Kaza Nasıl Gerçekleşti?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindeki devlet erkânı 19 Mayıs 2024 tarihinde Azerbaycan-İran sınırında yer alan Kız Kalesi ve Hüdaferin barajlarının açılışı için Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve diğer yetkililerle bir araya geldi. Son yıllarda yaşanan hadiselerin aksine oldukça sıcak atmosferde geçen görüşmelerde taraflarca sıcak mesajlar verildi. Görüşmenin ve açılışın ardından Cumhurbaşkanı Reisi ve beraberindeki heyet, üç ayrı helikopterle alandan ayrıldı. Ardından Reisi’nin içinde bulunduğu helikopterin kaybolduğu ve sert iniş yapmak zorunda kaldığı bilgisi verildi. İlerleyen saatlerde birbiriyle çelişen onlarca bilgi ve haber servis edildi. Nihayetinde Doğu Azerbaycan’da kaza kırıma uğradığı anlaşılan helikopterde; Cumhurbaşkanı Reisi’nin yanı sıra Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Valisi Malik Rahmeti ve Tebriz Cuma İmamı Seyyid Muhammed Ali Âl-i Haşim bulunuyordu. Gerek var olan sert hava koşulları gerekse helikopterin düştüğü yerin tam bilinmiyor olmasından dolayı enkaza ulaşmada ciddi zorluklar yaşandı. Bu süreçte İran basını ve yetkililerden gelen çelişkili bilgiler kafa karışıklığına yol açtı. Birçok basın kuruluşu X'te (Twitter) paylaştıkları gönderileri kısa sürede sildi ve sonrasında bu haberler yalanlandı. Özetle süreç boyunca büyük bir kaos hâkimdi ve bu durum, sağlıklı bilgi akışını engelledi. Öte yandan İran'da halk, meydanlarda ve türbelerde dua etmeye davet edildi.

Gece Yaşanan Süreç

Havanın daha da soğuması ve gecenin çökmesiyle birlikte durum daha da ciddi bir hâl almaya başladı. Zira kazadan sağ çıkılsa bile yaralı hâlde mevcut hava koşullarında hayatta kalmak zor olacaktı. Saatlerle yarışılması sebebiyle İranlı makamlar, Türkiye'den gece görüşlü arama kurtarma helikopteri talep etti. Hava şartlarından dolayı gönderilecek helikopterin uçuş gerçekleştirememe ihtimali nedeniyle Türk makamları İran tarafına Akıncı İHA ile arama ve tespit yapılabileceğini bildirdi. İran'ın teklifi kabul etmesi üzerine Türkiye saatiyle 23.30 sularında 1 adet Akıncı İHA yaklaşık 1 saat sonra kaza bölgesine ulaşarak enkazı aramaya başladı. 2 saatlik süreç içerisinde oldukça geniş bir alanı tarayan Akıncı İHA, 02.30 sularında helikopterle görsel temas kurma suretiyle yerini tespit etti ve enkazın koordinatları İranlı makamlarla paylaşıldı. Uçuş toplam 7 saatten uzun sürdü ve Akıncı İHA sabah 06.45’te Türkiye hava sahasına geri döndü. Sabaha karşı Akıncı İHA’nın verdiği konuma doğru ilerleyen ekipler, helikopterin enkazıyla karşılaştı ve kurtulan kimsenin olmadığı görüldü.

Sonrasında Yaşananlar

Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ın ölümünün ardından Anayasa’nın 131. maddesi gereği cumhurbaşkanlığını Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir; dışişleri bakanlığını ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Bakıri Keni vekâleten devraldı ve İran, yeni bir seçim sürecine girmiş oldu. Önümüzdeki günlerde İran’da bu seçim süreci gündeme hâkim olacak.

Reisi, İran iç siyaseti için oldukça önemli bir figürdü. Adı, Ali Hamenei sonrası dönemde bir sonraki devrim rehberi adayı olarak geçiyordu ve adaylar arasındaki en güçlü isimdi. Kendisinin bu makama gelmesi için birçok seçim mühendisliği gerçekleştirildi ve devlet içinde yıllardan beri tecrübe kazanması sağlandı. Bugün bütün bu yapılan yatırım bu kazayla boşa çıktı. Başka bir deyişle bu ölüm, İran iç dinamiklerini ve elitler arasındaki ilişkileri doğrudan etkileyecek bir ölüm. Şu an için net bir tahminde bulunmak güç. Ancak önümüzdeki günlerde, Muhammed Bakır Kalibaf gibi eski isimlerin tekrar sahnede öne çıkmak için harekete geçebileceğini görebileceğimiz gibi Muhammed Muhbir gibi önceden adı pek geçmeyen isimlerin de sürpriz bir şekilde ortaya çıkması olası. Gelinen noktada Devrim Rehberi Hamenei’nin siyaseten ağırlığını verip vermeyeceği, verecekse de ne tarafı işaret edeceği oldukça önem arz ediyor.