Millî Güvenlik Müşaviri, CIA Direktörü, Dışişleri Bakanı gibi ABD’nin üst düzey güvenlik yetkililerinin geçtiğimiz iki ay içerisinde gerçekleştirdiği ziyaretlerden sonra ABD Savunma Bakanı General Lloyd Austin, 5 Mart Pazar günü Ürdün’e gitti. Ardından Austin’in; Mısır ve İsrail’i de ziyaret etmesi planlanırken Austin, Almanya Dışişleri Bakanı’yla aynı tarihte olacak şekilde 7 Mart Salı günü Irak’a sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi. Bu hususta birkaç nokta dikkat çekicidir:

1-Irak’a Sürpriz Şekilde Yapılan Ziyaret Programı

Son birkaç yıldır ABD’li yetkililer önceden ilan etmeden Irak’a gitmektedirler. Bu girişim, önleyici güvenlik tedbirleri kapsamında gerçekleşmekte olup İran destekli grupların tepki göstermesini ve Irak Devleti’nin de baskı altında hissetmesini önlemek gayesiyle gerçekleştirilmektedir.

2-Irak ve ABD’nin Stratejik İş Birliği Anlaşması

Bu ziyaret, Irak’ın işgalinin 20. yıl dönümüne girerken gerçekleşti. Irak Başbakanı Muhammed Şiya Sudani, bir süre önce ABD ile yapmış olduğu stratejik anlaşmanın dengelenmesi talebinde bulunmuştu. Ayrıca Sudani, bölge ülkelerinin görüşlerinin birbirine yakınlaşması noktasında da açıklamalarda bulundu.

Austin, Bağdat’a ulaştıktan sonra Twitter’da “Ben, ABD’nin Irak’la olan stratejik iş birliğini tekrar vurgulamak ve daha güvenli, daha istikrarlı ve daha bağımsız bir Irak’a ulaşalım diye buradayım.” açıklamasında bulundu. Sudani ise hükûmetin, ABD ile farklı alanlarda ilişkilerini güçlendirme eğilimini vurguladı. Bununla beraber hükûmetin, uluslararası çerçevede bölge ülkeleriyle daha dengeli bir strateji izleme politikasına işaret etti. Bu görüşme, bu projenin takibatını da kapsayabilir.

3-ABD’nin Müttefiklerine Güven Veren Mesaj

Austin’in ziyareti özellikle güvenlik meseleleri noktasında Irak ve ABD’nin müttefiklerine güven verici bir mesajı da beraberinde getirmiştir. ABD böylelikle pratikte bölgeden çıkmadığını ve dostunu unutmadığını göstermiş oldu. Pentagon Millî Savunma Üniversitesi Güney Asya ve Yakın Doğu Stratejik Çalışmalar Merkezi Doçenti ve eski Komutan David B. Des Roches, General Austin’in bölgeleye gerçekleştirdiği bu ziyaretin tarihinin çok önemli olduğuna inanıyor. Çünkü son günlerde İran’da; %84 oranında zenginleştirilmiş uranyum parçacıkları keşfedilmesi, İsrail’in önleyici adım atmasına sebep olabilir. Bu doğrultuda Des Roches, ABD’nin güvenlik ortaklarıyla güvenlik bilgilerini paylaşmasının çok önemli olduğunu düşünmektedir. Ayrıca eski ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Dennis Ross, The Atlantic dergisinde yazdığı bir makalede, yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum parçacıklarının İsrail’in endişelerini pekiştirdiğini ifade etti ve ABD’nin inisiyatif almasının, İsrail'in İran'a saldırmasını engelleyeceğini savunarak Joe Biden yönetimine birtakım tedbirler önerdi. Bunun olduğunu kabul edersek aslında Austin’in söz konusu ziyareti, İran ve İsrail arasındaki bu çatışmayı engelleyecektir. 7 Mart Salı günü Austin attığı bir tweette, söz konusu ziyaretini, ABD'nin bölgedeki müttefiklerine verdiği desteğin ilanı olarak değerlendirdi.

ABD Savunma Bakanı, Bağdat'tan sonra Kuzey Irak'a gitti ve IKBY liderleriyle görüşmesinde, Bağdat ile Erbil arasında daha fazla yakınlık ve taraflar arasındaki problemlerin çözümünü talep etti. Aynı zamanda Devrim Muhafızları Ordusunun (DMO) geçen yıl IKBY bölgesine düzenlediği saldırıları da eleştirdi.

4-Bölgesel Meseleler

Orta Doğu İşlerinden Sorumlu Eski Dışişleri Bakanı Yardımcısı ve Atlantic Council Uzmanı David Mack, Austin’in ziyaretinin çok geç olduğunu söyledi. Mack; Türkiye ve Arap liderlerinden çoğunun, Biden yönetiminin İsrailli radikallere karşı sözlü kınamanın ötesinde pratik önlemler alıp almayacağını görmek için Austin’in söz konusu ziyaretini dikkatle takip ettiklerini düşünüyor. Mack; Austin’in, Ürdün, Mısır ve İsrail ziyaretlerinin amacını da bu yönde değerlendirdi.

5- İran Yanlısı Silahlı Grupların Etkisizleştirilmesi

Austin, Irak Başbakanı ile görüşmesinden sonra gazetecilere, “teröristlere karşı uluslararası koalisyonun bir parçası olarak faaliyet gösteren Amerikan kuvvetlerinin, Irak hükûmetinin talebi üzerine bir danışma ve eğitim gücü olarak Irak'ta kalacağını söyleyerek Iraklı ortaklarını desteklemekten gurur duydurduklarını ancak bu hayati işi güvenli ve emin bir şekilde devam ettirebilmeleri gerektiğini” söyledi. Ayrıca koalisyon güçlerinin, hükûmet ve hükûmet dışı taraflara karşı korunmasını garanti altına almasına yönelik taahhütleri için Irak Başbakanı ve Savunma Bakanı’na teşekkür etti. Onun bu sözleri, bölgede bir çatışma çıkması durumunda silahlı grupların müdahale etmeyeceğine dair hükûmetten garanti aldığını gösteriyor.

6-Doğu ve Batı Eksenleri Arasında Irak’ın Konumu

Alman Dışişleri Bakanı, Irak'la imzalanan anlaşmaları takip etmek için Bağdat'a gitmiş olsa da ABD Savunma Bakanı’yla Bağdat ziyaretinin aynı zamana denk gelmesi ve İran'ın müdahalesine ilişkin konuşması, ikisi arasındaki koordinasyonu gösteriyor. Amerika'nın Irak'taki varlığı daha çok askerî ve güvenlik amaçlıyken Almanya; Irak'ın, Doğu blokuna olan ihtiyacının azalması ve Batı blokuna daha yakın olması için ekonomik olarak varlık gösteriyor. Irak, hiçbir kutba katılmayacağını açıklasa da Amerika ve İran, böyle bir pozisyonu kabul etmiyor.

7-Rusya-Ukrayna Savaşı

5 Şubat 2023 günü Rusya Dışişleri Bakanı, çok kalabalık bir heyet ile birlikte Bağdat'ı ziyaret etti. Hükûmet başkanlarıyla yaptığı görüşmede özellikle Irak'taki Rus yatırımı alanında ilişkilerin genişletilmesi üzerinde durdu. Irak, Ukrayna ile sorunun barışçıl bir şekilde çözülmesini vurguladı ve iki hafta önce, Rus güçlerinin Ukrayna'dan derhâl çekilmesini talep eden BM karar taslağının lehinde oy kullandı. Bununla beraber son dönemde Irak’ın Rusya’ya yakınlaşması, ABD'nin gözünden kaçmıyor.

8-Irak’ın Çin’e Yakınlaşması

Irak, geçtiğimiz son dört yılda, Çin ile çeşitli alanlarda büyük ekonomik ve ticari anlaşmalar imzaladı. Ayrıca Şubat 2023’te Irak Merkez Bankası, Çin ile ticarette dolar yerine yuan kullanımına izin verilebileceğini açıklamıştı. Amerika kesinlikle bu yaklaşıma seyirci kalmayacaktır.