Haftalık Basın Özeti 19-25 Temmuz 2020

Haftalık Basın Özeti 19-25 Temmuz 2020
29 Tir-4 Mordad 1399
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Meclis Genel Kurulu Gündem Başlıkları

Pazartesi ve çarşamba günleri yapılan Meclis oturumlarında bu hafta gündemde yer alan önemli konu başlıkları şunlardır: Ali Rıza Zakani, Meclis Araştırmaları Merkezi Başkanı olurken Mihrdad Bezirpaş Sayıştay (Divan-i Muhasebat) Başkanı oldu. İstihbarat Bakanı Mahmud Alevi, Enerji Bakanı Rıza Erdekaniyan ve Sağlık Bakanı Said Nemeki Meclis’te komisyon toplantılarına katılarak bakanlık faaliyetleri hakkında görüşmelerde bulundu. Nemeki, Hükûmet ile Meclis arasında koronavirüs salgınıyla mücadele için ortak bir komite kurulacağını belirtti. Bir diğer önemli başlık ise temel tüketim mallarına alt gelir gruplarının ulaşımı için tasarlanan planın onaylanmasıdır. Plan uygulamaya geçerse Hükûmet temel mal gruplarının ve ilaçların satılması için elektronik kart çıkarmaya yönelik düzenleme yapacaktır.


Eski Yargıç Mansuri’nin Naaşı İran’a Gönderildi

Basında çıkan haberlere göre Yargıç Gulamrıza Mansuri’nin naaşının Romanya’dan İran’a 29 sayfalık bir rapor ile transfer edildi. Mansuri’nin kaldığı otelin görüntü kayıtları ise İran’a ulaşmadı. Mansuri’nin naaşı ölüm nedenini saptamak amacıyla Adli Tıp Kurumuna teslim edildi. Gerekli testler yapıldıktan sonra ilgili makamlara bilgi verileceği belirtildi.

52 yaşındaki İranlı eski Yargıç Mansuri, Bükreş’te kaldığı bir otelde şüpheli bir şekilde hayatını kaybetmişti. “Yargıda rüşvet ve yolsuzluk” dosyasında 9. sırada yer alan ve İran’dan kaçan Gulam Rıza Mansuri, 500 bin avro rüşvet almakla suçlanıyordu.


Ekonomik Krizin Toplumsal Etkileri

İranlı yetkililerden ekonomik göstergelerin toplumsal izdüşümünü yansıtan açıklamalar geliyor. Tahran Emniyet Müdürü Serdar Alirıza Lütfi, 21 Temmuz Salı günü yaptığı açıklamada son dönemlerde hırsızlık suçundan gözaltına alınanların %50’sinin ilk defa bu suçu işlediğini ve sabıka kaydının olmadığını, Tahran’da tüm mahallelerde böyle olaylarla karşılaşıldığını belirtti. Halkın bu suçlara artan eğiliminin ise ülkenin ekonomik durumu ile ilgili olduğunun altını çizdi. Diğer yandan Tahran Valisi Enuşirevan Muhsini Bendpey ise gençlerin evlilik kurumuna olan mesafesinin altında istihdam politikalarındaki yetersizliğin olduğunu, 1398 yılındaki evlenme oranının 1397 yılına nazaran düştüğünü belirtti.


Kalibaf’tan Meclisin Dört Önceliğine Vurgu

Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, 20 Temmuz Pazartesi günü Meclis’te halkın sorunlarına yönelik üzerinde durulması gereken “Rasyonellik, şeffaflık, demokratikleşme ve verimlilik” ilkelerine vurgu yaptı. 11. Dönem Meclisi’nde, bir önceki döneme göre Meclis’te 180 yeni milletvekilinin yer almasını fırsat olarak değerlendirerek Meclis yapısındaki değişime de dikkat çekti.

Demokratikleşme ilkesine yönelik karar alım mekanizmalarında halkın görüşlerinin önemseneceği vurgusunu yaparken verimlilik ilkesinde ise bürokrasinin ağırlığı ve merkeziyetçiliğin önlenmesi konularına değindi. Şeffaflık ilkesi hususunda ise alınan kararların internet üzerinden yayımlanacağını ve halka bilgi verileceğini belirtti.


İran’da Koronavirüs Aşısı İlk Testi Geçti

İran, koronavirüs salgınında ikinci dalga ile yüzleşmekte; vaka sayıları ile ölüm oranları artış göstermektedir. Sağlık Bakanı Said Nemeki salgınla mücadele süreci ile ilgili bir dizi açıklamada bulundu. Sağlık merkezlerinin kurulduğunu, ilaçların ithal edilebildiğini ve koronavirüs tedavisinde aşı yapımı çalışmalarında ilerleme kaydettiklerine değindi. Aşının ilk testleri geçtiğini belirterek umut verici gelişmeler yaşandığını bildirdi.

İran’da 23 Temmuz itibarıyla son 24 saatte 221 kişi hayatını kaybederken toplam vefat sayısı 15 bin 074’e ulaştı. Sağlık Bakanı Yardımcısı İrec Harirçi ise bahar dönemine nazaran kış aylarında koronavirüs salgınında daha zor koşullarla karşılaşılacağını belirterek vatandaşlara uyarılarda bulundu.


Cevad Zarif Irak’ta

Dışişleri Bakanı Cevad Zarif 19 Temmuz Pazar günü iki ülke arasındaki iş birliği imkânlarını, bölgesel meseleleri ve Irak’taki ABD varlığını görüşmek için Bağdat’a gitti. Zarif, resmî temasları kapsamında Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Başbakan Mustafa el-Kazımi ve diğer üst düzey yetkililerle bir araya geldi. Zarif, Bağdat temaslarında ikili ilişkiler başta olmak üzere bölgesel ve küresel konular üzerinde fikir alışverişinde bulundu. Erbil’e de giden Zarif, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani ile görüştü.


Irak Başbakanı Mustafa Kazımi’nin İran Ziyareti

Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi 20 Temmuz Pazartesi günü Tahran’a gitti. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Devrim Rehberi Ayetullah Hamenei ile görüşen Kazımi, Irak’ın hiçbir zaman İran için bir tehdit unsuru olmasına izin vermeyeceklerini vurguladı. Kazımi’nin ilk yurt dışı ziyaretini Suudi Arabistan’a yapması bekleniyordu ancak bu seyahat, Kral Selman Bin Abdulaziz’nin hastaneye kaldırılması nedeniyle ertelendi.


Cevad Zarif’in Moskova Temasları

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif 21 Temmuz Salı günü Moskova’ya gitti. Nükleer Anlaşma, İran’a yönelik silah ambargosu, bölgesel gelişmeler ve ikili ilişkiler, Cevad Zarif ve Sergey Lavrov müzakerelerinin ana eksenlerini oluşturdu. Zarif, süresi Mart 2021’de sona erecek olan İran-Rusya arasındaki 20 yıllık iş birliği anlaşmasının da gözden geçirilerek uzatılması konusunda mutabakata vardıklarını açıkladı.


İran’a Ait Yolcu Uçağı ABD Jetleri Tarafından Taciz Edildi

İran’ın resmî haber ajanslarına göre 23 Temmuz Perşembe günü İran’ın özel havayolu şirketi Mahan Air’in Tahran-Beyrut seferini yapan uçağı ABD’ye ait F-15 jetlerinin tacizine maruz kaldı. Havayolu pilotunun zor anlar yaşadığına değinilen haberde uçak içerisinde bulunan yolculardan yaralananlar olduğu iddia edildi. ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) yaptığı açıklamada ABD jetlerinin güvenli mesafede rutin görsel kontrol yaptığını söyleyerek İran tarafından ortaya atılan iddiaları reddetti.


İran-Irak İş Birliği Arttırılmalı

21 Temmuz Salı günü Tahran’da gerçekleştirilen ikili zirveden önemli ekonomik kararlar çıktı. Kapsamlı bir heyet ile İran’ı ziyaret eden Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin liderlik ettiği ve pek çok bakanın da hazır bulunduğu bir heyet ile görüşmeler gerçekleştirdi. Ruhani’nin iki ülke ilişkilerinde dönüm noktası olarak nitelediği ziyaret, el-Kazımi’nin göreve başladığı Nisan ayından sonra gerçekleştirdiği ilk yurtdışı ziyaret olması açısından da büyük önem taşımakta. Bu kritik görüşmenin ardından yapılan ilk önemli açıklama, iki ülke arasındaki ticaret hacmini 20 milyar dolara çıkarılmasına ilişkindi. Her ne kadar bu hedef daha önceki dönemlerde dillendirilmiş olsa da iki tarafın da bu konuya ilişkin ısrarı ve kararlılığı, 20 milyar dolar ticaret hacmine ulaşabilir sinyalleri verdi. Ancak Mart 2018-Mart 2019 döneminde 12 milyar dolara ulaşan ticaret hacmi, 20 milyar dolar hedefinin kısa vadeden ziyade orta vadede ulaşılabilir bir hedef olacağını gösteriyor. İkinci önemli açıklama, iki ülke arasında imzalanan anlaşmalarla ilgiliydi. Uzun yıllardır durdurulmuş 32 km’lik Şelemçe-Basra demiryolu hattının yapımı ve Şattülarap dip tarama faaliyetlerinin artık başlanması gerektiği konusunda mutabık kalan taraflar, Kerbela ve Necef illerindeki elektrik dağıtım şebekelerinin kayıplarının azaltılması ve Irak’taki dağıtım transformatörlerinin onarımı ve bakımı için birer sözleşme imzalanması konusunda anlaştı. Son konu ise İran’ın Irak’a ihraç ettiği elektrik ve doğalgaz konusuydu. İran’ın tüm sorumluluklarını eksiksiz yerine getireceğini açıklayan Cihangiri, Irak heyetini ‘Irak’ın bu işlemler için ödeme yapmasını bekliyoruz’ sözleriyle uyardı. Zira Irak, ABD yaptırımlarından muaf olmasına rağmen İran’a satın aldığı mal ve hizmetlerin bedelini ödeme konusunda sorunlar yaşıyor. Ancak uzun yıllardır anlaşma konularında sıkıntı yaşayan iki ülkenin bu sorunların üstesinden gelip gelemeyeceği belirsiz.


İran, Afganistan Ticaretinde Kilit Ülke

Asya Kalkınma Bankası’nın yayınladığı rapora göre Afganistan, transit ticaretinin %70’ini düşük maliyeti sebebiyle İran üzerinden gerçekleştiriyor. Çabahar Limanı üzerinden ilk ihracatını 2019’un Şubat ayında gerçekleştiren Afganistan, geçen ay aynı güzergâh üzerinden Hindistan’a üç sevkiyat daha gerçekleştirdi. Limanı oldukça aktif kullanan Afganistan, Çin’e gönderdiği ilk kuru meyve sevkiyatını da Çabahar Limanı üzerinden gerçekleştirdi. Liman’dan Hindistan’a, oradan da başka bir gemiye transfer edilerek Çin’e gönderilen bu sevkiyat, Liman’ın potansiyelini göstermesi açısından büyük önem taşıyor. Çabahar Limanı’nın önemini ve Afganistan ile ekonomik ilişkilerini daha çok güçlendirmek isteyen İran, 2007’de yapımına başlanan Herat-Khaf Demiryolunun tamamlanması için de ikili görüşmeleri sürdürüyor.


Kur Krizi İran Merkez Bankası’nı Zorluyor

İran’da uzun süredir değer kaybeden riyal, Hükûmeti ağır tedbirler almaya zorluyor. Ülkede döviz rezervlerinde yaşanan sorunlar neticesinde, İran Merkez Bankası özel sektöre yurtdışından kazandığı ihracat gelirlerini ülkeye getirmesi yönünde baskı yapmaya başlamıştı. Ancak pek çok ihracatçı ülkedeki kur krizlerini bahane ederek bu sorumluluktan kaçıyor. Konuya ilişkin açıklama yapan Merkez Bankası, son iki yıl içerisinde kazandıkları 27 milyar dolar dövizi ülkeye geri getirmekle yükümlü 250 iş adamı ve şirket için yasal işlemlerin başlatıldığını belirtti. Merkez Bankası’nın bu yaklaşımını eleştiren İran Ticaret, Sanayi, Maden ve Tarım Odası’ndan bir yetkili ise ‘gerçek özel sektör temsilcileri zor şartlara rağmen sorumluluklarını yerine getiriyor, Merkez Bankası buna değil sorunun kaynağına odaklanmalı’ sözleri ile Hükûmet ile bağlantılı şirketleri işaret etti. Üstelik rezervlerdeki azalışa rağmen 18-22 Temmuz arasında dört gün gibi kısa bir sürede piyasaya 921 milyon dolar enjekte eden İran Merkez Bankası, kur artışına da engel olamıyor. Kur krizi ve rezerv sorunları arasında sıkışan Merkez Bankası’nın bir sonraki adımının ne olacağı merak konusu.