İran’ın Ukrayna Uçağını Düşürmesi Sonrası Gelişmeler

İran’ın Ukrayna Uçağını Düşürmesi Sonrası Gelişmeler
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Ukrayna’nın başkenti Kiev üzerinden Kanada’ya gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı’ndan havalanan Boeing 737 tipi yolcu uçağı, 8 Ocak Çarşamba sabahı kalkıştan kısa süre sonra düştü ve uçakta bulunan 176 kişiden kurtulan olmadı. Uçakta bulunanların 73'ünün Kanada, 71'inin İran, 11'inin Ukrayna, sekizinin İsveç, altısının Afganistan, dördünün Almanya ve üçünün İngiltere vatandaşı olduğu duyuruldu. Ukrayna uçağının düşmesinin İran’ın 8 Ocak günü sabaha karşı ABD’nin Ayn el-Esed askerî üssüne yapılan saldırı esnasına denk gelmesi tüm gözleri İran üzerine çevirdi. Nitekim ilk açıklamalar Kanada, ABD ve İngiltere’den geldi ve bu uçağın İran tarafından düşürülmüş olabileceği belirtildi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo “Biz bunun İran füzeleri tarafından düşürüldüğüne inanıyoruz” dedi. ABD Başkanı Trump ise “Biri bir hata yapmış olabilir. Kötü bir şey olduğuna yönelik bir hissiyatım var.” diyerek uçağın İran ordusu tarafından düşürülmüş olabileceğini ima etti.

ABD istihbarat teşkilatı açık olan bir radardan sinyal aldıklarını ve ABD uydularının da uçak patlamadan kısa bir süre önce iki füzenin fırlatıldığını saptadığını açıkladı. Tüm bu ipuçları üst üste yığılınca ve açıklamalar da ardı ardına gelince İran, uçağı kendilerinin düşürmüş olabileceğini inkâr etmekten vazgeçip bu kazanın sorumluluğunu üstlenmek zorunda kaldı. 11 Ocak Cumartesi günü İran Devrim Muhafızları Ordusu Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade, hava savunma sistemleri tarafından düşürülen Ukrayna uçağının seyir füzesi olarak algılandığını söyledi. Görevlinin de bu hedefi vurup vurmamaya karar vermesi için sadece on saniyesi olduğunu belirtti. Hacızade, özellikle ABD’nin İran’daki 52 hedefi vurabileceğini açıklamasından sonra İran savunma sistemlerinin teyakkuz hâlinde olduğunu aktardı.

Bu itirafı Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve Şansölye Angela Merkel olumlu karşıladı ve bunu kabullenmenin iyiye işaret olduğunu belirtti. Uçağın ait olduğu ülke olan Ukrayna’nın Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy ise İran’ın bunun sonuçlarıyla yüzleşmesi gerektiğini söyledi ve ayrıca resmî özür ile tazminat talep etti. Pazar günü Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer ise daha sert bir tepki vererek “Bu olayı böyle geçiştiremeyiz, mesele açıklığa kavuşturulmalıdır. Sorumlular hesap vermek zorunda.” dedi.

Şimdi İran’ın nasıl bir adım atacağı tartışılıyor. Tazminat ödemesi muhtemel bir seçenek olarak masada. Sorumluların ise istifa etmesi veya olayın yargıya taşınması da olası bir ihtimal olarak duruyor. Birçok İranlı ise İran ordusunun Irak’taki iki ABD üssüne füze fırlattıktan sonra Tahran Havaalanı’nın neden uçuşlara kapatılmadığını soruyor. Burada İran’ın kategorik bir hataya sebebiyet verdiğini söylemek mümkün. Bu kazanın hukuki sürecine uluslararası kamuoyu da müdahil olursa İran’ın bu uçak kazasının sonucunu daha ağır bedellerle ödeyebileceği söylenebilir.