İran’da 1398 Yılında Doğrudan Yabancı Yatırımlar

İran’da 1398 Yılında Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Egtesad News’in 1398 yılı Yatırım Raporu’na dayanan habere göre Birleşik Arap Emirlikleri, Çin, Türkiye, Hollanda ve Almanya; İran’da en çok yatırım yapan ülkeler arasında yer alıyor.  Rapora göre 1398 yılında yabancı yatırım bağlamında ticaret, maden ve sanayi sektörlerinde toplam 854 milyon dolarlık 82 yatırım/proje gerçekleştirildi. Bu yatırımlar ağırlıklı olarak;  Zencan, Horasan-ı Rezevi, Kirmanşah, Hürmüzgan ve Tahran eyaletlerinde yapıldı.  Ancak 1398 yılı rakamları bir önceki yıla göre yabancı yatırımlarda %14,6’lık bir düşüş olduğunu gösteriyor. 1397 yılında 83 proje/yatırımda 1 milyar dolardan fazla yabancı yatırım hacmine ulaşılmıştı.

Sanayi, Madencilik ve Ticaret Bakanlığının verilerine göre 1398 yılında 82 yabancı şirket kaydından 33’ü doğrudan yabancı sermayelidir. 48 şirket ise yerli ve yabancı yatırımcıların ortaklıklarıyla kurulmuştur. 1398 yılı itibariyle yabancı yatırım şirketlerin sektörel dağılımı sanayi sektöründe %98, madende %0,12, ticarette ise %1,88 olarak gerçekleşmiştir.

Rağbet Gören Projeler/Yatırımlar

1398 yılı yabancı yatırımcılar için zorlu bir yıl olmasına rağmen İran’da bazı sektörler hâlen cazibesini korumaktadır. Başta restoran zincirleri, online alışveriş siteleri ve uygulamaları olmak üzere hizmet sektöründe İranlı yatırımcıların yetersiz kalması yabancı yatırımcıları bu alanlara daha çok çekmektedir. Ayrıca İran’da temini zor olan araç ve gereçlerin üretimi yabancı yatırımcılar tarafından rağbet gören diğer yatırım alanlarıdır.

Sanayi sektöründe ise tütün ve tütün ürünleri; yiyecek ve içecek; metalik olmayan mineral ürünleri; yapı malzemeleri; kimyasal ürünler; kok ve petrol ürünleri; tıbbi malzeme ve ilaç üretimi İran’da yatırım için en çok teveccüh gören sektörler arasındadır.

Önde Gelen Yabancı Yatırımcılar

Ülkelere göre yabancı yatırımlarda %30 oranı ile listenin başında Birleşik Arap Emirlikleri yer almaktadır. Birleşik Arap Emirlikleri’ni sırasıyla Hollanda %22, Çin %20, Türkiye %10 ve Almanya %9’luk oranla takip etmektedir.

En Çok Yatırım Yapılan Eyaletler

Yabancı yatırım hacmi açısından en çok rağbet gören eyaletlerin başında %18’lik pay ile Zencan yer almaktadır. Zencan’ı Horasan-ı Rezevi %15, Kirmanşah %13, Hürmüzgan %8 ve Tahran ile Fars eyaletleri %7'lik oran ile takip etmektedir. Diğer eyaletlerin oranları ise Buşehr ve Kazvin %6, Doğu Azerbaycan %5, Kürdistan %4, Yezd %3, Kirman, Huzistan ve Merkez %2, Elburz ve Isfahan %1'dir.

İran’da Yabancı Yatırımların Geleceği

İran’ın yabancı yatırımcılar için çeşitli fırsat ve potansiyeller taşıması yatırımcıların iştahını artırsa da uluslararası yaptırım ve ambargolar ile uluslararası konjonktür yabancı yatırımcıları İran’a yatırım yapma konusunda tedirginliğe düşürmektedir. Uluslararası konjonktürden kaynaklanan sorunların yanında bir de İran'ın kendi iç dinamiklerinden kaynaklanan sorunlar da vardır. Artan bürokratik engeller, istikrarsız ekonomi ve serbest piyasa anlayışının zayıf olması gibi yabancı yatırımcıyı zorlayacak veya engelleyecek içsel dinamiklerin fazla olması da yabancı yatırımcıları İran’dan uzaklaştırmaktadır.

ABD’nin Nükleer Anlaşma'dan çekilmesiyle beraber uygulanan ambargolar, yabancı yatırımların 1397 yılına nispeten 1398 yılında azalmasına neden olmuştur. İran’ın çabalarına rağmen ABD’nin başta İran’da faaliyet gösteren uluslararası şirketler üzerine ambargo uygulama tehdidi, yabancı yatırımcıların “yüksek risk yüksek kâr” düşüncesini zayıflatmış ve yabancı yatırımcıların ülkeyi terk etmesiyle İran, yüksek oranda yabancı sermaye kaybı yaşamıştır.
Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını, yabancı yatırımcıların yatırımlarını ertelemesine veya durdurmasına neden olmuştu. Bunun İran’a etkisini göz önünde bulundurduğumuzda ambargoların gölgesindeki yabancı yatırımlarda azalma yeni yılda şiddetini artıracaktır. Ancak tüm bu değişkenlere rağmen çeşitli sözleşme maliyetleri ve muafiyetler sebebiyle yabancı yatırımlardaki azalma belirli bir seviyede kalacaktır. Yabancı yatırımların artışı gelecek yıllar için İran’ın uluslararası siyasetteki tavrına, uluslararası konjonktürdeki gelişmelere ve İran’ın kendi içsel dinamiklerine bağlı olacaktır.