Haftalık Basın Özeti 24-30 Haziran 2017 (3-9 Tir 1396)
Haftalık Basın Özeti 24-30 Haziran 2017
"Yalnız Hayaller Kaldı"nın Çekimleri Başladı
Yapımcılığını Cevher Filmciliğinin üstlendiği, yönetmenliğini Mehmet Ali Arslan’ın yaptığı “Tenha omid ast ke mi maned/ Yalnız Hayaller Kaldı” isimli Türkiye-İran ortak yapımı filmin çekimlerine İstanbul’da başlandı.
Öyküsünü Mahmut Cevher’in senaryosunu Rıza Kıraç’ın yazdığı film bir aile dramını içermektedir. Filmin danışman yönetmenliğini İran Sineması’nın seçkin yönetmenlerinden Shahrokh Bahrololumi, stil danışmanlığını Elnaz Farzadmehr, ses mühendisliğini de Avrupa’nın tanınmış isimlerinden Konstantinos Kittou üstleniyor. Başrollerini Mahmut Cevher, Perihan Savaş ve Ecem Baltacı’ nın paylaştığı filmde İran Sineması’nın tanınmış kadın oyuncularından Nazanin Karimi de rol alıyor. Ayrıca birçok Türk sanatçının da filmde rolü bulunmaktadır. Yurt dışında da gösterime sunulacak olan filmin Kuzey Amerika dağıtımı Persian Film Inc. tarafından yapılacak.
Meclisten Muhafızlara Füze Desteği
Meclis Araştırmaları Merkezi Başkanı Kazım Celalî geçtiğimiz günlerde Devrim Muhafızlarına ilişkin önemli açıklamalar yaptı. DMO’nun Amerikan yönetimi tarafından hedef tahtasına konulduğunu belirten Celali, meclisin Muhafızlara terörle mücadele için 300 milyon dolar, füze geliştirme faaliyetleri için de 300 milyon dolar olmak üzere toplamda 600 milyon dolar tahsis edilmesini öngören destek tasarısı üzerinde çalıştığını söyledi.
Tahran'da Terör Tatbikatı
Tahran Valisinin Güvenlikten Sorumlu Yardımcısı Muhsin Hemedanî 24 Haziran Cumartesi günü Tahran’da bulunan Mehrabad Havaalanında Silahlı Kuvvetler tarafından anti-terör tatbikatı yapıldığını söyledi. Yapılan açıklamadan tatbikatın yolculardan habersiz bir şekilde gerçek mermiler kullanılarak gerçekleştirildiği anlaşılmıştır. Devrim Muhafızları Koruma Komutanlığı Halkla İlişkiler Sorumlusu Albay Ekber Kandlu tatbikatta DMO’nun havaalanındaki güvenlik güçlerinden Mehdi Yezdi adında bir kişinin hayatını kaybettiği açıkladı.
Paralel Hükümet Tartışmaları Sürüyor
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 22 Haziran Perşembe günü Milli Esnaf Gününde iş adamlarıyla gerçekleştirdiği buluşmada Devrim Muhafızlarının ekonomi ve siyasetteki rolünü eleştirdi. Özel sektörün zayıfladığına işaret eden Ruhani, ekonomiyi devletin elinden halkın eline bırakarak özelleştirmeyi planladığını ancak gelinen noktada ekonominin eli silahsız hükümetten eli silahlı hükümete devredildiğini savundu. İran halkının silahsız hükümetten dahi korkarken ekonominin hem silahı hem de medyası olan ve kimsenin rekabet edemeyeceği bir yapının eline geçtiğini belirten İran Cumhurbaşkanı bunun bir özelleştirme olarak görülemeyeceğinin altını çizdi. Ruhani’nin eleştirilerine cevap DMO Genel Komutanı Muhammed Ali Caferi’den geldi. Caferi, Muhafızların hiçbir zaman ekonomik alana girme isteği olmadığını ve ordunun ekonomik faaliyetlerinin hükümetin ısrar ve talebine dayandığını öne sürdü. Ruhani’nin “eli silahlı hükümet” iddiasına da cevap veren Caferi “bizi silahlı (hükümet) olarak tanımlayabilirler ancak biz sadece silaha değil düşmanı mahveden füzelere de sahibiz” ifadelerini kullandı ve silahı olmayan bir devletin düşman tarafından tahkir ve işgal edileceğine inandıklarını vurguladı.
İran Hava Sahasını Kapattı
Katar’a uygulanan ablukanın başını çeken Suudi Arabistan’la İran arasındaki gerilim tırmanıyor. Hatemü’l Enbiya Hava Savunma Karargâhı Komutanı Ferzad İsmailî Suudi Arabistan’a ait hiçbir uçağın İran hava sahasından geçme hakkı olmadığını söyledi ve bu ülke vatandaşlarının taşıyan hiçbir uçağa İran hava sahasını kullanma izni verilmeyeceğini vurguladı. Söz konusu ülkenin Katar’a deniz ve karayollarını kapattığını hatırlatan İsmailî, Katar’a hava sahasını açık bıraktıklarını ve birçok Katar havayolunun İran hava sahasını kullandığını da sözlerine ekledi.
Musul Operasyonu Mesajı
Geçtiğimiz günlerde Irak resmi kaynaklarından Musul’un DEAŞ’tan tamamen kurtarıldığı ve DEAŞ lideri Ebu Bekir el-Bağdadi’in 2014 yılında “hilafet” ilan ettiği El Nuri Cami de dahil olmak üzere şehrin geri alındığı yönünde açıklamalar gelmişti. Bunun üzerine Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 30 Haziran Cuma günü Twitter hesabından operasyonu kutlayan bir mesaj yayımladı. Ruhani mesajında “İşgal, şiddet ve katliamın ardından üç yıl aradan sonra Musul’da özgürlük rüzgarının esmesi oradaki mazlum halka, Irak'a, İran’a ve bölgeye hayırlı olsun” ifadelerine yer verdi. Konuya ilişkin bir açıklama da İran Meclis Başkanı Ali Laricani’den geldi. İran’ın operasyondaki rolüne vurgu yapan Laricani verdikleri destekle Ayetullah Sistani ve Irak halkının DEAŞ’ı geri püskürttüğünü savundu.
Hamenei’den Geri Adım
Devrim Rehberi Ali Hamenei 7 Haziran Çarşamba günü Tahran’da meydana gelen terör eylemlerinden birkaç saat sonra üniversiteli gençlerle gerçekleştirdiği buluşmada tartışmalı açıklamalar yapmıştı. Gençliğin önemine değinen Hamenei “Siz yumuşak savaş subaylarısınız. Merkezi hükümetin yetersiz kaldığı veya doğru çalışmadığı yerlerde devreye gireceksiniz. Atış serbesttir. Kendiniz düşünüp, bulup harekete geçeceksiniz” sözleriyle yeni bir tartışmanın fitilini ateşlemişti. Hükümet yanlıları Hamenei'nin bu ifadelerinin Ruhani hükümetine karşı eylem yapma izni verildiği anlamına geldiğini savunmuşlardı. Hamenei’nin sözlerinin hem hükümet taraftarlarını hem de muhaliflerini kapsayabileceğini belirterek Meclis İkinci Başkanvekili Ali Mutahhari de ‘atış iki tarafa da serbesttir’ yorumuyla tartışmaya yeni bir boyut kazandırmıştı. 26 Haziran Pazartesi günü bayram namazı hutbesinde halka hitap eden Hamenei geri adım atarak ‘atış serbesttir’ sözünün kültürel alanı kapsadığını söyleyerek bunun yasalar dışına çıkmak anlamına gelmediğini belirtti.
Kirmanşah’ta 50 Terörist Yakalandı
8 Haziran 2017 günü Tahran’da gerçekleştirilen çifte terör saldırılarından sonra, bu saldırıları gerçekleştiren teröristlerle bağlantısı olduğu saptanan 50 kişi Kirmanşah’ta yakalanarak göz altına alındı.
İran’dan ABD’ye Tepki
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Amerikan Yüksek Mahkemesi'nin göçmenler aleyhinde aldığı karara tepki göstererek, “ABD, dar görüşlülükle Amerika'da terörist girişimlerin asıl sebeplerine göz yumarak yanlış adres göstermektedir” dedi. Kasımi, ABD Yüksek Mahkemesinin 6 Müslüman ülkenin vatandaşlarının Amerika'ya girişini kısıtlamasıyla ilgili olarak, “Bu karar geçicidir ve ekim ayında esas karar alınacaktır fakat buna rağmen bu karar ABD yöneticilerinin söylediklerinin aksine o ülkenin Müslümanlarına ayrımcı ve insafsızca bakış açısının göstergesidir” dedi.
Şemhani’den Açıklama
Devrim Rehberi Temsilcisi ve İran Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani son zamanlarda Amerika'nın Suriye’de kimyasal silah kullanılıyor ifadelerine dair açıklamada bulundu Amerika'nın iddialarının asıl nedeninin teröristlerin Suriye'deki yenilgisinin üstünü örtmek ve Suriye Ordusunun ilerlemesinin önünü almak olduğunu söyledi.
Laricani’nin Güney Kore Ziyareti
İslami Şura Meclisi Başkanı Laricani Güney Kore’nin başkenti Seul’de Güney Kore Başbakanı ile bir araya geldi. Görüşmede İran İslam Cumhuriyeti’nin yeni beş yıllık kalkınma programı başlattığına işaret eden Laricani, İran ve Güney Kore arasında ticari ve iktisadi iş birliğinin ikili ilişkilerin gelişmesine vesile olacağını vurguladı. Görüşmede Güney Kore Başbakanı da İran ile ikili ilişkilerini geliştirmeye ve çeşitli alanlarda iş birliği yapmaya hazır olduklarını ifade etti.
Zarif Almanya’ya Gitti
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif Almanya’ya yaptığı iki günlük ziyareti sırasında bu ülkenin üst düzey yetkilileri ile görüştü. Zarif Almanya’da ilk olarak Avrupa dış ilişkiler konseyinin yıllık oturumunda bir konuşma yaptı. Daha sonra Almanya’nın Maliye Bakanı ve ardından Ekonomi Bakanı ile görüştü. Alman mevkidaşı Zigmar Gabrial’le görüştükten sonra ortak basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Zarif Almanya temaslarını tamamladıktan sonra İtalya’ya geçti.
Zarif’in İtalya Ziyareti
Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Almanya temaslarını tamamladıktan sonra İtalya’nın başkenti Roma’ya geçti. Zarif en son üç yıl önce Roma’ya gitmişti.
CIA Başkanı İran’ı Suçladı
CIA’nın yeni başkanı Mike Pompeo, MSNBC’ye yaptığı açıklamada İran’ın teröristlerin en büyük destekçisi olduğunu belirterek İran’ın bölgedeki gücünün 6-7 sene öncesinden çok daha fazla olduğunu ve bölgedeki Amerika'nın ulusal güvenliğini tehdit ettiğini söyledi. Mike Pompeo, ayrıca şunları söyledi: İran sahip olduğu gücü hem Bağdat’ta hem Hizbullah’ın Lübnan’daki gücünün artmasında hem el-Husi ile olan iş birliğinde hem Iraklı Şiilerin Suriye sınırında savaşmasında ve hem de Suriye’de savaşan Şiilere yardım konusunda olsun Orta Doğu’nun her yerinde kullanmaktadır.
“Nükleer Anlaşma İhlal Edilmedi”
ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Nikki Haley, 27 Haziran’da Temsilciler Meclisinde yaptığı açıklamada İran’ın büyük güçlerle yaptığı nükleer anlaşmayı ihlal ettiğine dahil herhangi bir durum tespit edilmediğini belirtti. Ancak Haley, İran’la yapılan nükleer anlaşmayla eninde sonunda gerçekleşecek olanın ertelediğini vurgulayarak “onlar (İranlılar) nükleer programlarını devam ettirmeye çalışıyorlar, biz ise onlara bu amaçlarında kullanabilecekleri çok miktarda para verdik” açıklamasında bulundu.
FATF’den Açıklamalar
Nükleer Anlaşma’nın ardından İran’a uygulanan yaptırımların durdurulması kararını veren Kara Para Aklamanın Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu (FATF), İran’ın verdiği taahhütlere bağlı kaldığını ve ülkede gözlemlenen gelişmeler ışığında yaptırımların durdurulma süresinin 1 yıl daha uzatılacağını açıkladı. İran’ın en riskli ülkeler listesinde kalmaya devam edeceğini açıklayan FATF, diğer ülkeleri İran ile finansal ilişkilerde dikkatli davranmaları konusunda uyarırken İran’ı gözlemleye devam edeceklerinin de altını çizdi. Ancak Çalışma Grubu tarafından yapılan bu açıklama İran tarafından olumlu bir şekilde karşılanmadı. İran Ekonomi Bakanlığı tarafından yayımlanan bildiride İran’ın geçen yıl boyunca kara para aklama ve terörizmin finansmanı konularında çok ciddi ilerlemeler kat ettiği ve İran’ın sürenin uzatılmasından ziyade daha adil bir muamele hak ettiğine yer verildi. Adil muameleden kasıt ise İranlı yetkililer tarafından da dile getirilen İran’ın listeden çıkarılması. İran’ın İngiltere Büyükelçisi Hamid Baeedinejad ise bu kararın İran’ın diğer ülkelerle olan bankacılık ilişkilerini güçlendireceği kanısında.
Almanya’dan İran’a Destek
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Avrupa’ya düzenlediği ziyaretlerin Almanya ayağında Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble ile görüştü. Berlin’de yapılan görüşmede ikili ilişkilerinin güçlendirilmesine değinen bakanlar, özellikle İran-Almanya arasındaki bankacılık alanında iş birliğinin arttırılmasının önemini vurguladı. Alman bankalarının İran ile iş birliğini pekiştirmek istediğine değinen Schaeuble, nükleer anlaşma ile İran’ın uluslararası arenada tecrübe ettiği ilerlemelerin altını çizdi. Sonraki görüşmesini Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanı Brigitte Zypries yapan Zarif, İran’ın Almanya ile ekonomi alanında daha güçlü ilişkilere sahip olmak istediğini belirtti. Alman Bakan Zypries ise Almanya’nın büyük sigorta şirketlerinden olan Euler-Hermes şirketinin de İran’ın enerji ve elektrik sektörlerinde yapılacak yatırımları kapsamakla ilgilendiğini belirtti.
İran’da Enflasyon Yükseliyor
İran Merkez Bankasının Hordad ayı (Mayıs 22-Haziran 21) için hazırladığı Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) göstergelerine göre İran’da enflasyon tekrar çift haneli rakamlara ulaştı. Bir önceki ay %9,8 seviyesinde gerçekleşen yıllık tüketici enflasyonu Hordad ayında %0,5’lik artış gösterdi ve yıllık bazda tüketici enflasyonu %10,2’ye yükseldi. İran’da enflasyon devrim sonrası dönemin tamamında çift haneli bir seyir izledikten sonra ilk kez 13 ay önce %10’nun altına düşmüştü. Açıklanan enflasyon rakamı moralleri bir miktar bozsa da Ekonomi Bakanlığı yetkilileri enflasyonun kontrol altında olduğunu ve tekrar %10’nun altına düşeceğini belirtiyorlar.
Demiryolu Yatırımları
İran’da demiryolu yapımı ile ilgili olarak çok sayıda proje planlanmış, bunların ihalesi yapılmış ve bu projelerin inşaatlarına başlanmış olmasına rağmen ödenek yetersizliği ya da başka nedenlerle bu projelerin birçoğu yarıda bırakılmış. 2013 sonrasında Ruhani hükümeti bu projelerin tamamlanması amacıyla ciddi kaynak ayırmaya başlamıştır. 2013 seçimlerinden sonra Ruhani hükümeti demiryolu yapımına 12,5 milyar dolar kaynak ayırmış. Yaklaşık 3500 km’lik demiryolu inşaatı sürdürülmekte ve bu projelerin peyderpey hizmet açılacağı söylenmekte. 2018 yılı mart ayında 1800 km’lik demiryolunun hizmete açılacağı planlanıyor. Şu an yıllık bazda demiryolu taşımacılığında taşınan yolcu sayısı 25 milyonken 2025 yılında bunun 65 milyon olması hedefleniyor.
Almanlardan İran’a Yatırımlar
12 kişiden oluşan Alman ticaret ve yatırım heyeti, tarım, yenilenebilir enerji, sanayi ve turizm alanlarında görüş alışverişi, ticari ortaklık ve yatırım yapmak için merkezi Bocnurd olan İran’ın Kuzey Horasan eyaletinde incelemelerde bulundular. Bu incelemeler esnasında yatırımların ve ortaklıların en kısa sürede başlaması için Kuzey Horasan Ticaret, Sanayi ve Maden ve Ziraat Odalarıyla Alman Phoenix Group şirketi arasında 9 maddeden oluşan bir anlaşma imzalandı.
Kiyarüstemi’yi Anma Programı Engellendi
Dünya çapında tanınan ve takdir gören İranlı yönetmen, senarist ve yapımcı Abbas Kiyarüstemi’nin ölüm yıldönümü münasebetiyle 5 Temmuz 2017 günü saat 18:00’de Tahran Şehit Behişti Üniversitesi’nde düzenlenecek anma töreni üniversite güvenlik birimi tarafından engellendi.
1970'ten bu yana sinema alanında faaliyet gösteren, kısa film ve belgeseller de dahil olmak üzere 40'tan fazla filmde çalışan Kiyarüstemi, 4 Temmuz 2016 tarihinde Paris’te ölmüştü ve ölümü de günlerce basın organlarında tartışma konusu olmuş ve ölüm sebebi de henüz netlik kazanmamış durumdadır.
IRNA-Kyodo İş Birliği
IRNA ve Japon Kyodo Haber Ajansı mesleki iş birliğini genişletmek için mutabakat zaptı imzaladılar. Anlaşma IRNA genel müdürü Muhammed Hodadi ve Kyodo Başkanı Masaki Fukoyama arasında 22 Haziran 2017 Perşembe günü Tokyo’da imzalandı. 12 paragraf olan anlaşma IRNA ve Kyodo arasında birbirlerinin deneyimlerini paylaşarak karşılıklı iş birliğini derinleştirme amacı taşıyor.
Hodadi, Fukoyama'nın daveti üzerine Tokyo'da bulunuyordu. Hodadi ayrıca Çin’in başkentinde düzenlenecek iki günlük bir toplantıya katılmak için Pekin'e de gitti.
Hamenei Affı
Seyyid Ali Hamenei, bayram vesilesiyle çeşitli İran mahkemeleri tarafından suçlu bulunan 1.049 hükümlünün hapis cezasını bağışladı ya da hafifletti.
25 Haziran 2017 Pazar günü ülkenin Yargı Başkanı Ayetullah Sadık Laricani'nin talebi üzerine mahkumların affı sağlandı. İran Anayasanın 110. maddesi, yargı başkanının tavsiyesi üzerine lidere hükümlülerin cezalarını affetme ya da azaltma hakkını tanımaktadır. Fakat bu bağışlama ülkeye karşı silahlı mücadele, silahlı veya organize uyuşturucu kaçakçılığı, tecavüz, silahlı soygun, silah kaçakçılığı, kaçırma, rüşvet ve zimmete para geçirme gibi suçlardan dolayı cezalandırılanlar da dahil olmak üzere her mahkûm için geçerli değildir.
Çalışma Saatleri Değişti
Yaz mevsiminde 45 derecenin üzerinde sıcaklık yaşanan Hormuzgan, Huzistan, Buşehr, Sistan ve Beluçistan, Kerman, Fars, Yezd, İlam ve Simnan eyaletlerinde sıcaktan korunmak ve klimalara harcanan elektrik masrafını azaltmak için çalışma saatleri sabah 06:30-13:30 arasında olmak üzere Bakanlar Kurulu tarafından değiştirildi.
İran Voleybolda Çin’i Yendi
İran’ın voleybol genç milli takımı 2017 dünya şampiyonasının ikinci turunda karşılaştığı Çin milli takımını 3-2 yendi. İran voleybol genç milli takımı ilk turda da Arjantin, İtalya ve Ukrayna takımlarını yenerek grubunda lider olarak ikinci tura çıkmıştı.
PJAK Saldırıları Devam Ediyor
İran’ın Batı Azerbaycan Eyaletinde Poldaşt kasabasına bağlı Zakarlu köyüne 27 Haziran 2017 Salı gecesi saat 2 sularında PJAK üyesi 8 terörist, Mustafa Firdovsi isimli bir şahsın evine saldırarak gözünün önünde kızını ve hanımını 10 el ateş ederek öldürdü. Ev sahibi Mustafa Firdovsi, teröristlerin PKK ve PJAK giysili olduğunu söyledi. Bu ailenin Kürt Besiçlerden, yani İran Gönüllüler Ordusundan olduğu biliniyor. Olay yerinde 3 çeşit Kalaşnikof ve Kanas mermisi kovanı, birkaç adet türü bilinmeyen silah kovanı ve 3 adet G3 mermisi kovanı bulundu. Bu teröristlerin İran sınırlarında güvenlik ihlali oluşturmak için Amerika ve Arabistan tarafından yönlendirildikleri iddia ediliyor.
Bundan bir ay önce, 28 Mayıs 2017 tarihinde yine aynı bölgede PJAK’lı teröristler İran askerlerine saldırmıştı ve biri binbaşı, diğeri asteğmen iki İranlı asker ölmüş ve birkaç asker de yaralanmıştı.