Hamenei Koruyucular Konseyinin 3 Fakih Üyesini Atadı

İran Devrim Rehberi Ayetullah Ali Hamenei 15 Temmuz Pazartesi günü Anayasayı Koruyucular Konseyinde görevleri sona eren Sadık Laricani ve Muhammed Yezdi’yi tekrardan Konsey’in fakih üyesi olarak atadı. Hamenei ayrıca yakın zamanda vefat eden konseyin fakih üyesi Muhammed Mümini’nin yerine Ali Rıza Arafi’yi atadı. Anayasayı Koruyucular Konseyinde 17 Temmuz Çarşamba günü yapılan oylamada ise konseyin mevcut sekreteri Ahmed Cenneti bir yıllığına yeniden sekreter olarak seçildi. Konsey sözcüsü Abbas Ali Kethudayi ise Konsey’in Sekreter Yardımcısı ve Sözcüsü olarak bir yıllığına tekrar seçildi.

İran’ın önemli kurumlardan olan Anayasayı Koruyucular Konseyinin 6 fakih, 6 hukukçu olmak üzere toplam 12 üyesi bulunmaktadır. Konsey’in 6 fakih üyesinin tamamı Devrim Rehberi tarafından atanmaktadır. Cumhurbaşkanlığı, Uzmanlar Meclisi ve Parlamento seçimlerine katılmak için adayların ilk önce Koruyucular Konseyi tarafından onaylanması gerekmektedir.

İran Uranyum Zenginleştirmesinde %4,5 Oranını Geçmeyecek

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Behruz Kemalbendi 16 Temmuz Salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada İran’ın hâlihazırda zenginleştirdiği uranyum oranının %4,5 olduğunu ve bir sonraki aşamaya kadar bu düzeyde kalacağını açıkladı. Kemalvendi İran’ın zenginleştirilmiş uranyum miktarının ise 300 kg’ın üzerinde olduğunu ifade etti.

Cumhurbaşkanlığı Ofisinden Pompeo’nun Açıklamasına Tepki

İran Cumhurbaşkanlığı Ofisinin Başkanı Muhammed Vaizi 17 Temmuz Çarşamba günü Bakanlar Kurulu toplantısı sonrasında gazetecilerin sorularına yanıtladı. Vaizi, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun İran’ın füze sistemlerinin müzakere edebileceğiyle ilgili açıklamalarına tepki göstererek “Savunma sistemlerimiz bizim kırmızı çizgimizdir, bunu asla müzakere etmeyeceğiz” ifadesini kullandı.

Hürmüzgan Eyaletinin Yeni Vilayet-i Fakih Temsilcisi Atandı

İran Devrim Rehberi Ali Hamenei 17 Temmuz Çarşamba günü Hüccetül İslam Muhammed İbadizade’yi Vilayet-i Fakih’in Hürmüzgan eyalet temsilcisi ve Bender Abbas’ın Cuma İmamı olarak atadı. İbadizade daha önce Hürmüzgan Eyaleti Vakıflar ve Hayır Kurumları Başkanlığı, Hürmüzgan Üniversitesinde Vilayet-i Fakih temsilciği gibi görevlerde bulunmuştur.

DMO: Gerektiğinde Saldırı Stratejisi İzlenebilir

İran Devrim Muhafızları Ordusunun Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami, üçlü adalarda (Ebu Musa, Büyük Tunb, Küçük Tunb adaları) bulunan DMO’nun karargâhlarını ziyareti esnasında İran’ın daima kendisini savunmaya hazır olduğunu ifade etti. Selami, DMO’nun asıl stratejisinin savunma stratejisi olduğunu ve hiçbir zaman savaşı başlatan taraf olmayacağını dile getirerek düşmanın herhangi bir hata yaptığında stratejilerini değiştirerek saldırı stratejisinin de izlenebileceğini vurguladı.

Muhammed Hatemi’den Seçim Açıklaması

İran’ın Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi 14 Temmuz Pazar günü Islahat Öncüsü/ Pişroy-e Islahat Partisi yetkilileriyle yaptığı görüşmede halka sandıklara gitme çağrısında bulundu. Hatemi, böylesi bir dönemde halkın seçimlere daha fazla katılmasının önemli olduğunu belirterek yetkililerin de gerekli kolaylıkların sağlanması için çaba göstermeleri gerektiğini söyledi. Hatemi 2009 seçimlerinde yaşanan ihtilafları dile getirerek “Kendimizi geçmişe hapsetmemeliyiz, önümüze bakıp sorunları çözmeye çalışmalıyız.” ifadesini kullandı. Hatemi aynı şekilde meclisin ve devletin vaat edip yerine getiremediği hususlarda halka cevap vermesi gerektiğini söyledi.

DMO Yabancı Bir Tankeri Durdurdu

İran Devrim Muhafızları Ordusu Deniz Kuvvetleri 14 Temmuz Pazar günü bir video yayımlayarak bir milyon litreye yakın kaçak petrol taşıdığı iddia edilen yabancı bir tankeri durdurduğunu ve tankerde bulunan 12 kişiyi de tutukladığını açıkladı. RİAH isimli tankerin Panama bayrağını taşıdığı ve BAE’ye ait olduğu iddia edilmektedir. Ancak bazı BAE yetkilileri bu yöndeki iddiaları reddetmiştir. Bunun yanı sıra yabancı basında DMO tarafından başka bir tankerin daha durdurulduğu haberini DMO yayımladığı bir bildiriyle yalanlamıştır. Geçtiğimiz hafta ise İngiltere, İran’a ait olduğu tahmin edilen ve Suriye’ye 2 milyon varil petrol taşıyan Grace 1 isimli gemiye kendi denizaşırı toprağı olan Cebelitarık’ta el koymuştu.

Ruhani: Yaptırımlar Kaldırılırsa ABD ile Müzakerelere Hazırız

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 14 Temmuz Pazar Günü televizyonda yaptığı konuşmada ABD’nin yaptırımlara son vermesi durumunda anlaşma için müzakere masasına oturmaya hazır olduklarını belirtti. Ruhani, “Biz her zaman müzakereye inandık. Eğer yaptırımlar kalkar, ekonomik baskılar sona erer ve anlaşmaya geri dönerlerse, Amerika ile bugün görüşmeye hazırız.” şeklinde konuştu. Ancak İran bu müzakereler için ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmeden önceki gibi İran’ın petrol ihraç etmede bir engeli olmaması şartını da ön koşul olarak sundu.

Pompeo İran’ın Müzakere İsteğine Karşı Şüpheci

Washington Post gazetesine verdiği röportajda Amerikan Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Ruhani’nin “müzakereye açığız” çağrısını “Obama ve Kennedy yönetimlerinde de sunulmuş eski ve aynı teklif” olarak nitelendirdi. Pompeo, “Son kararı verecek olan Başkan Trump fakat bu yol, önceki yönetimler tarafından denenmiş ve sonucunda nükleer anlaşma gibi bir felaket ortaya çıkmıştır.” dedi.

İran, Erbil’deki Türk Diplomatlara Terörist Saldırısını Kınadı

İran Dışişleri Bakanlığı Irak’ın Erbil kentinde 17 Temmuz Çarşamba Günü gerçekleşen, Türk konsolosluğu üyelerini hedef alan ve üç kişinin ölümüyle sonuçlanan terör saldırısını şiddetle kınadı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musavi konuya yönelik yaptığı açıklamada, Türk hükûmetine, milletine ve mağdurların ailelerine başsağlığı diledi. Musavi ayrıca, “Terörizmle mücadelenin tek yolu, terörist gruplara yönelik siyasi, finansal, ideolojik ve silah desteğine son vermektir.” dedi.

Mirzoyan: ABD İran Konusunda Ermenistan’a Baskı Yapıyor

Ermenistan Parlamentosu Sözcüsü Ararat Mirzoyan Atlantik Konseyi’nde gerçekleştirilen bir toplantıda ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını ele aldı. Mirzoyan, Ermenistan ekonomisinin ABD’nin İran ve Ermenistan aleyhindeki yaptırımlarından mustarip olduğunu vurguladı. Mirzoyan ülkesinin ABD ile ilişkilerini geliştirme eğiliminde olduğunu belirterek “Tahran ile bağlarımız da önemli. İran’dan doğalgaz alımını bırakamayız, böyle bir bedel ödeyemeyiz.” dedi.

ABD, Körfez’deki İran Uçağının ‘İmha Edildiğini’ Söyledi

Birleşik Devletler 18 Temmuz Perşembe Günü yaptığı açıklamada, ABD Deniz Kuvvetleri gemisinin Hürmüz Boğazı’ndaki bir İran insansız hava aracını imha ettiğini duyurdu. Söz konusu İHA’nın ABD Deniz Kuvvetleri gemisine bin metre kadar yaklaştığı ve geri çekilmesi için defalarca uyarı aldığı belirtildi. Konuyla ilgili Trump, “Bu, İran’ın uluslararası sularda faaliyet gösteren gemilere karşı kışkırtıcı ve düşmanca hareketlerinin sonuncusuydu. Amerika Birleşik Devletleri, personeli, tesisleri ve çıkarlarını koruma hakkını sahip” dedi.

İran ise insansız hava araçlarını kaybettiklerine yönelik hiçbir bilgisi olmadığını söyledi.

DMO İngiliz Petrol Tankerini Alıkoydu

İran Devrim Muhafızları Ordusu tarafından 19 Temmuz Cuma günü yayımlanan bildiride, Hürmüz Boğazı’nda İngiltere’ye ait ‘Stena Impero’ adlı petrol tankerinin alıkoyduğu duyuruldu. Bildiride, “İngiltere'nin Stena Impero adlı petrol tankeri Hürmüz Boğazı’ndan geçişi sırasında uluslararası kurallara riayet etmediği için alıkonulmuştur” bilgisi paylaşıldı. Geçtiğimiz hafta ise İngiltere İran’a ait olduğu tahmin edilen ve Suriye’ye 2 milyon varil petrol taşıyan Grace 1 isimli gemiye kendi denizaşırı toprağı olan Cebelitarık’ta el koymuştu. İran’ın bu hamlesi bir misilleme olarak yorumlanmaktadır.

İran-İngiltere Ticaretinde Düşüş

İran’ın Gümrük İdaresinin verilerine göre İran 21 Mart-20 Nisan arasında İngiltere ile 0,3 milyon dolar değerinde 142 ton emtia ticareti yaptı. Bu rakam bir önceki yıla göre %16 düşüş göstermiştir. İran söz konusu dönemde İngiltere’ye hayvan derisi, döşeme, çiçek, hurma, gıda ürünleri ve karpuz ihraç ederken ağırlıklı olarak küspe, mısır, makine parçaları, günlük tavuk, araç ithal etmiştir.

İran’ın İhracatında Artış

İran Gümrük İdaresinin Genel Müdür Yardımcısı Ahmed Zakaria, ülkenin 2019’un ilk üç ayında (21 Mart-21 Haziran) gaz yoğunlaşması olmadan ihracatının 10 milyar dolara yükseldiğini söyledi. Zakaria, gaz kondensatı dışındaki ihracatın artmasına rağmen gaz yoğunlaşmasını dikkate alarak %6 oranında bir düşüş yaşandığını da belirtti.

Güney Kore’nin İran’dan Yaptığı Petrol İthalatı Düştü

İran’ın en büyük petrol alıcılarından biri olan Güney Kore, ABD’nin petrol muafiyetini durdurmasının ardından Mayıs ve Haziran aylarında İran’dan petrol ithalatı yapmadı. Gümrük istatistiklerine göre Güney Kore’nin 2019’un ilk altı ayında İran’dan yaptığı petrol ithalatı günde yaklaşık 156 bin varildi ve bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %37 düşüş göstermektedir.

İran’ın AB ile Ticaretinde Azalma

İran ve Avrupa Birliğine üye ülkeler arasındaki ticarette 2019 yılının ilk dört ayında geçen yılın aynı dönemine oranla %76’lık bir düşüş gerçekleşti. Bu düşüşün 1,61 milyar avro değerinde olduğu belirtilmektedir. İran, AB’ye üye ülkelere %93 düşüşle yaklaşık 259 milyon avro değerinde emtia ihraç etmiştir. İthalat ise 1,35 milyar avro değerinde iken yıllık olarak %56 düşüş göstermiştir.

İranlılar Türk Vatandaşlığına Başvuranlar Listesinin Zirvesinde

Türkiye’nin geçen yıl anapara yatırımı yoluyla vatandaşlığa başvurabilme şartlarında kolaylaştırmaya gitmesi sonucu bu yıl anapara yatırmak suretiyle 981 yabancı Türk vatandaşlığına geçti. Türk vatandaşlığını satın alanlar içerisinde İranlılar 253 kişiyle listenin birinci sırasına yerleştiler. Ardından sırasıyla Irak, Yemen, Afganistan ve Suriyeliler yer aldılar.

Vatandaşlık başvurusunda bulunabilmek için hak yatırılması gereken anaparanın miktarı 3 milyon dolardan 500 bin dolara, sabit yatırım miktarı ise 2 milyon dolardan yine 500 bin dolara düşürülmüştü. Gayrimenkul alımı yoluyla vatandaşlığa geçmek isteyenler içinse en az 1 milyon dolar değerinde bir taşınmazı satın almaları şart koşuluyordu. Bu rakam 2018 yılındaki değişikliklerle 250 bin dolara çekildi. Bu değişiklikle İranlılar, 2019 yılının ilk dört ayında Türkiye’de 1278 ev veya iş yeri satın aldılar ve Iraklılardan sonra ikinci sırayı aldılar. Böylece geçen yılın (2018) ilk dört ayına oranla bu sayı 2,5 kat artmış oldu. Ayrıca yabancı işverenlerin vatandaşlık hakkı kazanmak için iş yerlerinde en az 100 Türk vatandaşını istihdam etmeleri gerekiyordu. Bu sayı da 50 kişiye düşürüldü. Türkiye vatandaşlığına başvuru şartlarının hafifletilmesiyle birlikte İran’dan ciddi miktarlarda anaparanın dışarı kaçmaya devam edeceği tahmin ediliyor.

Ebu Ali Sina’nın Daha İyi Tanıtılması Gerekliliği Vurgulandı

Kültür ve İslami İrşad Bakanı Seyyid Abbas Salihi, 16 Temmuz Salı günü Ebu Ali Sina Bilim ve Kültür Vakfı’nı ziyaret etti ve vakfın mütevelli heyeti toplantısına katılarak basına açıklamalarda bulundu. Salihi, Ebu Ali Sina’nın (ülkemizde İbni Sina olarak tanınan tarihi şahıs) İran, İslam ve Şii dünya için bedelsiz bir değer olduğunu belirterek onun gibi bir kişinin bilim, hikmet ve kültür alanında tarihte benzerinin olmadığını belirtti ve Ebu Ali Sina’dan kültürel diplomasi alanında yararlanılabileceklerini söyledi. Vakfın heyet toplantısına katılan diğer önemli bir isim Hemedan Eyalet Valisi Said Şahrohi ise 12. hükûmet yetkililerinin bu yıl, Ebu Ali Sina’nın İran ve dünya kamuoyuna daha iyi tanıtılmasını hedefleyen bir program üzerinde çalıştıklarını ifade etti.

Ebu Ali Sina Bilim ve Kültür Vakfı, Kültür Devrimi Yüksek Kurulu’nun 554. oturumunda “Ebu Ali Sina’nın şahsiyeti ve eserlerinin tanıtılması hakkında alınan karar”la 1383/2004 yılında kuruldu. Gayri resmi ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan vakfın merkezi İbni Sina’nın memleketi Hemedan’da yer almaktadır.

Kadınların Stadyuma Alınmaları Konusunda FIFA’nın Verdiği Süre Sona Erdi

Azadi Stadyumu’nda İran ve Suriye’nin dostluk maçından 12 gün sonra FIFA Başkanı Gianni Infantino, İran Futbol Federasyonu Başkanı’na mektup yollayarak karşılaşmayı izlemek için stadyuma kadın taraftarın alınmasını takdirle karşıladıklarını, bu tavrın devam etmesi ve kadınların İran stadyumlarında bulunmalarına yönelik yasağın kaldırılması isteğinde bulunmuştu. FIFA tarafından bu isteğin yerine getirilmesi için İran Futbol Federasyonu’na 15 Temmuz’a kadar süre tanındığı bildirilmişti. Infantino daha sonra yapmış olduğu basın açıklamasında verilen sürenin dolduğunu İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin verdiği sözün aksine kadınların stadyumlara serbest biçimde girebilmeleri konusunda bir adım atmadığını ve karşılaşmaları stadyumda izlemekten halen mahrum olduklarını ifade etti. İran Futbol Federasyonu Başkanı Mehdi Tac ise FIFA’ya cevap mektubu göndererek 2022 Dünya Kupası ön eleme turunda İran milli takımının ev sahipliği yaptığı karşılaşmalarda kadın taraftarların ağırlanacağını belirtmişti. FIFA’nın vermiş olduğu mühlet dolmuş olmasına rağmen İranlı yetkiliklerin kadınların stadyuma alınmaları konusunda somut bir adım atılmadığı görülmektedir.

Konut Alımında Azalma

Tahran Emlak Danışmanları Birliğinin hazırlamış olduğu son rapora göre İran’da konut alım ve satımına yönelik eğilim hızlı biçimde azalmaktadır. İstatistiklere göre Tahran’da konut alım oranları bu yıl 22 Haziran-15 Temmuz 2019 tarihleri arasında bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %67 oranında düştüğü gözlenmektedir. İran’ın geneli değerlendirildiğinde ise bu düşüşün %40 seviyelerinde olduğu tespit edilmektedir. Konut alımındaki düşüşün temel nedeni konut fiyatlarındaki artış olarak gösterilmektedir. Tahran’ın bazı semtlerinde konut fiyatları dolar kur artışından daha hızlı biçimde artmaktadır. Bu durumun İran’da yaşayan halkın ev sahibi olma umudunu giderek zayıflattığı söylenebilir.

İran’ın Azerbaycan Büyükelçiliği Önünde Protesto Düzenlendi

17 Temmuz Çarşamba günü Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bulunan İran Büyükelçiliği’nin önünde protesto gösterisi gerçekleştirildi. Azerbaycan’ın muhalefet partilerinden Müsavat’ın Gençlik Örgütü üyelerinden bir grup İran Büyükelçiliği binasına girmeye çalıştı. Azerbaycan polisi ise olaya müdahale ederek İran Büyükelçiliğini korumak için göstericilerle elçilik binası arasına güvenlik duvarı oluşturdu. İran Büyükelçiliği önünde toplanan kalabalık İran’ın Ermenistan ile imzalamış olduğu müşterek silah üretim anlaşmasını protesto ettiler ve İran’ın Ermenistan ile arasındaki askerî iş birliğini bir an önce durdurması talebinde bulundular. Protesto sırasında İran’da Türk kökenli siyasi tutuklular da unutulmadı. Bu kişilerin de derhal serbest bırakılması isteği dile getirildi. Polis tarafından gözaltına alınan göstericilerden birisi de Müsavat Partisi’nin Gençlik Kolu Başkanı İlman Kuliyef’ti. Diğer 10 kişi ise birkaç saat gözetim altında tutulduktan sonra serbest bırakıldılar. İran ve Ermenistan arasındaki askerî iş birliği Necm – 802 Hava Savunma ve Radar Sistemi’nin ortak üretimi gibi projeleri kapsıyor.

Polis Teşkilatı Komutanın Örtünme Konusundaki Açıklamaları

İran Polis Teşkilatı (NACA) Komutanı Hüseyin Eşteri, 19 Temmuz Cuma günü basına yapmış olduğu açıklamada örtünme zorunluluğu konusuna değinerek bu yılın ilk dört ayında geçen yıla oranla tesettürsüzlüğün önlenmesine yönelik tedbirlerin artırıldığını belirtti. Eşteri, İran polisinin İslam Devrimi’nin değerlerini her zaman korumakla vazifeli olduğunu vurgulayarak örtünme kuralına yönelik denetimin polisin asli görevlerinden biri olduğunu ifade etti. Kanunlara göre tesettürsüzlüğün bir suç sayıldığına işaret eden Eşteri, otomobillerin de özel alan kapsamına girmediğini defalarca açıkladıklarını ve otomobillerde başörtüsünü çıkaranların suç işlediğini hatırlattı. Hüseyin Eşteri, örtünme kuralına riayet etmeyen vatandaşlara binlerce ikaz mektupları gönderildiğini ve bu suçu tekrar etmeleri hâlinde otomobillerinin emniyet tarafından bağlanacağı ve bahsi geçen kişilerin yargıya şikâyet edilecekleri uyarısında bulundu. Eşteri ayrıca bu günlerde hastanelerde, bankalarda ve televizyon programlarında kötü örtünme örneklerine sokaklarda şahit olunandan daha sık rastladıklarını ifade etti. Eşteri’nin konuşmasında “Memurların kılıcı kör olursa, tüm halk ve mütedeyyin insanlar bundan zarar görecektir.” sözleri ise dikkat çekiciydi.

Geçen haftalarda Tahranpars’ta polisin bir kadına müdahalesi hadisesine de değinen Eşteri, polisin bu olayda tamamıyla kanunlar çerçevesinde hareket ettiğini söyleyerek bu davranışından dolayı memuru takdir ettikleri açıklamasında bulundu.