İran’da Kabine Revizyonu

İran’da Kabine Revizyonu
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz
Başkan Danışmanı Mehmet Koç

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, bir süredir ülkede kabinesi etrafındaki tartışmalarla gündeme gelmektedir. Kabinede son dönemlerde yaşanan azil ve istifaların ardından gözler Ruhani’nin boşta kalan bakanlıklar için önereceği isimlere çevrilmişti. Nitekim Ruhani’nin önerdiği yeni isimler 27 Ekim’de parlamentoda güvenoyuna sunulmuştur. Oylamada Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığına önerilen Rıza Rahmani oylamaya katılan 265 milletvekilinden 203’ünün, Ekonomi ve Maliye Bakanlığına önerilen Ferhat Dijpesend 200’ünün, Çalışma, Sosyal Refah ve Dayanışma Bakanlığına önerilen Muhammed Şeriatmedari 196’sının ve Yol ve Şehircilik Bakanlığına önerilen Muhammed İslami ise 151’inin oyunu alarak göreve başlamıştır.

ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından İran’a yeni yaptırımlar uygulamaya başlaması, bu ülkeyi bazı iç ve hem dış politik sorunlarla karşı karşıya bırakmıştır. ABD’nin bu hamlesinden sonra ülkede "ekonomik savaş" politikaları uygulanması yönünde değerlendirmeler yapılmış ve Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin bir “Ekonomik Savaş Merkezi” kurulması yönündeki talimatı basında geniş yankı bulmuştur. Bu açıklamaların ardından hükûmette kabine revizyonunun yapılması kesinleşmiştir ve Ruhani’nin süreci ağırdan alması üzerine muhafazakâr milletvekilleri harekete geçmiştir. Parlamentoda yapılan gensoru oylamalarında Çalışma, Sosyal Refah ve Dayanışma Bakanı Ali Rabii 8 Ağustos’ta, Ekonomi ve Maliye Bakanı Mesud Kerbasiyan ise 26 Ağustos’ta azledilmişlerdir. Bu azillerin ardından, benzer bir hamlenin Sanayi, Madencilik ve Ticaret Bakanı Şeriatmedari, Yol ve Şehircilik Bakanı Abbas Ahundi, Eğitim ve Öğretim Bakanı Muhammed Bethai ve Bilim, Araştırma ve Teknoloji Bakanı Mensur Golami’ye yönelik de yapılacağı yönünde haberler, ülke basınında sıklıkla yer bulmaya başlamış ve çok geçmeden Ahundi ve Şeriatmedari 20 Ekim’de görevlerinden istifa etmişlerdir. Ruhani’nin; Şeriatmedari’yi Çalışma, Sosyal Refah ve Dayanışma Bakanlığına aday göstermesi ve bu ismin parlamentodan yüksek bir güvenoyu alması ise iç politikadaki pazarlık ve dengelerin hızlı bir şekilde değişebileceğini göstermiştir. Ruhani’nin bu adımı, bütün baskılara rağmen bazı uygulamalarında ısrarcı olacağı anlamına gelmektedir. Ayrıca Hükûmet Sözcüsü ve Bütçe ve Plan Teşkilatından Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Novbaht da oluşan yeni konjonktür sebebiyle bütün görevlerinden istifasını içeren mektubu Cumhurbaşkanına sunmuş ancak istifa talebi reddedilmiştir.

Yeni bakanlardan Dijpesend, Ruhani’nin ilk Cumhurbaşkanlığı döneminden itibaren Bütçe ve Plan Teşkilatında önemli görevler üstlenen reformist bir bürokrat olarak öne çıkarken Tebriz’den üç dönem bağımsız milletvekilliği yapmış olan Rıza Rahmani’nin bağımsızlar kontenjanından bu göreve getirildiği görülmektedir. Muhammed İslami ise yükseköğrenimini ABD’de tamamlamış ve savunma sanayisinde uzun yıllar çalışmış ılımlı bir bürokrattır. Diğer bir ifadeyle Ruhani’nin hassas bir dengeyle seçim yaptığı anlaşılmaktadır. Birkaç bakanın değişmesiyle ülkedeki yapısal sorunların çözülemeyeceğinin farkında olan Cumhurbaşkanı Ruhani’nin seçimlerinin, yaptırımların ikinci paketinin devreye gireceği 4 Kasım öncesi kabineyi daha uyumlu hâle getirerek son hazırlıkları tamamlamaya matuf olduğu söylenebilir.