St. Andrews Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim görevlisi Dr. Tanya Elal Lawrance’ın “İmparatorluk Ötesi Yerellikler Çağı: Son Dönem Osmanlı İmparatorluğunda İranlılar/An Age of Trans-Imperial Vernacularisms: The Iranian Community of the Late Ottoman Empire” başlıklı tez sunumu, İRAM İstanbul tarafından 11 Mayıs 2022 Çarşamba saat 19.00’da çevrim içi gerçekleştirilecektir. Tezini Yale Üniversitesinde tamamlayan Lawrance’ın sunumuna, Başak Kilerci müzakereci olarak katılacaktır. Zoom üzerinden takip edilebilecek program, sadece kayıtlı katılımcılara açıktır. Program linki her bir katılımcının e-posta adresine (kayıtlarıyla eş zamanlı) iletilecektir. Kayıt için lütfen tıklayınız.
Lawrance, tezinde son dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşamış muhalif İranlı aydınların hayatlarını ve entelektüel kariyerlerini inceler. Mevcut literatürde birçoğu İstanbul’da yaşamış aydınların siyasi ve entelektüel faaliyetlerinin Osmanlı bağlamı dışında incelendiğini savunur. Buradan hareketle Türkçe, Farsça, Fransızca ve İngilizce gibi dillerde daha önce kullanılmamış kaynakları inceleyerek söz konusu aydınların İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Kafkasya’da fikirlerin dolaşımına katkıda bulunan aracılar olduklarını ortaya koyar. Lawrance tezinin her bir bölümünde farklı bir İranlı aydın grubu ele alır. Dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu’ndaki İranlılar’ı homojen bir topluluk olarak tasvir etmez. Aksine İranlı toplulukların dinî, mesleki ve siyasi ilişkilerine bağlı olarak farklı kimlik ve ağlara sahip olduklarını belirtir.
Tezin iki temel argümanı bulunmaktadır. Lawrance ilk olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nda ikamet etmekte olan İranlı aydınların İran’da modern fikirlerin sosyal tarihine katkıda bulunduğunu ortaya koyar. Bir diğer deyişle Osmanlı toplumunun ve kamuoyunun İranlı muhalif kitlenin düşüncelerini nasıl şekillendirdiğini analiz eder. Tezin ikinci temel argümanı/iddiası ise Osmanlı topraklarında bulunan İranlı entelektüellerin son dönem Osmanlı toplumunu anlamak için alternatif bir bakış açısı sunmalarıdır. Bu iddiaya göre İranlıların son dönem Osmanlı toplumundaki siyasal, ideolojik ve kültürel tartışmaların içinde olduğu gerçeği birçok Osmanlı tarihçisi tarafından göz ardı edilmiştir.
