15 Aralık günü Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve İran Atom Enerjisi Kurumu (İAEK), İran’ın TESA Kerec Santrifüj Bileşeni Üretim Tesisindeki hasarlı gözetleme kameralarının değiştirilmesi konusunda anlaşmaya vardı. UAEA habere ilişkin resmî sitesinde, “2021 yılı sona ermeden önce Ajans, İran ile kararlaştırılan bir tarihte Kerec atölyesine yeni kameralar kuracak ve diğer teknik faaliyetleri gerçekleştirecek.” ifadelerini kullandı. Taraflar ayrıca “Ajansın ilgili güvenlik ve yargı müfettişlerinden oluşan bir ekibinin, 19 Aralık’ta kameraların bir modelini ve teknik bilgilerini, analiz edilmek üzere İran’a sağlaması” hususunda anlaşmaya vardı. Söz konusu kameralar, Haziran 2021’de tesise yönelik gerçekleştirilen saldırı sonucunda hasar görmüş ve İran tarafından kaldırılmıştı.

UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi konuya ilişkin, “Ajansın İran’daki doğrulama ve izleme faaliyetlerinin devam etmesi adına önemli bir gelişme. Diğer güvenlik konularını ele almak için yapıcı görüşmelerimize devam edebileceğimizi umuyorum.” açıklamasında bulundu. Birleşmiş Milletler Nükleer Gözlemcisi ile İran arasında varılan anlaşmaya yönelik İran medyasında çıkan haberlere göre İran bu adımı “gönüllü” olarak atmıştır. Taraflar arasındaki anlaşma resmî olarak açıklanmadan önce İran Dışişleri Bakanı, 24 Kasım’da Twitter hesabından “Grossi ile gerçekleştirdikleri yapıcı ve samimi görüşmenin ardından iyi bir anlaşmaya vardıklarını, anlaşmanın metne dökülmesi için buluşacaklarını” duyurmuştu. Öte yandan Joe Biden yönetimi 2021 yılının son UAEA Yönetim Kurulu toplantısında “UAEA ile İran arasında herhangi bir ilerleme olmazsa yıl bitmeden Yönetim Kurulunu olağanüstü toplantıya çağıracaklarını” bildirerek İran için kınama kararı alabilecekleri imasında bulunmuştu.

Ajans müfettişlerinin Kerec Tesisine erişim sorunu, bir süredir devam etmektedir. UAEA; raporlarında “İran’ın, Ajans müfettişlerinin TESA Kerec Tesisine erişimini kategorik olarak” engellediğini vurgulamıştır. Ajans ile İran arasında denetim ve doğrulama faaliyetlerine yönelik ihtilaflar, 23 Şubat 2021 tarihi itibarıyla İran’ın birtakım şeffaflık ve güven artırıcı önlemleri uygulamayı durduracağını bildirdikten sonra artmaya başlamışsa da TESA Kerec Tesisi ile ilgili kriz, ülkedeki temel izleme ve doğrulama faaliyetleri konusunda ayrı bir yer tutmaktadır. Bu ihtilafı önemli kılan nokta, Ajansın sıklıkla altını çizdiği “Bilginin sürekliliğini sağlamak.” konusundaki hassasiyetine dayalıdır. Zira İran’ın nükleer tesislerindeki kamera kayıtlarının, şimdilik incelenmese de “gerektiği zaman” incelenebilir olması, İran nükleer programının barışçıl olup olmadığını doğrulama açısından önem taşımaktadır. Bu yüzden Ajans ile İran arasındaki iş birliği, İran nükleer krizinin çözümünde mihenk taşı olarak görülebilir. Varılan anlaşma uygulanması hâlinde, Ajans ve İran arasındaki ciddi bir sorunu çözüme kavuşturacaktır. Anlaşma ayrıca hâlihazırda Viyana’da devam eden nükleer müzakereler için İran tarafından gelen bir iyi niyet göstergesi olarak da yorumlanabilir.