اتهامات ایران برعلیه سدسازی های ترکیه

اتهامات ایران برعلیه سدسازی های ترکیه
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی که روز سه ‌شنبه ۲۰ اردیبهشت ماه برگزار شد، در پاسخ به سؤالی درباره اقدامات ترکیه در حوزه سدسازی بر روی رودخانه های فرامرزی، به شدت از فعالیتهای ترکیه انتقاد کرد و اتهامات مختلفی را برعلیه این کشور مطرح ساخت. او ضمن «غیرقابل قبول» خواندن اقدامات ترکیه در زمینه سدسازی، ادعا کرد که این اقدامات، مشکلاتی را برای مردم ایران و منطقه ایجاد کرده است.

عبداللهیان با بیان اینکه درباره همین موضوع طی هشت ماه گذشته سه دیدار با مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه داشته است، اعلام کرد که ایران نگرانی های خود را در رابطه با احداث سد بر روی رودخانه ارس ابراز کرده است. وی با اشاره به اینکه توافق دوجانبه ‌ای در زمینه همکاری های آبی میان ترکیه و ایران وجود ندارد، گفت که چهار ماه پیش به عنوان گامی مهم، موضوع تشکیل «کمیته مرزی مشترک» در حوزه مباحث آبی با ترکیه مطرح شده است. عبداللهیان با تأکید بر اینکه نباید اجازه داد ترکیه از نبود سازوکارهای بین المللی برای تغییر شرایط زیست محیطی در ایران و عراق سوء استفاده کند، مدعی شد که هم ایران و هم عراق از پروژه های سدسازی ترکیه آسیب دیده اند و ایران در این خصوص پیوسته با دولت عراق در تماس است. او در پایان اظهارات خود با بیان اینکه «مقامات ترکیه اطمینان داده اند که سدسازی ها ما در مناطق کوهستانی و برای استفاده برق آبی است»، تصریح کرد: قرار است هیئتی از ترکیه به زودی برای پیگیری توافقات حقوقی و سیاسی در این زمینه به ایران سفر خواهد کرد.

اظهارات وزیر خارجه جمهوری اسلامی از آن جهت جالب توجه است که درست پس از گفتگوی تلفنی هفته گذشته او با همتای خود چاووش اوغلو و تأکید بر همکاری میان ترکیه و ایران در زمینه حفاظت از محیط زیست و مدیریت منابع آبی و اظهارات رسمی مبنی بر لزوم تسریع در همکاری های دوجانبه با تشکیل «کمیته آبی مشترک» با هدف رسیدگی به مسائل مرتبط و حل مشکلات مطرح می گردد. اتهامات ایران برعلیه اقدامات ترکیه در زمینه سدسازی مدتهاست که به طور منظم ادامه دارد. سد ایلیسو و نیروگاه برق آبی آن که در ٢٩ اردیبهشت ١٣٩٩ به بهره برداری رسید، به ویژه در آبان ۱۴۰۰ در مطبوعات ایران بازتاب گسترده ای پیدا کرد و با طرح اتهامات جدی، سعی شد در افکار عمومی موجی ایجاد گردد.

سیاست رسمی ترکیه در حوزه رودخانه های فرامرزی براساس اصول استفاده عادلانه، معقول و بهینه از آب و عدم ایجاد آسیب قابل توجه شکل گرفته است. ترکیه در حال پیگیری سیاستی متمرکز بر همکاری با کشورهای همجوار است. بر خلاف ادعاها، آنکارا مدتهاست با بغداد همکاری می کند و در حال تدوین برنامه های اقدام مشترک مختلفی است. امروزه ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین فعالیت سدسازی را در جهان دارد. به دلیل فعالیتهای سدسازی بر روی رودخانه هایی که به سوی عراق جریان دارند، اختلافات حل نشده ای میان دو کشور وجود دارد. عراق اقدامات ایران در حوزه رودخانه های فرامرزی را ناقض قوانین بین ‌المللی می داند؛ اقداماتی که به قطع حداکثری جریان آبهای رودخانه ‌ای که از خاک ایران سرچشمه می ‌گیرند و به عراق می ریزند و انتقال آن به داخل کشور و سایر حوضه ‌ها منجر شده است. این تأکید چند روز پیش در بیانیه وزیر منابع آبی عراق نیز تکرار شد. عراق بارها از طریق مجاری رسمی اعلام کرده که از آنجا که امکان حل بحران آب میان ایران و عراق وجود ندارد و ایران با توسل به توافقات فیمابین، مانع تلاشهای دیپلماتیک می شود، به عنوان آخرین راه حل به دیوان بین المللی دادگستری شکایت خواهد کرد.

ایران در سالهای اخیر به دلیل مدیریت ضعیف منابع آبی و کافی نبودن سیاستهای سازگار با تغییرات اقلیمی، در سرتاسر کشور با معضلات فراوانی مواجه بوده است. اعتراضات صورت گرفته در استانهای مختلف در نتیجه مشکلات آبی که با دخالت و سرکوب شدید پایان یافت، نمونه مهمی از این موارد است. ناتوانی این کشور در ایجاد راه حلی دائمی و کارآمد برای مشکل آب و تلاش برای مقصرسازی ترکیه از طریق هدف قرار دادن سیاست رودخانه های فرامرزی آن با لفاظی های تند و اتهامات بی اساس، نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد، بلکه به همکاری های دوجانبه و منطقه ای نیز آسیب خواهد رساند.