İran Basınında Tahran Zirvesi

İran Basınında Tahran Zirvesi
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz
İRAM İstanbul İdari Süleyman Gündede

Türkiye ve Rusya öncülüğünde Aralık 2016’da Suriye’de yürürlüğe giren ateşkes, Esed rejiminin ihlallerine rağmen bir yıl sonra 2012 yılında ilki gerçekleştirilen Cenevre Görüşmelerinin önünü açma amacı taşıyan Astana sürecini başlatmıştı. Takip eden aylarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani sürece katkı vermek amacıyla liderler düzeyindeki ilk üçlü zirveyi 22 Kasım 2017’de Soçi’de gerçekleştirmişti. Ankara’da 4 Nisan’da gerçekleştirilen görüşme ise üçlü zirvenin ikinci ayağı olmuştu. Üç lider arasındaki son zirve ise 7 Eylül 2018 Cuma günü Tahran’da gerçekleştirildi. Üçlü toplantının öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan önce İranlı ardından da Rus mevkidaşıyla baş başa görüştü. İkili görüşmelerin ardından gerçekleştirilen basına açık toplantı ise önemli açıklamalara sahne oldu.

Zirve öncesinde İran basını çoğunlukla üç liderin Suriye’de barışı sağlamak için toplandığı yönünde olumlu haberleri ön plana çıkarmış ve bu yapıcı tavır zirve sonrasında da devam etmiştir. Ülkenin reformist yayın organlarından İtimad gazetesi zirveyi ‘Biz Sulh İçin Savaşıyoruz’ manşetiyle görmüştür. Gazetede Sara Masumî imzasını taşıyan yazıda şu değerlendirmelere yer verilmiştir:

“Trump’ın yönettiği ABD’nin muhaliflerini müzakere masasına çekmek için yeni yaptırımlar uygulamak veya eski yaptırımları artırmaktan başka bir yol bulamadığı günlerde İran, Türkiye ve Rusya liderleri Suriye konusunda aralarında var olan tüm ihtilaflara rağmen öfkeyi değil müşterekleri önceleyerek diyalog için uygun bir zemin hazırlıyorlar. Bu üç ülke Trump’ın çeşitli yaptırımlarına maruz kaldığı halde bölge dışı bir güç olmadan Suriye’nin siyasi ve ekonomik geleceği için bir araya gelmişlerdir. Uluslararası arenada İran’ın karşılaştığı sorunlar ve Trump’ın baskısına rağmen Orta Doğu’da İran’ın rolü yadsınamaz. ABD yaptırımları üç ülkenin ilişkilerini güçlendirmiştir. Daha anlaşılır bir dille, Tahran’daki üçlü zirvenin İran’ı yalnız bir ülke olarak göstermeye çalışan Suudi Arabistan, İsrail ve ABD için başka bir yenilgi olduğunu söylemek mümkündür.”

Ilımlılara yakınlığıyla bilinen İran gazetesi de benzer bir yaklaşım sergileyerek zirveyi okurlarına “Sulh için Savaş” manşetiyle duyurmuştur ve üç liderin bazı ihtilafları bir kenara bırakarak Suriye’de barış ve İdlib’deki kalan “teröristlerle” mücadele için anlaştıklarını yazmıştır.

Muhafazakârlara yakınlığıyla bilinen Cumhuri-yi İslami gazetesi “Üç Ülke Suriye’de Terörist Gruplar Tamamen Temizlenene Kadar İş Birliğine Devam Edecek” manşetini satırlarına taşımıştır. Aşırı muhafazakâr Risalet gazetesi zirve haberini Ruhani’nin “ABD’nin Suriye’deki Gayrimeşru Varlığı Sona Ermeli” sözlerini manşete taşıyarak vermiştir. Haberde Ruhani’nin konuşmasına ve Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması gerektiğine ilişkin vurgusuna yer verilmiştir. Aynı gazetede “Suriye’nin Barışı da Doğu’dan Doğuyor” başlığıyla verilen diğer haberde Tahran’ın, Suriye’de sekiz yıldır Arap ve Batı ülkelerinin müdahalesiyle sarsılan barışın temelini yeniden atmak isteyen liderlere ev sahipliği yaptığı yazılmıştır. Yazıda üç ülkenin de en önemli ortak noktasının son aylarda “ekonomik savaşa” maruz kaldığına dikkat çekilmiştir. Bir diğer aşırı muhafazakâr gazete Keyhan ise Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin Putin’le görüşmesinde sarf ettiği “ABD Beşeriyet için Tehlikelidir, Dizginlenebilir” sözlerini manşetten girdi. Hamenei’nin Putin’le görüşmesinde Suriye’de yaşananların ABD’nin dizginlendiğine başarılı bir örnek olduğunu ve Amerika’nın Suriye’de gerçek bir yenilgi aldığı ifadelerine vurgu yapıldı. Hamenei’nin Erdoğan’la yaptığı görüşmede kullandığı “Bugün İslam dünyasının en önemli ihtiyacı daha fazla yakınlıktır. Müslüman ülkeler arasındaki iş birliği, bölgedeki problemleri çözmeyi kesinlikle kolaylaştıracaktır. İran ve Türkiye, bölgenin iki onurlu ve güçlü ülkesidir ve İslam Dünyası için karşılıklı motivasyonları vardır; bu nedenle, iki ülkenin siyaset ve ekonomi alanında iş birliği, öncekinden daha fazla genişlemelidir” ifadelerine de yer verilmiştir. Aynı gazetenin diğer haberi ise üçlü zirveyi “Tahran Zirvesi’nin İdlib’deki Teröristlere Mesajı: Teslimiyet ya da Savaş; Seçiniz!” şeklinde vermiştir. Devim Muhafızlarına yakınlığıyla bilinen javanonline.com sitesi de “Şam’ın Barış Güneşi Doğu’dan Doğdu” başlığını tercih etmiştir. Üçlü zirvenin Suriye ordusunun İdlib’den teröristleri temizlemek için hazır olduğu sırada yapıldığına dikkat çekilen yazıda Suriye’deki dört gerginlik azaltma alanından biri olan İdlib’in Suriye devletinin elinden çıkmak üzere olduğu ve bu bölgenin ABD ve Batı’nın desteğiyle gerginlik-çatışma ve Suriye’de teröristlerin kalıntılarının toplandığı merkezlerden birine dönüştüğü ifade edildi. Yazıda meselelerin bölgede istikrar ve barışın bölge ülkelerinin iş birliği olmadan çözülemeyeceğini gösterdiği vurgulandı.

İran İşçi Haber Ajansı (İLNA) Erdoğan ve Putin arasındaki ateşkes pazarlığını “Erdoğan’ın Ateşkes Israrı” şeklinde vermiştir. İran Resmî Haber Ajansı İRNA ise “Tahran Bildirisinde Suriye’nin Toprak Bütünlüğünün Korunmasına Vurgu” manşetiyle üç liderin teröristleri temizlemek için iş birliğine devam etmeyi teyit ettiklerini yazdı. Ajans ayrıca liderlerin Astana sürecinde elde edilen kazanımlardan duydukları memnuniyeti dile getirerek Suriye krizinin askeri yollarla çözülemeyeceğini ve tek yolun siyasi ve müzakere süreci olduğunu kaydetti. İran Öğrenci Haber Ajansı (İSNA) ise benzer içerikler kullandığı haberde “İran, Rusya ve Türkiye’den Suriye’deki İhtilafların Çözümü için Siyasi Yol Vurgusu” başlığını kullanmıştır. İRNA “Tahran Zirvesi: Suriye’deki Çözüm ve ABD Karşısında İş Birliği” başlığını taşıyan bir başka haberinde ise liderler arasında terörizmle mücadele ve ABD ve İsrail müdahalesi olmadan anayasa yazım sürecini hızlandırma gibi konuların ele alındığını belirterek basında zirveye dair öne çıkan yazıları aktardı. Devim Muhafızlarına yakınlığıyla bilinen bir başka site olan tasnimnews.com 12 maddelik Tahran Bildirisine yer verdiği haberinde diğer yayın organlarına benzer bir dil kullanarak “Üç Liderin Suriye’deki İhtilafları Siyasi Yollarla Çözme Vurgusu” başlığını kullanmıştır. Son olarak reformist Arman-i İmruz gazetesi “Tahran’da Suriye Barışının Üçgeni” başlığıyla zirveyi duyurduğu haberde üç liderin ele aldığı konulara değinerek Ruhani, Putin ve Erdoğan’ın açıklamalarına yer vermekle yetinmiştir.