Rusya’nın İran ile İş Birliğini Artırma Adımları

Rusya’nın İran ile İş Birliğini Artırma Adımları
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İbrahim Reisi'nin İran cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından İran’ın Rusya ile ilişkilerinin yeni dönemde nasıl olacağı yönünde birtakım sorular sorulmaya başlandı. Reisi’nin dış politika söylemlerinin henüz netleşmemesi sebebiyle kesin bir çıkarımda bulunmak zor olsa da uzmanlara göre taraflar arasındaki ilişkilerin Reisi Dönemi’nde de olumlu bir çizgide seyretmesi muhtemel.

Reisi’yi seçimlerdeki zaferinden ötürü tebrik eden ilk devlet başkanlarından biri Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin oldu. Putin, 19 Haziran’da seçimlerde kazandığı zaferden dolayı Reisi’ye gönderdiği tebrik mesajında Reisi'nin görev süresi boyunca “iki ülke arasındaki ilişkilerin çeşitli alanlarda ikili ve uluslararası düzeyde karşılıklı yapıcı iş birliğine doğru ilerlemeye devam edeceğini umduğunu” belirtti. Ayrıca Putin, böyle bir yaklaşımın Rusya ve İran’ın çıkarlarını tam olarak karşılayacağını ve bölgesel güvenlik ile istikrarın güçlendirilmesine yardımcı olacağını da sözlerine ekledi. Putin’in, resmî seçim sonuçlarının açıklanmasını beklemeden yayımladığı tebrik mesajı ve seçim sonuçlarının açıklanmasından itibaren iki ülke ilişkileri hakkında yapılan değerlendirmeler dikkate alındığında Reisi hükûmetinin, Rusya ile ilişkilere büyük önem atfedeceği öngörülüyor. Zira Rusya Dışişleri Bakanlığının Asya Departmanı Başkanı’nın da Tahran ile iş birliğinin genişleyeceğinden emin olduğunu dile getirmesi, söz konusu değerlendirmelerin dayanağını oluşturması açısından oldukça önemlidir.

Gerek İran gerekse Rusya tarafından ikili iş birliğinin geliştirilmesi gerektiği hakkında yapılan değerlendirmelerin yanı sıra taraflar arasında bu kapsamda çeşitli adımların atılmaya başlandığı da görülüyor.

Petrol ve Enerji Alanında İş Birliğini Genişletme Adımları

Rusya Enerji Bakanı Nikolai Shulginov, İran'ın Moskova Büyükelçisi Kazım Celali ile 2 Temmuz Cuma günü yaptığı görüşmede, karşılıklı ilişkilerden memnuniyetini dile getirerek iki ülkenin özellikle ekonomi alanında ilişkilerin genişletilmesi yönünde adımlar atmasını umduğunu dile getirdi. Bu minvalde Shulginov ve Celali, iki ülkenin özellikle petrol ve enerji alanındaki iş birliğini daha da genişletmenin gerekliliği konusunda hemfikir olduklarını belirttiler. Rusya hükûmeti adına İran-Rusya Ekonomik İşbirliği Komisyonunun da başkanı olan Rusya Enerji Bakanı Shulginov ayrıca petrol, doğal gaz, demir yolu ve iki ülke arasındaki ortak projelere atıfta bulunarak Reisi liderliğindeki yeni dönemde ilişkilerin daha da gelişeceği yönündeki beklentilerini ifade etti. Celali ise yeni İran hükûmetinin, Rusya ile daha da yakınlaşma politikası güdeceğini dile getirerek Sirik Termik Santrali gibi iki ülke arasında önceki dönemlerde yeterince üstüne düşülmeyen enerji alanındaki önemli projelerin yeni dönemde gerçekleştirilmesini umduğunu belirtti. Söz konusu projenin yaklaşık dört yıldır durmuş olması ve seçimlerden sadece bir hafta önce yeniden başlatılması; projenin, Reisi Dönemi’nde taraflar arasındaki iş birliğinin artırılmasını sağlamada bir kaldıraç görevi üstleneceğini gösteriyor.

Dolayısıyla tarafların karşılıklı söylemleri göz önünde bulundurulduğunda Reisi Dönemi’nde Tahran-Moskova hattındaki diplomatik ve ticari kanallar başta olmak üzere kapsamlı iş birliği hatlarının aktifleştirilmesi beklenmektedir. Reisi’nin “Doğu’ya Bakış” politikasına öncelik vereceği, ilk basın toplantısındaki açıklamalarından da anlaşılmaktadır. Zira İran’ın, Çin ve Rusya ile ilişkilerini ilerletmesi, Devrim Rehberi Ali Hamenei tarafından da her zaman  desteklenmiştir. Bu doğrultuda Reisi’nin, Hamenei ile ilişkisi ve ona bağlılığı dikkate alındığında yeni dönemde Tahran yönetiminin Rusya ile mevcut iş birliği çerçevesini ve mekanizmalarını genişletmesi bekleniyor. Ayrıca Rusya Enerji Bakanı’nın iki ülke arasındaki iş birliği ile Batı yaptırımlarına karşı durulacağını söylemesi de bu minvalde önemlidir. Bu nedenle ABD yaptırımları neticesinde büyük bir gerileme sürecine giren İran ekonomisi dikkate alındığında ekonomi ve İran halkının çıkarları gibi söylemlere vurgu yapan Reisi’nin, iktidarı döneminde aksi bir durum gerçekleşmedikçe Rusya ile iyi ilişkilerini özellikle ekonomi alanında artırması muhtemeldir. Ancak taraflar arasındaki çatışma alanlarının enerji alanındaki ticari ilişkileri sekteye uğratabileceği ihtimalinin de göz ardı edilmemesi gerekiyor. Dolayısıyla özellikle Suriye konusunda taraflar arasındaki çatışan çıkarların diğer ilişkileri etkileyip etkilemeyeceği; Reisi’nin, direniş ekseni politikasında nasıl bir tutum takınacağına bağlı olarak şekillenecektir.