıklamada Mayıs ayında Afif’teki bir Suudi petrol tesisine, Haziran ve Ağustos aylarında Abha Uluslararası Havaalanına ve Eylül ayında Suudi Aramco petrol tesislerine yönelik saldırılarda kullanılan silahların enkazını incelediklerini söyledi. Guterres, kullanılan füzelerin ve insansız hava uçaklarının “İran kökenli” olduğuna yönelik iddiaları şu aşamada kanıtlarla doğrulayamadıklarını açıkladı.

Pompeo: Azami Baskı Devam Edecek

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo 11 Aralık Çarşamba günü İran İslam Cumhuriyeti’nin şeytani davranışları devam ettiği sürece ABD’nin azami baskı kampanyasının da devam edeceğini vurguladı. Pompeo, “3 ulaştırma şirketine yaptırım uyguladık. Bu şirketler İran’a silah temin edip ulaştırma desteği verdi.” ifadelerini kullandı. Pompeo, bu şirketler arasında İran’dan Yemen’e iş yapan bir nakliye şirketinin de olduğunu belirtti.

ABD Hazine Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Shanghai merkezli ESAIL Kargo şirketi ile İran Mahan Havayolları’nın Hong Kong merkezli 3 satış sorumlusunun İran Devrim Muhafızlarına bağlı Kudüs Gücü adına Yemen’e silah soktuğu belirtildi.

Ruhani: Hükûmet Yaptırımları Müzakere Yoluyla Açmak için Çaba Göstermektedir

11 Aralık Çarşamba Günü kabine toplantısında konuşan İran Cumhurbaşkanı Ruhani hükûmetin “düşmanın planlarını boşa çıkarmak ve yaptırımları bertaraf etmek için” yoğun çaba sarf ettiğini söyledi. İran karşıtı ülkelerin planlarından haberdar olduklarını belirten Ruhani, “Ya yaptırımları tersine çevirmeliyiz ya da düşmanları tövbe etmeye zorlamalıyız.” dedi.

İran’ın 2020 Bütçe Taslağı Meclise Sunuldu

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran takvimine göre 1399, Miladi takvime göre ise Mart 2020-Mart 2021 dönemine tekabül eden yeni yıla ilişkin bütçe tasarısını 8 Aralık 2019 Pazar günü meclise sundu. 1399 yılının bütçesi bir önceki yıla göre %8 artışla 115 milyar dolar olarak açıklandı. Ruhani, bütçe tasarısını meclise sunarken genel kurulda yaptığı konuşmada önceki yıllardan farklı olarak bu bütçenin ABD yaptırımlarına karşı direniş ve mücadele bütçesi olarak adlandırdığını ifade etti.

Bütçe tasarısında yaklaşık 62,1 milyar dolar toplam gelir, genel giderler için de 87,3 milyar dolar öngörülmüştür. Bütçe açığı da 25,3 milyar dolar olarak belirtilmiştir.

İran ile Irak Ticaret Hacmi

İran Ticaret ve Kalkınma Kurumun Başkanı Hamid Zadboom, İran ürünlerinin Irak pazarında toplam ithalat içindeki payını %25 olarak açıkladı. İran’ın Irak pazarındaki toplam 40 milyar dolarlık ithalat payının %10’una sahip olduğunu söyleyen Zadboom, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlara rağmen Irak’a yönelik ihracatın devam ettiğini belirtti.

Otomobil Üretimi Düşüşte

İran’ın iki büyük otomobil firması İran Hodro ve SAIPA üretiminde gerileme devam etmektedir. İran’ın Mart-Kasım 2019 döneminde otomobil üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %32,3 düşüş gerçekleşmiştir. Dönem içerisinde İran Hodro otomobil üretimi %35,8 azalma yaşanırken SAIPA üretiminde de %17,2 düşüş görülmektedir.

Petrol Dışı Ticareti Düştü

İran Gümrük İdaresinin verilerine göre İran’ın petrol dışı ticareti (ham petrol, mazot, gaz yağı ve bavul ticareti yoluyla yapılan ihracatlar hariç) 21 Mart-22 Kasım 2019 döneminde 55,42 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakamda geçen yılın aynı dönemine göre %7,88 oranında düşüş yaşanmıştır. İran’ın ihracat rakamları aynı dönemde yıllık bazda %10,86 düşüş kaydederek 27,04 milyar dolara gerilemiştir. İthalatı ise dönem içerisinde %4,87 düşüş göstererek 22,12 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Sistan ve Beluçistan Eyaletinde Benzin Sıkıntısı

Sistan ve Beluçistan eyaleti akaryakıta gelen zamdan en çok etkilenen eyaletlerden biri oldu. Haberlere göre benzin istasyonlarda yakıt kartı olmadığı için seyyar satıcılar benzinin litresini 5-12 bin tümen arasında satmaktadır. İran hükûmeti geçtiğimiz ay benzine %200 zam yaparak litresini bin tümenden 3 bin tümene yükseltmişti.

Toraj Sabanhani Vefat Etti

69 yaşındaki pop müzik bestecisi Toraj Şabanhani, akciğer hastalığına yakalanmasının ardından hayata veda etti. Cenaze merasimine ilişkin detaylar hakkında henüz açıklama yapılmadı. Müzik kariyerine Adamak filminin bestecisi olarak başlayan Şabanhani, kariyeri boyunca birçok İranlı müzisyenle birlikte çalışmıştır. Ayrıca devrim sonrası birçok sanatçının ülkeyi terk etmesine rağmen ülkesinde kalmayı tercih etmiştir. Bu süreç içerisinde Reza Aryayi, Nasır Abdullahi, Mohammed Reza Ayozi gibi birçok sanatçıya da beste yapmıştır.

Kemal Tebrizi’nin yeni filmi Dest-endaz’ın Yapımı Sürüyor

Kemal Tebrizi’nin yönetmenliğinde ve Muhammed Afrideh yapımcılığında çekimleri devam eden Dest-endaz filminde sona yaklaşıldı. Filmde Hadi Zeynelabidin, Rüya Nevnihali, Reza Kiyaniyan, Humayun Erşedi ve Omid Nimeti gibi isimler rol almıştır. Dest-endaz filminin 38. Uluslararası Fecr Film Festivali’nde yer almak için başvurduğu öğrenildi.

Ahvaz’da Santur Festivali

Seccad Koravand, İkinci Santur Festivali’nin Huzistan, Buşehr, Çahar Mahal Bahtiyari, Kohgiluyi Buyer Ahmed, Luristan, İlam ve Kirmanşah eyaletlerinin katılımıyla gerçekleşeceğini bildirdi. Festivalin sonunda her yaş grubundan seçilen kişilere ödüller verileceği bilgisini aktararak son başvuru tarihinin 21 Aralık olduğunu açıkladı. Koravand, festivalin Ahvaz’da yapılacağını ifade ederek bu festivali önümüzdeki yıllarda uluslararası alanda düzenlemeye çalışacaklarını belirtti.

14. Somut Olmayan Miras Kongresinde Geleneksel İran Dutar’ı

Kolombiya’nın başkenti Bogota’da düzenlenen 14. Somut Olmayan Miras Kongresine İran sadece “Dutar” telli çalgı aletiyle katılırken bu kongrede UNESCO somut olmayan miras masası uzmanları da yer almıştır. 9-14 Aralık arasında gerçekleşen kongre, Latin Amerika ve Kolombiya’da ilk kez düzenlenmiştir. 14. Somut Olmayan Miras Kongresi, 24 üye ülke ve diğer birkaç ülkenin katılımıyla gerçekleşmektedir. Dutar mızrapla çalınmayan parmaklardan yararlanılan İran’ın eski geleneksel telli çalgısıdır. Bu enstrüman İran halk müziğinde çok önemli bir yere sahiptir. Ayrıca kongrede Türkmenistan “geleneksel Türkmen halı sanatını”, Türkiye “geleneksel ok ve yay yapımını”, Kırgızistan “geleneksel Kırgız şapkası yapma becerilerini” sunmuştur.