Seyyid Ahmed Alemü’l-Hüda’dan Gündeme İlişkin Sert Açıklamalar

İran’da Cuma namazlarına imamlık etmek üzere Devrim Rehberi tarafından atanan Meşhed Cuma İmamı Seyyid Ahmed Alemü’l-Hüda, Avrupa Birliği’nin İran’da açmayı planladığı temsilciliğin “ikinci casus evi’’ ve “ülkeye sızma mekanizması’’ olduğunu öne sürdü. Girişimi sert bir dille eleştiren Alemü’l-Hüda, İranlı yöneticileri basiretsiz olmakla suçladı ve bu yöneticilerden bazılarının çifte vatandaş olmasından duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Meşhed Cuma İmamı, İran’ın nükleer projeye ilişkin ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan P 5+1 ülkeleriyle 2015 yılında imzaladığı Kapsamlı Ortak Eylem Planına (KOEP) ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Söz konusu anlaşmanın kısaca FATF olarak bilinen Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu anlaşmasını da kapsadığına dikkat çeken Alemü’l-Hüda, bu mutabakatta Avrupa’nın gaz ve petrol güvenliğinin İran tarafından sağlanacağı maddesinin de yer aldığını belirtti. Anlaşmanın dördüncü maddesinin İran, Lübnan Hizbullah’ı ve Suriye’den oluşan Direniş Eksenini çözme, özellikle de İran’ın Hizbullah’la olan ilişkilerini kesme amacı güttüğünü söyleyen Alem’l Hüda beşinci maddenin füze denemelerini kısıtlayacağını iddia ederek anlaşmadaki nihai amacın Suriye krizini ABD’nin çıkarları doğrultusunda çözmek olduğunu öne sürdü. Meşhed Cuma İmamı, çifte vatandaş olan yetkililerin Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin emriyle görevden alınacağını sözlerine ekledi.

İstihbarat Bakanı Alevi: Terörist Gruplar İran’a Yaklaşamayacaklar

İran İstihbarat Bakanı Mahmud Alevi İran’ın güvenliğini hedef alan terörist grupların İran’da hiçbir şekilde başarılı olamadıklarını ve olamayacaklarını belirtti. İran’ın güney eyaletlerinden Huzistan’ın Hürremşehir kentini ziyaret eden Alevi, burada yaptığı konuşmada İran’ın bütün düşmanlarının bölgesel ve küresel terör örgütleriyle iş birliği yapmasına ve bu örgütlere teçhizat sağlamasına rağmen ülkeye güvenlik zafiyeti yaşatamadıklarını söyledi. İstihbaratçıların İran için büyük bir lütuf olduğunu dile getiren İstihbarat Bakanı, onların özverili çalışmalarının ülkeye yabancı unsurların girmesini engellediğine vurgu yaptı. Alevi, bugüne kadar İran’ı hedef alan hiçbir örgütün başarılı olamadığını ve bundan sonrada olamayacağını iddia etti.

Genelkurmay Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığına Atamalar Yapıldı

Devrim Rehberi Ali Hamenei, Tuğgeneral Ahmet Rıza Purdestan’ı Genelkurmay Başkanlığına, Kiyumers Haydari’yi de Kara Kuvvetleri Komutanlığına atadı.

Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Sözcüsü: Mahmud Ahmedinejad Hükümetinin Ortalarına (2008’lere) Kadar Kârlı Projeler Özgürlük Hareketinin Elindeydi

Devrim Muhafızları Ordusunun Sözcüsü komutan Ramazan Şerif, Mahmud Ahmedinejad dönemine ilişkin dillendirilen yolsuzluk iddiaları hakkında değerlendirmelerde bulundu. Özgürlük Hareketi’nin sürekli kendilerini eleştirerek yıpratmaya çalıştığını öne süren Şerif, Ahmedinejad’ın ikinci dönemine kadar şirketlerin yüzde yetmiş-sekseninin bu hareketin elinde olduğunu ve onların aldığı projelere hiç kimsenin itiraz etmediğini iddia etti. DMO’nun iyi işler yaptığını ve insanların kendilerine güvendiğini belirten Şerif, halkın ekonomi konusundaki hassasiyetine dikkat çekti ve şu değerlendirmelerde bulundu: “Halka DMO atom bombası yapıyor deseniz bunu takdirle karşılarlar ve çok iyi bir şey yaptığımızı söylerler. Çünkü bu güvenlikle alakalıdır. Ancak konu baraj yapımı ve diğer projeler olduğunda insanlar orada bir rant olduğunu düşünüyor ve bizimle çalışmaya yanaşmıyorlar”. Kimsenin Özgürlük Hareketini eleştirmediğini öne süren DMO komutanı, buna rağmen DMO’nun itibarından ve sağladığı imkanlardan dolayı birçok müteahhittin DMO’ya bağlı altyapı şirketleriyle çalışmak istediğini sözlerine ekledi.

10. Meclis’te Üç Gensoru

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Ekim ayının ortasında kabinede yapmış olduğu revizyonu yetersiz bulan İran Parlamentosu Bilim, Araştırma ve Teknoloji Bakanı Muhammed Ferhadi, Ekonomi Bakanı Ali Tayyibniya ve İçişleri Bakanı Ali Rıza Rahmani Fazli hakkında gensoru vermeye hazırlanıyor. Muhammed Ferhadi hakkında gensoru verilmesi yaklaşık bir ay önce de gündeme gelmişti. Cumhurbaşkanı Ruhani’nin Bilim Bakanı olarak önerdiği Cafer Meylimünferid’e Rıza Fercidana’nın bakanlığında ısrarcı olan Mecliste güvenoyu verilmemiş ve Ferhadi son adaylardan birisi olmasına rağmen bakanlığa gelmişti.

İçişleri Bakanı Ali Rıza Rahmani Fazli’den Uyarılar

İran İçişleri Bakanı Ali Rıza Rahmani Fazli, 22 Kasım Salı günü Bakanlıkta düzenlediği basın toplantısında son günlerde ülke gündemine oturan İran Meclis İkinci Başkanvekili Ali Mutahhari’nin Meşhed’deki konuşmasının iptaline ilişkin açıklamalarda bulundu. Son günlerdeki gergin atmosferin ülkenin lehine olmadığını ifade eden Fazli, her konunun bir sorumlusu olduğunu ve kendi içinde halledilmesi gerektiğini belirtti. İçişleri Bakanı, bu konuya gösterilen hassasiyetin ülkedeki hava kirliliği ve Irak’a giriş yapan ziyaretçilerin sorunları hakkında gösterilmemesinden dolayı duyduğu rahatsızlığı da dile getirdi.

Seravan’da Bir Terör Grubu Yakalandı

Sistan ve Beluçistan Eyaletinin Güvenlikten Sorumlu Vali Yardımcısı Ali Asgar Mirşekari, istihbaratçıların operasyonları sonucu Seravan’da dört kişilik bir terörist grubunun tespit edilerek tutuklandığını söyledi. Bir miktar patlayıcı maddenin de bulunduğunu açıklayan Mirşekari, grup üyesi üç kişinin sağ ele geçirilerek tutuklandığını, bir örgüt üyesin çıkan çatışmada öldürüldüğünü belirtti.

Devrim Rehberi Besiçlerle Buluşmasında Konuştu

Besiclerle yaptığı görüşmede konuşan Devrim Rehberi Ali Hamenei önemli açıklamalar yaptı. İran’da yarı resmi askeri paramiliter bir kurum olan Besic’i “İnkılap Ordusu” olarak nitelendiren Hamenei, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımları on yıl daha uzatma kararı almasına değindi. Yeni seçilen Trump yönetimi hakkında herhangi bir fikirlerinin olmadığını belirten Devrim Rehberi, mevcut Obama hükümetinin kararlaştırılmış ve taahhüt edilmiş KOEP anlaşmasının tersine hareket ederek anlaşmayı ihlal ettiğini savundu.

İran Genelkurmay Başkanı: Besicler Suriye için hazır 

Her yıl Besic Haftasının ikinci günü kutlanan Malik Eşter’i anma günü dolayısıyla 24 Kasım Perşembe günü konuşan Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri, Erbain törenlerinde İranlıları misafirperverlikle karşılayan Irak halkına ve Kerbela gibi kutsal yerlerin güvenliğini iyi bir şekilde sağlayan Haşd-i Şabi ve Irak Ordusuna teşekkür etti. Besic üyelerinin sayısının 25 milyona ulaştığını söyleyen Bakıri, nicelikteki bu artışın Besic’in bilimsel niteliğinin artmasına engel olmaması gerektiğini söyledi. Besic’in büyük işler yapması için bilimsel gücünü artırmasının önemli olduğunu belirten Bakıri ülkede Besic etkisinin artmasının bununla mümkün olacağını belirtti. Besic’in en önemli görevinin mevcut terör tehdidi karşısında İran’ın gücünü göstermek olduğunun altını çizen Bakıri, daha verimli ve çalışkan bir askeri güce sahip olmaları gerektiğini söyledi. Ordunun Suriye’deki durumuna da değinen Genelkurmay Başkanı şu önemli açıklamayı yaptı: “Suriye’ye zorunlu ve sınırlı olarak kutsal türbeleri korumak için gönderilenlerin sayısı yeterlidir. Besic gönüllüleri en seçkin savaşçılardır ve Suriye’deki sorunları çözebilirler. Eğer Devrim Rehberi izin verirse yüzbinlerce askeri Suriye’ye gönderebiliriz.’’

10 Bin İranlı Öğrenci Amerika’da

Fırsatlar ve tehlikeler olarak iki zıt durumu beraberinde getiren beyin göçü, İran için en büyük sosyal, kültürel ve ekonomik problemlerden biridir. İran İslami Şûra Meclisi istatistiklerine göre, 2010 yılında 60 bin nitelikli İranlı İran’dan ayrılmıştır. Bunların çoğunluğunu bilimsel olimpiyatlarda dereceler kazanmış, üniversite sınavlarında üstün başarılar elde etmiş, üniversitelerde çalışmakta olan kişiler oluşturmaktadır. İran Ulusal Beyin Göçü Vakfında verilen bilgilere göre Amerika üniversitelerinde okuyan öğrencilerin %10’u Orta Doğu kökenlidir. Orta Doğu ülkeleri arasında en üst sırada olan Arabistan, dünya ülkeleri arasında Çin, Hindistan ve Güney Kore’den sonra 4. sırada yer almaktadır. İran, Amerika’da okuyan yabancı öğrenci sayısına göre yapılan sıralamada 2014 ve 2015 yıllarında 10 bin 194 öğrencisiyle Meksika’dan sonra 11. sırada yer almıştır. İranlı göç uzmanları ve akademisyenler beyin göçünün tanımını yaparken; İran’ın sosyal, ekonomik ve eğitimle ilgili zorluklarını dile getirmektedirler. Bilimsel araştırmaların dikkate alınmaması, ekonomik faktörler, ehil olmayan yöneticiler, devlet tekeli, geleceğe olan güvensizlik gibi sebeplerle İranlı bilim insanlarının diğer ülkelere göç etmeleri söz konusudur.

İran’da Evlilik Krizi

Sosyal ve Refah Kurumu Başkan Yardımcısı Habibullah Mes'udi Ferid, İran’da 11 milyondan fazla gencin evlilik yaşında olmasına rağmen bekâr olduklarını, bu meselenin incelenmesi gerektiğini ve yuva kurmayı teşvik edici politikaların geliştirilmesinin önemli olduğunu söyledi. Ferid; nüfus kayıtlarına göre yılda 750.000’den fazla evlilik yapılmakta olan İran’da boşanma vakalarının da azımsanmayacak derecede fazla olduğunu ve boşanmaların bölge ve illere göre de farklık arz ettiğini ifade etti. En çok boşanma Tahran, Elburz ve Gillan eyaletlerinde görülürken Yezd ve benzeri eyaletlerde boşanma inişli çıkışlı bir grafik çizmektedir. İran’da gençlerin evliliğe sıcak bakmadığı, kadınların hamile kalmaktan sakındıkları iddia edilirken son dönemde basında boşanma ile ilgili haberlere daha sık rastlanmaktadır.

İran’da Yasa Dışı Kürtaj Yasal Kürtajın 28 Katı!

İran’da 120 doktor İran Sağlık Bakanlığı’na bir yazı yazarak ülkedeki yasal olmayan kürtajların yasal kürtajlardan 28 kat daha fazla olduğunu ve bunun önüne geçilmesi gerektiğini bildirdiler. 2016 yılının Nisan-Eylül dönemlerinde 4019 kişi kürtaj için İran Adli Tıp Kurumuna başvurmuştur. Bu sayının geçen yılın aynı dönemine göre % 14,3 daha fazla olduğu görülmektedir.  2006-2015 yılları arsında 54.996 yasal kürtajın yapıldığı, yasal olmayan kürtajların sayısının yıllık 350.000 dolaylarında olduğu iddia edilmektedir. 

İran’da Yüksek Öğrenim Görmüş Kadınların % 65’i İşsiz 

İran İslami Şura Meclisi Kadın ve Aile Komitesi Sekreteri, İran’da yükseköğrenim gören kadınların ancak % 35’inin iş bulabildiğini ve bunların da yalnızca %15’inin devlet kurumlarında istihdam edildiğini dile getirmektedir. Yapılan açıklamalarda; kimsesiz, terk edilmiş ve korunmaya muhtaç kadınlara istihdamda öncelik sağlanması, çalışan ve doğum yapan annelerin izin durumlarının iyileştirilmesi ve istihdam politikalarında cinsiyet eşitliğinin sağlanması gerektiğine işaret edilmektedir.

İran İkinci Uydusunu Fırlatmaya Hazır

İran’da yerli imkanlarla üretilen ikinci uydu fırlatılmaya hazır hale getirildi. İran Bilim ve Teknoloji Üniversitesi laboratuvarlarında üretilen uyduya “Tedbir” ismi verildi. Aynı üniversite 2012 yılında Navid ismi verilen ilk uyduyu da üretmişti. Navid şu an dünya üzerindeki yörüngesinde görevine devam ediyor. İkinci uydu olan “Tedbir” ilk uyduya göre daha gelişmiş özelliklere sahip. Tedbir’in ne zamana fırlatılacağı henüz resmi olarak açıklanmadı.   

Çelik Üretiminde Artış

Dünya Çelik Birliği tarafında sunulan verilere göre İran’da son 12 aylık süreçte çelik üretimi %10 artış gösterdi. 2015 yılında İran’da 16,1 milyon ton çelik üretildi. %10’luk üretim artışının 2016 yılının tamamında sürmesi halinde İran’ın bu yılki çelik üretimi 17,5 milyon tonu bulabilir. Dünya çelik üretimi verilerine göre küresel çelik üretimi 2016 yılının Ocak-Ekim arası döneminde %3 civarında arttı. Oysa aynı dönemde İran’da gözlemlenen %10’luk artış ekonominin gidişatı ile ilgili önemli bir pozitif sinyal. Dünya çelik üretiminde 68,5 milyon ton ile Çin ilk sırada, İran 14. sırada yer alıyor.     

İran’da Hava Kirliliği

İran’da toplam ölümlerin yarısı kalp krizi ve inmeden kaynaklanıyor. Hava kirliliğinin bu rahatsızlıkların oluşumuna ciddi katkısı var. Dünya Bankası tarafından hazırlanan “Death in the Air” ya da “Havada Ölüm” başlıklı rapora göre hava kirliliği sorunu Kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgesinde (MENA) dünya ortalamasının nispeten altında. MENA bölgesinde gerçekleşen ölümlerinin %7’si hava kirliliği ile ilişkili. Bu oran uzak Asya’da çok daha yüksek. MENA bölgesindeki hava kirliliği nispeten düşük bir ortalamaya sahip olsa da Mısır ve İran bu düşük ortalamanın oldukça üzerinde bir görüntü çiziyorlar. Bu rapora göre 70 yaş altındaki ölümler erken ya da vakitsiz ölüm olarak değerlendiriliyor. İran’da yılda yaklaşık olarak 350 bin kişi ölüyor ve bu ölümlerden %40’ı “vakitsiz” ölümler kategorisinde. İran’da vakitsiz ya da erken ölümlerin en önemli müsebbibi hava kirliliği olarak gösteriliyor. Örneğin kış aylarının başladığı Kasım ayında toplam ölen sayısının bahar ve yaz ayı ortalamalarının çok daha üzerinde olmasının önemli bir nedeni kış aylarında hava kirliliğinin hissedilir derecede artması. 15 Kasım’da Tahran’da hava kirliliği düzeyi “kırmızı alarm” seviyelerine yükseldi.  Nitekim, Tahran’da bahar ve yaz aylarında aylık ortalama ölüm sayısı 4200-4300 aralığında iken Kasım ayında bu rakam 4800’e yaklaştı. 

İran’da Yoksulluk Sorunu

İran çok uzun süredir yoksulluk sorunuyla karşı karşıya. İslam Devriminin önemli vaatlerinden bir tanesi yoksulluğun azaltılması ve ülkenin zengin kaynaklarından elde edilen gelirin daha eşitlikçi bir çerçevede bölüştürülmesiydi. Devrim sonrası dönemde, İran ekonomisinin genel makro dengeleri ambargolar ve yapısal sorunlar nedeniyle istikrar kazanabilmiş değildir. Ülkede temel makroekonomi meselelerin çözülememesi ve bunların giderek kronik bir hal alması birçok sosyal sorunun oluşmasına ya da derinleşmesine neden olmaktadır. Sosyoekonomik sorunlardan bazıları: işsizlik, yoksulluk ve gelir dağılımındaki eşitsizlik. Sosyoekonomik sorunlar bunlara bağlı bir şekilde gelişen ikincil sorunlara (boşanma, uyuşturucu kullanımı, intihar vb.) neden oluyor.  İbrahim Razagi’nin verdiği demece göre ülkede izlenen ve zengin kesimi önceleyen politikalar sebebiyle alt gelir grubundaki insanların sorunlarını çözmeye yönelik politikaların geliştirilememiş olması İran’da önemli toplumsal sorunların oluşmasına neden oldu. Razagi’nin verdiği demece göre İran’da asgari ücret ile hayatını idame ettirmeye çalışan ailelerin %80’i yoksulluk sınırının altında yaşıyorlar. Bunun yanında İran’da yaklaşık 7 milyon aile ev kirasını ödemekte zorlanıyor.   

Slovenya Cumhurbaşkanı Tahran’da

Slovenya Cumhurbaşkanı Borut Pahor, İran Dini Lideri Ali Hamenei ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile bölgesel konuların ve karşılıklı ticari ilişkilerin ele alındığı birer görüşme gerçekleştirdi. Hamenei görüşmede ABD’yi eleştirerek, ABD’nin DEAŞ’i  tamamen ortadan kaldıracak planının olmadığını ve  İran’la yaptığı Nükleer Anlaşmaya riayet etmediğini söyledi.

Trump’ın Kabine Adaylarının İran’a Yönelik Tutumları

Donald Trump’ın ABD Başkanı seçilmesi sonrasında kabinenin kimlerden oluşacağı tartışılmaktadır. Bloomberg’in haberinde, 20 Ocak’tan sonra CIA’in başına Cumhuriyetçi Kansas Senatörü Mike Pompeo’nun geçeceği ve Emekli General Michael Flynn’in Ulusal Güvenlik Danışmanı ya da Ulusal İstihbarat Direktörü (DNI) olacağı iddia edildi. Ayrıca haberde, böyle bir durumda Obama döneminde İran-ABD arasında yapılan gizli anlaşmaların kamuoyu ile paylaşılacağı yönünde iddialar yer aldı.

İran Dini Liderinden ABD’ye Tepki

İran Dini Lideri Ali Hamenei, ABD Temsilciler Meclisi tarafından İran’a yönelik yaptırımların 10 sene uzatılmasını içeren yasa tasarısının kabul edilmesine İran’ın sessiz kalmayacağını dile getirdi. Hamenei İran’a yönelik yaptırımların 2016 yılının sonunda tamamen ortadan kalkması gerektiğini, ancak şu ana kadar yaptırımlarla ilgili herhangi bir pozitif adımın atılmadığını ve ABD’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin çıkardığı 2231 sayılı Kanuna aykırı davrandığını söyleyerek Amerikan’ın tek başına karar alıp anlaşmayı sabote edemeyeceğini savundu. Bilindiği gibi Obama yönetimi İran ile anlaşmaya varmış olsa da ABD Kongresi buna karşı çıkmaktadır.

İran’ın Suriye’deki Askeri Kayıpları Artıyor

Şehitler ve Gaziler Kurumu Başkanı Muhammed Ali Şehidi Mahallati yaptığı açıklamada Suriye’de Hz. Zeynep türbesini savunmak için bulunan İranlı askerlerden şehit olanların sayısının 1.000’i geçtiğini söyledi. Özellikle Halep ve civarında büyük kayıplar veren İran son dönemde Suriye’de ve Irak’ta Şii milislerle nüfuz alanını genişletmeye çalışmaktadır.

İsrail’in İran İddiaları

İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) daimî büyükelçisi Danny Danon BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu mektupta, İsrail’in yeni bilgi ve belgelerle İran’ın tarifeli uçaklarla Lübnan’daki Hizbullah’a silah sevkiyatında bulunduğunu iddia etti. Danon, Devrim Muhafızlarına bağlı Kudüs Gücünün sevkiyatlarda faal olarak yer aldığını ve İran’a ait Mahan Havayolları vasıtasıyla füze yapımı için kullanılan mühimmatların Hizbullah’a aktarıldığını savundu. İran’ın BM Büyükelçisi Gholamhuseyin Dehgani BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu yazılı açıklamada ise İsrail’in iddialarını kesin bir dille reddeti.