Yol ve Şehircilik Bakanı Kasımi Vefat Etti

Yol ve Şehircilik Bakanı Kasımi Vefat Etti
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Rüstem Kasımi Kimdir?

1964 yılında Fars ilinin Lamard şehrinde dünyaya gelen Kasımi, inşaat mühendisliği alanında ihtisas sahibiydi. Henüz 17 yaşındayken 1979 Devrimi’nden iki yıl sonra Basra Körfezi’nde bulunan ve Buşehr iline bağlı Hark Adası’nda DMO saflarına katılan Kasımi, Buşehr lojistik şefi olarak atanmıştır. Öte yandan 1980-1988 yılları arasında vuku bulan İran-Irak Savaşı sırasında DMO’nun mühendis komutanlarından biri olan Kasımi, aynı zamanda 2007-2011 yılları arasında ordu bünyesindeki Hatemü’l-Enbiya İmar Karargâhı Genel Merkezi başkanlığı vazifesini yürütmüştür

Kendisini mütemadiyen İran-Irak Savaşı gazisi olarak tanımlayan Kasımi’nin biyografisi incelendiğinde Devrim’den bu yana geçen 43 yılda önemli idari pozisyonlarda ve icra makamlarında bulunduğu ifade edilebilir. Bilhassa Devrim Muhafızları Ordusunun (DMO) Hatemü’l-Enbiya İmar Karargâhında deniz mühendisliği komutanlığı vazifesinin yanı sıra donanma üssü harekât komutanlığı, Nuh İnşaat Karargâhı komutanlığı vazifelerini de icra eden Kasımi; petrol, gaz, petrokimya, kara yolu ve demir yolu, liman inşaatı ve çelik sektörleri de dâhil olmak üzere, pek çok muhtelif sektörde ülkenin ulusal ve büyük projelerinin inşasında önemli roller üstlenmiştir. Nuh Deniz Üssü komutanlığı döneminde DMO’nun petrol ticareti için gerekli temel altyapıyı hazırlayan Kasımi bilhassa Güney Pars Petrol Sahası’nda muhtelif projeler gerçekleştirmiş ve 2009 yılında ordu için SADRA (İran Denizcilik Endüstrisi Şirketi) adlı inşaat, petrol ve gaz şirketinin satın alınmasına da yardımcı olmuştur.

DMO’nun Artan Kasımi Desteği

Mahmud Ahmedinejad hükûmeti ile DMO arasında Petrol Bakanlığı merkezli siyasi bir iç çekişmenin olduğu dönemde, “DMO’nun adamı” olarak ciddi destek toplayan Kasımi’nin öncelikle Hatemü’l-Enbiya İmar Karargâhı, daha sonra ise DMO aracılığıyla artan tesiri; ülke içinde siyasi bir çıktıya dönüşerek onun, Ahmedinejad hükûmetinde petrol bakanlığı vazifesine aday olarak gösterilmesi ile sonuçlanmıştır. DMO’nun yoğun baskıları sonucunda 246 milletvekili arasından; 216 lehte, 22 aleyhte ve 8 çekimser oy ile güvenoyu alarak Ahmedinejad’ın geçici olarak atadığı Muhammed Aliabadi’nin yerine geçen Kasımi, Ağustos 2011’de petrol bakanı olarak göreve başlamıştır.

Petrol bakanlığına aday gösterildiği tarihten itibaren uluslararası basının dikkatini çeken Kasımi’nin; ülke siyasetinde yakaladığı ivme ABD, Avusturya başta olmak üzere Avrupa Birliği (AB) ülkeleri gibi Batılı güçlerin yaptırımlarına tabi tutularak varlıklarının söz konusu aktörler tarafından kara listeye alınmasına neden olmuştu. The Guardian’ın 27 Temmuz 2011 tarihinde yayımlanan “DMO Komutanı OPEC'in Başkanı Olmaya Hazırlanıyor” başlıklı haberinde; kapsamlı uluslararası yaptırımlara çarptırıldığı hatırlatılan Kasımi’nin, o dönemde OPEC başkanlığını yürüten İran'ın, petrol bakanlığı vazifesine aday gösterildiği ve adaylığının onaylanması hâlinde OPEC başkanlığı görevini sürdüreceğinden DMO’nun etkili bir uluslararası platforma erişiminin sağlanacağı vurgulanmıştı.

3 Ağustos 2011’den 15 Ağustos 2013’e kadar Ahmedinejad hükûmetinin petrol bakanlığı vazifesini yürüten Kasımi, bunun yanı sıra Kasım Süleymani’nin DMO komutanlığı yaptığı dönemde Kudüs Gücünün ekonomi departmanı yardımcılığını da yapmıştır. Petrol bakanlığı vazifesinin hemen ardından kısa bir süre sonra, Hasan Ruhani hükûmeti döneminde, Savunma Bakanı Hüseyin Dehkan’ın danışmanı olarak atanan Kasımi’den boşalan petrol bakanlığı koltuğunu ise Bijen Namdar Zengene doldurmuştur.

Yaptırımların Kilit İsmi

İbrahim Reisi hükûmetinin yol ve şehircilik bakanlığı vazifesine getirilmeden önce Kudüs Gücünün ekonomi departmanı yardımcılığı vazifesini yürüten Kasımi hakkında ABD Hazine Bakanlığının Eylül 2019 tarihli ilanında “Aynı zamanda İran-Suriye Ekonomik İlişkileri Geliştirme Komitesinin de başkanı olan DMO Kudüs Gücü yetkilisi Kasımi; İran'a ham petrol, kondensat ve gaz yağı satan bir grup kişiyi, nakliye ve petrol şirketleri ile gemileri yönetiyor. Kasımi, ağı yönetmek için oğlu Murtaza Kasımi de dâhil olmak üzere güvenilir DMO ve Kudüs Gücü yetkililerine ve ortaklarına güveniyor.” şeklinde açıklamalarda bulunularak oğlu Murtaza Kasımi’nin de petrol nakliye ağının sözleşmelerinin sonuçlandırılması noktasında yardımcı olduğu vurgulandı.

İran’ın en önemli ihraç ürünlerinden biri olan petrol; sadece yönetimin iktisadi ve askerî ihtiyaçlarının karşılanması noktasında değil, bölgede desteklediği milis güçlerin de iktisadi ve askerî gelir kaynağını teşkil etmektedir. Dolayısıyla yönetim tarafından petrolün piyasaya arzına büyük ehemmiyet gösterilmektedir. Bu nedenle yönetim, yaptırımları aşmak için elinden geleni yaparken yaptırımların odak noktasında Kasımi’nin olduğu görülmektedir. Nitekim bugüne kadar bakanlık, komutanlık, danışmanlık gibi kilit rollerde bulunan Kasımi, 2013 yılında Foreign Policy tarafından İran'ın petrol bakanı olduğu dönemde dünyanın en güçlü 500 figüründen biri seçilmiştir.

Son Gelişmeler

İstifasından bir ay önce, 2011 yılına ait bir görüntü basına sızmış; karısının vefatından iki yıl sonra Ahmedinejad hükûmetindeki petrol bakanlığı vazifesi esnasında çekilen fotoğrafta, Malezya’da İran İslam Cumhuriyeti’nin yasalarına aykırı olarak evli olmayan ve başörtüsü takmayan bir kadınla sarıldığı fotoğraf gündeme gelmişti. Mehsa Emini eylemlerinin vuku bulduğu dönemde gündeme gelen söz konusu fotoğraf, İran halkı tarafından sistem yetkililerinin “ikiyüzlülüklerini” ortaya çıkaran bir argüman olarak değerlendirilmişti.

Devrim’in gerçekleştiği tarihten günümüze kadar kilit makamlarda önemli vazifeler üstlenen Kasımi, Tahran yönetiminin en etkili aktörlerinden biridir. Son olarak 13. hükûmetin yol ve şehircilik bakanlığı vazifesini yürütürken kanser hastalığı nedeni ile istifasını veren Kasımi’nin vefatının akabinde yerine Mihrdad Bezirpaş getirildi.