21-27 Mehr 1397
Haftalık Basın Özeti 13-19 Ekim 2018
11 Asker Kaçırıldı
Sistan ve Beluçistan’ın Mircave şehrinde 16 Ekim Salı sabahı saat 04:00-05:00 arasında Ceyşu’l Adl örgütü tarafından ’11 İran askeri kaçırıldı. Kaçırılanların altısı Besic militanı, dördü görevli asker ve bir sınır koruyucusudur. Bazı kaynaklar kaçırılan askerlerin Pakistan’a götürüldüğünü aktarmaktadır. Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Komutanı Muhammed Pakpûr, söz konusu örgütün Pakistan topraklarında bulunduğunu ve orada karargahları olduğunu dile getirerek Pakistan ordusuyla birlikte rehineleri kurtarmak için her türlü ortak operasyon yapmaya hazır olduklarını söyledi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımî ise Pakistan’dan örgüt üyelerinin yakalanmasını ve kaçırılanların serbest bırakılmasını istedi.
Ruhani: ABD İran’da Rejim Değişikliği İstiyor
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 14 Ekim Pazar günü Tahran Üniversitesi’nde Akademik Yıl Açılışı törenine katıldı. Yaptığı konuşmada sözü Amerika’nın yaptırımlarına getiren Ruhani, “Onlar psikolojik savaşla işe başladılar. Ekonomik savaş ise orta vadeli hedefleridir. Amerika’nın üçüncü hedefi rejimin işlevselliği ile savaştır ve nihai hedefleri rejimi gayri meşrulaştırıp rejim değişikliği yapmaktır.” dedi.
Tartışmalı ‘Mitingden Sonra’ DMO’nun Kum Komutanı Değişti
Devrim Muhafızları Ordusu Kum İmam Sadık 83. Bağımsız Tugayı komutanlığına Golam Rıza Ahmedi’nin yerine Muhammed Taki Şahçeraği atandı. 14 Ekim Pazar günü gerçekleşen devir teslim töreninde Devrim Muhafızları İkinci Komutanı Hüseyin Selami de yer aldı. 16 Ağustos’ta Kum’da Fevziye Medresesi talebeleri “ekonomik durumu” protesto etmek amacıyla miting düzenlemiş ve Cumhurbaşkanı Ruhani’ye hitaben “Ey ABD ile müzakereyi slogan haline getiren! Farah havuzu seni bekliyor” şeklinde bir pankart açmışlardı. Eski Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani’nin naaşının bulunduğu Farah Havuzuna gönderme yapılarak Ruhani’nin ölümle tehdit edilmesi hükümet yetkilileri dahil birçok siyasi şahsiyetin tepkisine neden olmuştu. Bununla birlikte mitingdeki konuşmacılardan olan Hasan Rahimpur Ezgadi’nin ‘gerektiği kadar ülke siyasetinde üretken olmadıkları’ gerekçesiyle medreselere ve din adamlarına yönelik bazı eleştirilerde bulunması Mekarim Şirazi ve Nuri Hemedani gibi önde gelen bazı din adamlarının tepkilerine de neden olmuştu.
Bu protesto gösterisini Devrim Muhafızlarının düzenlediği iddiasıyla başlayan soruşturmalar neticesinde söz konusu değişikliklerin yapıldığı ileri sürülmektedir.
‘Ahvaz Saldırısının Planlayıcısı’ Etkisiz Hâle Getirildi
Devrim Muhafızları Ordusu’ndan yapılan açıklamada Ahvaz saldırısının ana planlayıcısı ve DEAŞ lideri olan “Ebu Zahi” kod adlı kişinin 16 Ekim Salı günü Irak’ın Diyala şehrinde yapılan operasyonda etkisiz hâle getirildiği ileri sürüldü. Ayrıca operasyonda “Ebu Zahi” ile birlikte dört kişinin daha öldürüldüğü aktarıldı.
İran’ın güney batısında bulunan Huzistan eyaletinin merkezi Ahvaz’da 22 Eylül günü düzenlenen askerî geçit törenine dört kişilik silahlı grup tarafından silahlı saldırı düzenlenmiş ve resmî açıklamalara göre olayda askerlerle beraber sivillerin de bulunduğu 29 kişi hayatını kaybederken, 60’tan fazla kişi de yaralanmıştı.
Yargı Sözcüsünden Ahvaz Açıklaması
Yargı Sözcüsü Muhsin Ejei, 14 Ekim Pazar günü düzenlediği basın toplantısında 22 Eylül günü Ahvaz’da düzenlenen saldırıya ilişkin Silahlı Kuvvetler Yargı Kurumu’nda birkaç kişinin tahkik edildiğini ve ayrıca asker olan 11 kişinin mahkemeye çağırıldığını ve bir kişinin de tutuklandığını söyledi.
Öğretmenler Grevde
Öğretmenler Birliği’nin sosyal medyada “Öğretmenlerin genel grevi” sloganıyla yaptığı çağrı üzerine 14-15 Ekim’de başkent Tahran, Tebriz, Meşhed, İsfahan, Şiraz, Merivan, İlam, Kirmanşah, Ahvaz, Senendec, Kirman, Hemedan, Kereç gibi kentlerde öğretmenler greve gitti.
Öğretmenlerin maaşlarına zam yapılmaması, çalışma şartları, hizmet yönetimi kanununun uygulanmaması gibi nedenlerle greve başlayan eğitimcilerin ellerinde bulunan pankartlarda “Ayrımcılığa Hayır, Adalete Evet”, “Öğretmenin Yeri Cehennem Değildir”, “Eğitimin Özelleştirilmesine Hayır” gibi sloganlar yazılıydı.
Şuşter Belediye Çalışanlarından Protesto
Huzistan eyaletinin Şuşter Belediyesi çalışanlarından 200’den fazla kişi 15 Ekim Pazartesi günü yaklaşık altı aydır maaşları ödenmediği için belediye önünde protesto gösterisinde bulundular. İşçiler, aynı günün sabahı belediye binasında belediye başkanı, kaymakam ve belediye meclis üyeleri toplantı hâlinde oldukları için seslerini duyurmak amacıyla toplandıklarını söylediler.
Ulaştırma ve Şehircilik Bakanı İstifa Etti
İran Ulaştırma ve Şehircilik Bakanı Abbas Ahundi, 20 Ekim Cumartesi günü Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye hitaben yazdığı mektupla görevinden istifa ettiğini açıkladı. Abbas Ahundi, kentsel dönüşümle ilgili verimli çalışma yürütemediğini, hükümetin piyasalara çok fazla müdahale ettiğini ve yaşanan görüş ayrılıkları nedeniyle “görevine devam etmeyi ahlaki bulmadığını” ifade etti. Yasalara bağlılık, mülkiyet hakkına saygı ve rekabetçi piyasa ekonomisinin hiçbir koşulda zarar görmemesi gerektiğine dikkati çeken Ahundi, hükümetin ABD yaptırımlarından kaynaklı sorunlar nedeniyle tüm bu ana ilkeleri ihlal ettiğini savundu. Ahundi, Ruhani’ye hitaben “Daha uyumlu bakanlarla çalışmak hakkınızdır” ifadesini kullandı.
İran Nükleer Anlaşmada Kalmaya Kararlı
İran Cumhurbaşkanı Ruhani 14 Ekim Pazar günü yaptığı açıklamada İran’ın nükleer anlaşmaya bağlı kalacağını ve kasım ayı başlarında yürürlüğe girecek yeni ABD yaptırımlarından da korkmadığını söyledi. Ruhani “Bir şeyleri yeniden inşa etmek için başka bir şeyi kırmak (nükleer anlaşma) sanat değildir. Trump anlaşmadan çıkınca bizim de hemen çıkacağımızı zannetti ama bu başka ülkelere karşı İran’ı daha da fazla izole edecekti” dedi. Ruhani açıklamalarını “ABD’de son kırk yıldır İran’a karşı bu kadar düşmanlık besleyen başka bir hükümet gelmedi, Trump’ın hedefi, psikolojik ve ekonomik bir savaşla hükümetin meşruiyetinin yitirilmesini dolayısıyla da bir rejim değişikliğini sağlamaktır” diyerek sonlandırdı.
ABD Yaptırımları ve Diğer Riskler İran Ticaretine Baskı Yapıyor
Alman menşeli şirketlerin İran ile ticareti ABD yaptırımlarından dolayı daha da zorlaşıyor. Bankacılık derneği BdB tarafından yayımlanan bildiride; “İran ile ticaret bankalar için riskli ve böyle de olmaya devam edecek” açıklaması yer aldı. Bildiride ayrıca “İran’la yapılan ödeme işlemlerinin gecikmesi giderek artıyor ve istisnalar dışında bankalar bu konuda çekingen duruyorlar” ifadeleri yer aldı.
Resmî rakamlara göre son sekiz ayda İran ile Almanya’nın ticareti 1,8 milyar euro düştü.
ABD Dışişleri Bakanlığı İran’da Grev Hakkına Destek Verdi
ABD Dışişleri Bakanlığı İran’ı “halkının ihtiyaçlarına kayıtsız olması dolayısıyla” eleştirirken insanların haklarını beyan etmesine destek verdi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözüsü Heather Nauert yaptığı açıklamada “İran’da devam eden genel grevleri takip ettiklerini ve İran halkının haklarını barışçıl bir şekilde beyan etmesine destek verdiklerini” söyledi. Nauert ayrıca Twitter üzerinden yaptığı açıklamada “Bu grevlerin rejime bir mesajı var: Devlet kaynaklarını yurtdışında harcamayı sonlandırın ve bunları halkınızın ihtiyaçlarına yönelik kullanın” ifadelerini kullandı.
Son aylarda içlerinde kamyon şoförleri, öğretmenler gibi meslek grupları zorlaşan ekonomik durum ve çalışma şartları nedeniyle greve gitmişlerdi. Son olarak yargı ve emniyet mensupları da böyle bir greve gidebilecekleri uyarasında bulunmuştu.
ABD: İran’ın Petrol İhracatını Kesmek İstikrarsızlığa Yol Açmayacak
İran Eylem Grubu Direktörü Brian Hook 15 Ekim Pazartesi günü yaptığı açıklamada “Donald Trump Hükümeti’nin hedefinin İran’ın petrol ihracatını mümkün olduğu kadar erken bir biçimde sıfıra çekmek olduğunu ve bunun küresel pazardaki petrol fiyatlarında artışa neden olmayacağını” belirtti.
ABD’nin İran’ın petrol ihracatını sıfıra çekmeyi hedefleyen ikinci yaptırım dalgası 4 Kasım 2018 tarihinde yürürlüğe girecek.
Brian Hook: İran Konusunda ABD ve Hindistan Aynı Kaygıları Paylaşıyor
İran Eylem Grubu Direktörü Brian Hook, Hindistan ziyaretinde yaptığı açıklamada İran’a karşı 4 Kasım’da yürürlüğe girecek ikinci dalga yaptırımların öncesinde “Kitle imha silahlarının artışından dolayı ABD ve Hindistan’ın ortak kaygıları bulunduğunu” beyan etti. Hook, Hindistanlı yetkililer ile İran petrolünün alınmaması konusundaki yaptığı görüşmeleri “iyi” olarak niteledi ancak ayrıntılar konusunda herhangi bir açıklama yapmadı.
Hindistan geçen hafta 4 Kasım’dan sonra da İran’dan petrol ithalatına devam edeceğini açıklamıştı.
Zarif: Son ABD Yaptırımları Bütün İranlıların Haklarına Karşı Kayıtsızlık
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif resmî Twitter hesabında yaptığı açıklamada “ABD yaptırımları Uluslararası Adalet Divanınca belirlenen iki yasayı ihlal ediyor: İnsani amaçlar için yapılan ticareti engellememek ve ihtilafları şiddetlendirmemek. Yasa tanımaz ABD rejiminin İranlılara düşmanlığı yaptırım bağımlılığıyla şiddetlendi” ifadelerini kullandı.
İran Yaptırımlarını Aşmak için Kurulan Mekanizma Daha Geniş Amaçlı Kullanılabilir
Fransa Dışişleri Bakanlığı 18 Ekim Perşembe günü yaptığı açıklamada AB, Rusya ve Çin’in oluşturduğu ABD’nin İran’a karşı uyguladığı yaptırımlardan kaçınmak için oluşturulan özel amaçlı mekanizmanın daha geniş anlamda kullanılabileceğini beyan etti. Bakanlık Sözcüsü Agnes Von der Muhll “Bu mekanizma Tahran ile ticaret yapmayı isteyen şirketlerin İran ile yaptığı finansal işlemler üzerine kuruldu ancak bunun da ötesinde AB için ekonomik bağımsızlık aracı olma amacını taşıyor. Bu mekanizma bu nedenle gelecekte yasadışı sınır ötesi yaptırımların etkisinden AB’yi koruyacak uzun vadeli bir plan” açıklamasında bulundu.
İran, Petrolünü Enerji Borsasında Satmaya Başladı
İran, günlük bir milyon varil ham petrolü Uluslararası İran Enerji Borsasında satışa başladığını duyurdu. İran Ulusal Petrol Şirketi Genel Müdürü Ali Kardor yaptığı açıklamada, 4 Kasım’a kadar bir milyon varil ham petrolün Uluslararası İran Enerji Borsası üzerinden satılacağını belirtti. Açıklamada, enerji borsası üzerinden petrol satışıyla ilgili ödemelerin yüzde 20’sinin riyal, yüzde 80’inin de döviz üzerinden yapılabileceği ifade edildi.
Türkiye’nin En Büyük Petrol Rafinerisi ABD ile Anlaşmak İstiyor
Türkiye'nin en büyük petrol rafinerisi Tüpraş, ABD'nin İran'ın enerji sektörüne yönelik yaptırımlarını kasım ayında yeniden yürürlüğe koymasından sonra İran petrolünü almaya devam etmesine izin veren bir muafiyet sağlamak için ABD'li yetkililerle görüşmelerde bulunduğu belirtildi. Tüpraş ayda 3-4 kargo İran petrolü almaya devam etmek için ABD yaptırımlarından muafiyet talep ediyor.
Ünlü Arkeolog Mesud Golzari için Saygı Töreni
Tahran Üniversitesi Arkeoloji Bölümünde öğretim üyeliği yapmış ve buradan emekli olmuş, hayatının 60 yılını İran kültürünü araştırmaya adamış olan Arkeolog Mesud Golzari için 13 Ekim’de İran Milli Müzesinde saygı töreni düzenlendi. Tören; Hace Nasıreddin Tusi Tarih Kurumu, İran İslam Tarihi Derneği, Haniş Kültür ve Sanat Kurumu, Kültürel Miras, El Sanatları ve Turizm Kurumu, İran Milli Kütüphane ve Arşivler Kurumu, Kültürel Eserler ve Değerler Derneği, UNESCO İran Milli Komisyonu ve İran Müzeleri Milli Komitesi’nin destekleriyle gerçekleştirildi. Başta Profesör Mesud Golzari olmak üzere İran’ın meşhur akademisyen ve düşünürleri törene katılan misafirler arasındaydı.
Aslen Kirmanşahlı olan Mesud Golzari, ilk ve orta öğrenimini Tahran Reşt ve Kirmanşah’ta tamamladı. Yüksek öğrenimini Tahran Üniversitesi’nde tamamlayan Prof. Mesud Golzari, arkeoloji alanında lisans ve ardından yüksek lisansını tamamladı. 1971 yılında Tahran Üniversitesinde akademisyen olarak çalışmaya başlayan Mesud Golzari, yine arkeoloji alanında “İslamiyet Öncesi Tarihi Yönelimler” hakkında hazırlamış olduğu tez ile birlikte doktor unvanını almış oldu. İran’da hüküm sürmüş olan Mad ve Ahamenişler dönemleri üzerine uzmanlaşan Prof. Mesud Golzari, Tahran Üniversitesinin Kazvin’in Tepe Zâge mevkiinde başlatmış olduğu arkeolojik kazıların 20 yıla yakın bir süre başında bulundu. Mesud Golzari’nin “Sefername-yi Mirza Muhammed Huseyn Ferâhâni”, “Sefername-yi Esterâbâd, Mâzenderân ve Gilân”, “Gencîne-yi İslam” (İslam Hazinesi) ve “Kirmanşâhân-i Bâstan” (Antik Dönemde Kirmanşahan) adında eserleri mevcuttur.
Tunus’ta “Hafız-ı Şirazi’nin Şiirlerinde Hikmet” Adlı Oturum Düzenlendi
İran İslam Cumhuriyeti Tunus Kültür Müsteşarlığı tarafından 13 Ekim Cumartesi günü “Hafız-ı Şirazi’nin Şiirlerinde Hikmet” adlı oturum düzenlendi. Tunuslu akademisyen, düşünür, yazar ve şairlerden oluşan birçok isim ve Tunus – İran Dostluk Derneğinden gelenler oturumdaki katılımcılar arasındaydı. Programa katılanlar İran’ın meşhur şairi Hafız-ı Şirazi hakkında düşünce ve fikirlerini paylaştılar. İran İslam Cumhuriyeti Tunus Kültür Müsteşarı Muhammed Esedi Movahhid, programın açılış konuşmasında Hafız-ı Şirazi’nin Arapçaya vakıf bir şair olduğundan söz ederek Hafız’ın Farsça ve Arapça dilleri ve edebiyatları arasında köprü vazifesi gören bir kişilik olduğunu vurguladı. Programa katılan isimlerden biri olan Tunus Kartaca Üniversitesi Öğretim Üyesi Adil Bilkıhle ise Tunus, Fas, Cezayir ve Moritanya gibi birçok Kuzey Afrika ülkesinin edebiyat ve kültür hayatında Fars dilinin derin iz bırakmış olduğunu belirtti ve bu görüşe Tunus’ta birçok dilbilimci akademisyenin katılacağını söyledi. Adil Bilkıhle Kuzey Afrika İslam medeniyetinin çıkarmış olduğu meşhur alimlerden İbn-i Haldun’un “Mukaddime” adlı eserinde Farsçanın önemine değinmiş olmasını örnek olarak gösterdi. Bilkıhle’nin konuşmasının devamında İran kültürünün irfan ve tasavvuf kültürüyle yoğrulmuş bir kültür olduğu ve İran İslam Devrimi’nin de İran’a özgü bu irfan kültüründen doğduğunu belirtmesi İran basınında yer verilen ifadeler oldu.