Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Yabancı Diller Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Umut Başar’ın İran’da Değişen Evlilik İlişkileri” başlıklı makale sunumu 21 Şubat 2020 Cuma günü saat 17:00’de İRAM İstanbul’da gerçekleştirilecektir.

Özgeçmiş

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümünden 2012 yılında dereceyle mezun olur. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde “Yüzbaşı İhsan’ın Kavāʿid-i İmla ve Tahrîri’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi” başlıklı teziyle 2014 yılında, yüksek lisansını Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsünde ise “İran’da Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi” başlıklı teziyle 2019 yılında doktorasını tamamlar. Simin Dânişver’in Sevûşûn/Siyavuş’un Ölümü adlı eserinin çevirisiyle Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) 2019 Tercüme Ödülü’nün sahibi olan Başar, hâlihazırda Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Yabancı Diller Bölümü’nde Öğretim Görevlisi’dir.

Özet

İran İslam Devrimi’nden geleneksel ve dinî (Şii) kimlik inşasına ailenin İslami değer ve normlarla idealize edilmesine karşın İran’daki aile yapısında esaslı bir değişim olmuştur. İran’da beklenmedik şekilde yükselen boşanma oranları, ilk olarak toplum bilimcilerin akabinde siyasetçi ve devlet adamlarının dikkatini çekmiş ve boşanmanın önüne geçmek adına planlamalar yapılmaya başlanmıştır. İran’da beyaz evliliğin yasak olması sebebiyle ülke genelinde beyaz evlilik yapan çiftlere ilişkin net bir istatistik yoktur ancak saha araştırmaları, beyaz evlilik yapanların genellikle eğitim düzeyi yüksek, çalışan ve şehirli orta sınıftan olduğunu göstermektedir. İran’da resmî/dinî tepki niteliği taşıyan Aryan nikâhı, her ne kadar şu anda bir formaliteden ibaretse de meşruiyetini İranî olmaktan almaktadır ve yükselen Fars milliyetçiliğinin toplumsal bir yansıması şeklinde yorumlanabilir. Çok eşlilik kültürünün ihyasına ilişkin faaliyetler, bu faaliyetlere milletvekillerinin dâhil olması, ekonomik olarak zor günler geçiren İran’da halkın tepkisini çekmiş, tepkilerin odağında ise halkın asıl sorununun geçim derdi olduğu ve yetkililerin buna yoğunlaşması gerektiği düşüncesi yer almıştır. Hâlihazırda İran toplumu ve toplumun bir bileşeni olan aile kurumu, geleneksel ataerkil aile kurumunun norm ve değer yargılarıyla küreselleşen dünyanın yarattığı norm ve değerler sistemi arasında sıkışmış durumdadır. Bu sıkışmışlık doğal olarak belli başlı sorunları, birbiriyle çelişki gösteren sosyal durumları, toplumsal anlaşmazlıkları ve dahası toplumsal patlamaları beraberinde getirecektir. Açıkça görülmektedir ki İran’da aile kurumu bir dönüşüm içerisindedir. Bu dönüşümün ne kadar sürede tamamlanacağı ise şu aşamada belirsizdir.