3 Haziran Çarşamba günü eski Devrim Rehberi Ayetullah Humeyni’nin vefat yıl dönümünde Hamenei’nin bir ses kaydı kendisine yakın çevreler tarafından ilk defa yayımlandı. Özel bir ziyaret sırasında konuşan Hamenei, söz konusu ses kaydında devletin zirvesi ile Humeyni’nin bir görüşmesini aktarıyor. Bu görüşmede Humeyni kendisinden sonra kimin rehber olacağı ile ilgili sorulan soruya şu şekilde cevap veriyor; “Ben Ayetullah Muntazıri’den sonra rehber olabilecek adayımız yok dedim. İmam [Humeyni] ‘Hayır öyle değil, siz rehber olun.’ dedi... Herkes sessiz kaldı. Ahmet Bey [Humeyni’nin oğlu] ‘Evet siz varsınız, Ayetullah Musevi Erdebili [eski yargı başkanı] de var.’ dedi. İmam tekrar bana işaret ederek ‘Hayır siz rehber olun.’ dedi.”

Hamenei’nin rehberliğe seçilmesi ile ilgili tartışmalar yeni bir durum değil. Ses kaydında anlattıkları da daha önce özellikle Hamenei’nin rehberliğe seçilmesinde kilit rol oynayan Rafsancani tarafından dile getirilmişti. Ancak son yıllarda ve özellikle Rafsancani ile Hamenei’nin arasının açılmasıyla birlikte bu tartışmalar devlet içindeki muhalif kesimler tarafından farklı bir tonda dile getirilmeye başlandı. Bu bağlamda Rafsancani’nin 2013 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için adaylığının veto edilmesinden sonra Humeyni’nin kızı Zehra Mustafavi’nin Hamenei’ye yazdığı mektupta yer verdiği “Sizin rehber olmanızla ilgili İmam’dan işaretler duyduğumuz gün Rafsancani Bey’in de bu görev için yeterliliğe sahip olduğunu İmam’ın dilinden duyduk. İmam sizin isminizden sonra Rafsancani’nin de adını zikretti.” ifadeleri en dikkat çekici yorum olmuştu.

Bu gibi açıklamalar bir açıdan Hamenei’nin konumunu hedef alan ve o zaman hayatta olan Rafsancani’nin de rehber olabileceğini ima eden girişimler olsa da ilerleyen süreç, durumun farklı boyutlarının da olduğunu gösterdi. Nitekim bu yöndeki tartışmalar Rafsancani’nin vefatından sonra da devam etti. Son örnekte Rafsancani’nin kardeşi Muhammed Haşimi, Hamenei’nin 3 Haziran'da yayımlanan söz konusu ses kaydından önce yaptığı bir röportajda şu cümleleri dile getirdi: “Ayetullah Muntazıri’nin¹ azlinden sonra İmam [Humeyni] defalarca Rafsancani’ye Uzmanlar Meclisi tarafından rehber vekili olarak seçilmesini önermişti fakat Rafsancani her defasında bunun gerçekleşmemesini istedi.”

Geldiğimiz noktada söz konusu ses kaydının yayımlanmasının Hamenei’nin rehber olmasıyla ilgili tartışmalara ve son olarak Muhammed Haşimi’nin röportajına cevaben yapıldığı açıktır. Hamenei’ye yakın çevreler böylece söz konusu tartışmalara son noktayı koymayı hedefliyor. Bununla beraber Hamenei’nin rehberliğinin 32. yılında olması, yaşının ilerlemesi ve Rafsancani’nin de hayatta olmaması gibi durumlar söz konusu tartışmaların sadece Hamenei’nin konumunu hedef almadığını göstermesi bakımından önemlidir. Bu tartışmaların mevcut rehberden ziyade Hamenei’den sonraki süreçle ilgili olduğu söylenebilir. Muhalif çevreler Humeyni’nin kendisinden sonra rehber olacak ismi tayin etmediğini, sadece rehber olabilecek kişilerle ilgili tavsiyede bulunduğunu ve hatta başka isimlerin de olduğunun altını çizerek rehber olacak ismin üzerinde uzlaşı sağlanması gerektiğine vurgu yapmaktadır. Buna karşın Hamenei’ye yakın çevreler kendisinin Humeyni tarafından uygun görüldüğü için rehberliğe seçildiğine vurgu yaparak rehberin kendisinden sonraki ismi belirleyebileceğini ileri sürmektedir.

Son gelişmeler dikkate alındığında Hamenei etrafında toplanan çevrelerin, rehberin kendisinden sonraki ismi belirlemesini ve belirlenen ismin Uzmanlar Meclisi tarafından seçilmesini bir gelenek hâline getirmeye çalıştığı söylenebilir. Bu gelişmelerin hangi yönde ilerleyeceği; İran’ın önümüzdeki siyasi sürecinde reformcular başta olmak üzere devlet içi muhalif gruplarla bir uzlaşmanın sağlanıp sağlanmayacağı ve İran’ın izleyeceği siyasi rota açısından önemlidir.

¹ 1985’te Uzmanlar Meclisi tarafından devrim rehberi vekili olarak seçildi ve 1989’da Humeyni tarafından azledildi.