İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Seyyid Abbas Arakçi geçtiğimiz çarşamba günü (28 Ekim) bölgesel bir ziyaret turuna çıktı. Ziyaret kapsamında önce Bakü, daha sonra Moskova ve ardından Erivan’a geçen Arakçi, turunu ziyaretin son durağı olan Ankara’da tamamladı. Arakçi bölgesel ziyaretleri kapsamında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile Rus ve Türk meslektaşları olmak üzere bir dizi üst düzey yetkiliyle bir araya geldi. Ziyaretle ilgili yapılan resmî açıklamada “Arakçi’nin diplomasi turunun amacının Dağlık Karabağ’daki son durumu istişare etmek ve Dağlık Karabağ işgaline yönelik İran’ın hazırladığı çözüm önerisini taraflara sunmak” olduğu ifade edildi.

İran’ın, Ermenistan’ın Karabağ işgaline yönelik çözüm önerisinin içeriğine dair ayrıntılar henüz bilinmemektedir. Fakat Arakçi’nin dönüş yolunda yaptığı açıklamaya göre “Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının işgaline son verilmesi, azınlık ve insan haklarına saygı, taraflar arasında düşmanca tutumun son bulması ve süreci etkileyebilecek garantör ülkelerin yardımıyla görüşmelerin başlaması” İran’ın barış önerisinin önemli unsurlarıdır. Arakçi ayrıca görüşmeleri “verimli, yapıcı ve açık” şeklinde değerlendirirken İran’ın sunduğu öneriyle ilgili taraflardan yanıt beklediklerini ifade etti. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, İran’ın önerisiyle ilgili “İran’ın ara buluculuk girişimini takdir ediyoruz.” açıklamasında bulunurken Ermenistan tarafından ise “İran’ın önerisini dikkatli bir şekilde ele alacağız.” açıklaması geldi. Öte yandan Türkiye ve Rusya’nın İran’ın sunduğu çözüm önerisine yönelik tutumlarına dair detaylı bir bilgi henüz basına yansımadı.

Çatışmanın başından beri her iki tarafla yakın ilişkiler yürütmeye çalışan Tahran açısından Azerbaycan-Ermenistan çatışması iki ana sebepten dolayı endişeyle karşılanmaktadır. İlk olarak İran çatışmanın sınır güvenliğine yarattığı tehditten endişelidir. Zira 27 Eylül’de başlayan ve bir ayı dolduran Dağlık Karabağ çatışmaları 1994 yılından bu yana taraflar arasında yaşanan en şiddetli çatışmadır. İran çatışmalar sırasında kendi topraklarına isabet eden roketler konusunda memnuniyetsizliğini defalarca dile getirmiş, sınır bölgesinde yaşayan vatandaşlarının güvenliğinin İran’ın kırmızı çizgisi olduğunun ve bu duruma kayıtsız kalamayacaklarının altını çizmiştir. Nitekim İran yerel basınına göre İran Silahlı Kuvvetleri çatışmaların yaşandığı kuzeybatı sınırına asker ve teçhizat konuşlandırmasını yakın dönemde artırmıştır. Devrim Muhafızları Ordusu Kara Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Pakpur sınır bölgesine asker sevkiyatıyla ilgili yaptığı açıklamada bölgede yaşayan İran vatandaşlarının ve jeopolitik sınır güvenliğinin sağlanması amacı güttüklerini ifade etmiştir. Öte yandan Arakçi de bölgesel ziyaretlerine çıkmadan hemen önce 27 Ekim Salı günü çatışmaların yaşandığı kuzeybatı sınırına düzenlediği ziyarette sınır güvenliğin İran’ın kırmızı çizgisi olduğunu tekrar hatırlatarak İran Silahlı Kuvvetlerinin sınırda teyakkuz hâlinde olduğunu belirtmiştir. Arakçi ayrıca askerî önlemlerin yanı sıra siyasi adımlara da ihtiyaç duyduklarını ifade etmiştir. İran’ı endişelendiren ikinci sebep ise Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının bir iç güvenlik tehdidine dönüşme potansiyeli barındırmasıdır. Zira çatışmaların başladığı ilk günlerde Tahran’ın sergilediği ikircikli tutum ve İran’ın Ermenistan’a askerî teçhizat yardımında bulunduğuna dair sosyal medyaya yansıyan görüntüler içerideki Türk nüfusun tepkisini çekmiştir. İranlı yetkililer ilerleyen günlerde Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün korunması vurgusunu yapmış olsa da yapılan stratejik yanlışın etkileri hâlâ devam etmektedir. Bu bağlamda Arakçi ve heyetinin 4 duraklı bölgesel ziyareti İran’ın sınır güvenliği ve ülke içerisinde tetiklenmiş milliyetçilik tehdidine yönelik aktif olarak diplomatik ve barışçıl bir çözüm araması şeklinde yorumlanabilir. Ancak Tahran’ın Dağlık Karabağ işgaliyle ilgili sergilediği net olmayan tutum, İran’ın güvenilir bir ara bulucu olmasını güçleştirmektedir.