Hasan İrlu’nun Ölümü ve Bazı Şüpheler

Hasan İrlu’nun Ölümü ve Bazı Şüpheler
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran İslam Cumhuriyeti’nin Ekim 2020’de Yemen’deki Husi yönetimi tarafından kontrol edilen bölgeye atadığı Büyükelçi Hasan İrlu’nun, 21 Aralık 2021 Salı günü hayatını kaybettiği bildirilmiş; İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade, İrlu’nun koronavirüs nedeniyle yaşamını yitirdiğini duyurmuştur. Hatipzade bu duyuruda “Büyükelçi İrlu görev yerinde koronavirüse yakalanmıştı fakat bazı ülkelerin geç iş birliği yapması nedeniyle ülkeye kötü durumda getirildi. Aynı zamanda savaş gazisi olan İrlu, tedavi gördüğü hastanede yapılan tüm müdahalelere rağmen bu sabah şehit oldu.” şeklinde bir açıklama yapmıştır. Devrim Rehberi Hamenei 22 Aralık Çarşamba günü yayımladığı bir mesajda İrlu’nun ölümünü şehadete benzeterek onu “etkili bir elçi” olarak nitelendirmiştir. İran medyası, İrlu’nun ölümünün, sağlık sebepleri dışında başka bir nedenden kaynaklandığı yönündeki iddiaları (suikast, Suudi Arabistan hava harekâtı) yalanlamış; İrlu’nun 1980’lerdeki İran-Irak Savaşı’nda gazi olduğunu ve kimyasal silah saldırılarının ömür boyu süren etkilerinden mustarip olduğunu vurgulamıştır.

İrlu hakkında kamuoyunda ciddi bir bilgi bulunmamasına rağmen İran’ın yarı resmî haber ajansı ISNA’nın; İrlu’yu, Kasım Süleymani’nin “arkadaşı ve yoldaşı” olarak nitelemesi dikkat çekmiştir. Bununla birlikte eski ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, İrlu Yemen’e atandığında kendisinin Lübnan’daki Hizbullah ile bağlantıları olduğunu, Devrim Muhafızları Ordusunun (DMO) bir üyesi olduğunu iddia etmiştir. Ortagus; Tahran yönetiminin, Lübnan Hizbullahı ile ilişkili bir DMO üyesi olan İrlu’yu, Husi milislerin “büyükelçi” adı altında Yemen’e gizlice soktuğunu ifade etmiştir. Bununla birlikte ABD, İrlu’ya yönelik yaptırım kararı almış; ABD Hazine Bakanlığı, İran’ın kendisini “büyükelçi” olarak tanımlamasına rağmen İrlu’nun DMO Kudüs Gücünde faaliyet gösterdiğini açıklamıştır. Açıklamaya göre İrlu, yıllarca Husilere gelişmiş silahlar temin etmek ve eğitim sağlamak için DMO Kudüs Gücünün çabalarını desteklemiş; grubun Arap Yarımadası ve Yemen’deki operasyonlarını desteklemek için diğer üst düzey Kudüs Gücü liderleriyle koordineli biçimde hareket etmiştir. Eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, yaptırım kararının duyurulması sırasında yaptığı açıklamada, “DMO, İrlu’yu Yemen’e göndererek Husilere desteğini artırma ve çatışmayı müzakere edilmiş bir çözüme ulaştırmak için gösterilen uluslararası çabaları daha da karmaşık hâle getirme niyetinin sinyallerini veriyor.” ifadelerini kullanmıştır.

21 Aralık Salı günü IRNA, İrlu için yayımlanan ölüm haberinde, İrlu’nun esasen ABD’nin kendisi için 15 milyon dolarlık ödül koyduğu DMO Komutanı Abdülrıza Şahlai olduğunu ifade etmiştir. Bu durum Şahlai ve İrlu’nun, Yemen’de DMO adına faaliyet gösteren ve Süleymani ile yakın ilişkilere sahip olan tek ve aynı kişi olduğu yönündeki şüpheleri artırmıştır. IRNA’nın ölüm haberini duyurmasından kısa bir süre sonra açıklamada yer alan Şahlai atfının kaldırılması bu şüpheleri derinleştirmiştir.

Abdülrıza Şahlai Kimdir?

Şahlai, 1985’ten beri DMO’nun dış operasyonlarında yer alan ve 1989’da Kudüs Gücünün kurulmasıyla birlikte bu birimin komutanlarından biri olan, DMO’nun ön plana çıkan isimlerinden bir tanesi olmuştur. 2003’ten bu yana Irak’ta koalisyon güçlerine özellikle de ABD askerlerine yönelik suikast operasyonlarının beyni olarak görev almıştır. 2002 yılında, koalisyon güçlerinin Irak’ı işgalinden birkaç ay önce Kasım Süleymani’nin, Irak’a müdahale etmek için İran-Irak sınırında konuşlandırdığı üç komuta birimi arasında, batı ve kuzeybatı hattı komutanı Tuğgeneral Şahlai olmuştur. Şahlai, bu tarihlerde gerçekleşen; bombalamalar, adam kaçırma, suikastlar ile Bağdat ve diğer bazı şehirlerdeki Sünni nüfusun büyük bir bölümünün yerinden edilmesi gibi eylemlerden sorumlu tutulmaktadır. DMO ve Kasım Süleymani’nin Yemen’deki temsilcisi olarak görülen Tuğgeneral Şahlai, 2014 yılı ile birlikte Suriye ve Irak’ta da faaliyet göstermiştir.

ABD’ye bağlı resmî bir internet sitesinde de Şahlai hakkında çeşitli bilgiler yer almaktadır. Söz konusu sitede, Yemen Sana’da DMO’ya bağlı yüksek rütbeli bir komutan olarak tanımlanan Şahlai’nin, ABD’lileri ve ABD müttefiklerini hedef alma konusunda uzun bir geçmişi olduğu bilgisi paylaşılırken aynı zamanda Şahlai’nin Irak’ta koalisyon kuvvetlerine yapılan birçok suikastı planladığı, aşırılık yanlısı Şii gruplara silah ve patlayıcı sağladığı ve 20 Ocak 2007 tarihinde Irak’taki Kerbela’da 5 ABD askerinin öldüğü saldırıyı düzenlediği yönünde iddialar öne sürülmektedir. Bununla birlikte Şahlai’nin, bir finansör ve üst düzey DMO yetkilisi olarak 2011’de, 5 milyon dolar fon sağlayarak Washington DC’deki Suudi Büyükelçisi’ne suikast hazırlığını yönettiği de belirtilmiştir. Şahlai, 2008 ve 2011’de ABD Hazine Bakanlığı tarafından Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Terörist (SDGT) olarak tanımlanmış ve 2018’de Suudi Arabistan, Avrupa Birliği, Birleşik Krallık ve Bahreyn tarafından da aynı tanımlama kullanılmıştır.