Haftalık Basın Özeti 25-31 Ağustos 2018

Haftalık Basın Özeti 25-31 Ağustos 2018
3-9 Şehriver 1397
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Ekonomi Bakanı Azledildi

Ekonomi ve Maliye Bakanı Mesut Kerbasiyan 26 Ağustos Pazar günü mecliste yapılan gensoru oylamasında 137 olumlu, 121 olumsuz ve 2 çekimser oyla görevinden azledildi. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Ekonomi Bakanlığına vekaleten Ekonomi ve Maliye Bakanlığı bünyesindeki Stratejik Yönetim Konseyi Başkanlığı görevini yürüten Rahmetullah Ekremi’yi atadı.

Çalışma Bakanı Ali Rebii ise birkaç hafta önce gensoruyla görevden alınmıştı.

Savaş Uçağı Düştü

Huzistan eyaletine bağlı Dezful şehrinde F-5 tipi askerî uçağı iniş sırasında teknik bir arızadan dolayı düştü. Uçakta bulunan pilot hayatını kaybetti.

Kabinede Gensoru Krizi

Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari hakkındaki gensoru önergesi 51 milletvekilinin imzasıyla Meclis Başkanlığına sunuldu. İsfahan eyaletinin Şahinşehr Milletvekili Hüseyin Ali Hacı Deligani yaptığı açıklamada gensorunun 18 madde etrafında toplandığını ve bunların en önemlilerinin otomotiv pazarındaki yönetim eksikliği ve fiyat artışı olduğunu söyledi. Bunun yanı sıra Eğitim ve Öğretim Bakanı Muhammed Bethayi hakkında 20 milletvekilinin imzasıyla hazırlanan gensoru tasarısı da Meclis Başkanlığına sunuldu. Bethayi’nin on gün içerisinde meclis açık oturumunda açıklama yapması gerekiyor.

Ruhani Meclisi İkna Edemedi

82 milletvekilinin imzasıyla kendisine yöneltilecek soruları cevaplamak üzere Parlamentoya davet edilen Cumhurbaşkanı Ruhani 28 Ağustos Salı sabahı Parlamentoya gitti. Söz konusu milletvekilleri davet mektuplarında mal ve döviz kaçakçılığının önlenememesi başta gelmek üzere bankalar üzerindeki yaptırımların kaldırılamaması, işsizliği azaltacak etkili önemlerin alınamaması, son yıllarda ekonomin giderek küçülmesinin ve kurdaki artışa bağlı olarak riyalin aşırı değer kaybetmesinin önüne geçilememesi gibi beş temel konuyu öne çıkarmıştır. Parlamentodaki özel oturumda Ruhani’ye ülkenin ekonomik gidişatına yönelik sorular yöneltildi. Ruhani’nin kendisine sorulan beş sorudan sadece banka yaptırımlarına dair verdiği cevaplar ikna edici bulunarak yeterli oy alabildi.

İstihbarat Bakanı’ndan Açıklamalar

İstihbarat Bakanı Mahmut Alevi, ülkenin batısında iki silahlı grubun etkisiz hâle getirildiğini söyledi. Alevi, bu gruplardan birinin 12 kişi olduğunu diğer grubun ise saldırı hazırlığında olduğunu ve çıkan çatışmada ikinci gruptan iki kişinin öldürüldüğünü diğer ikisinin ise yakalandığını belirtti. Alevi ayrıca ikinci grupta bulunan silah, kalaşnikof , el bombası ve iletişim cihazlarının da ele geçirildiğini aktardı. Bunun yanı sıra Alevi, “Diğer taraftan çifte vatandaşlığın kanuni düzenlemeyle önüne geçeceğiz. Çifte vatandaşlığı bulunan bir yetkili tespit edersek onu görevden almak için gerekli işlemleri yaparız. Eğer çifte vatandaşlığı olanları tanıyorsanız bize bildirin. Çeşitli devlet kurumlarında çalışan onlarca “ajanı” tespit ettik ve tutukladık.” dedi. Alevi, tutuklanan kişilerin hangi ülkelere casusluk yaptıkları ve ne zaman tutuklandıklarına dair bir bilgi paylaşmadı.

Bakanlar Kurulu Hamenei ile Görüştü

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani başkanlığında Bakanlar Kurulu 29 Ağustos Çarşamba günü Devrim Rehberi Ali Hamenei’yi ziyaret ettiler. Hükümetin son bir yılını değerlendiren Hamenei, ekonomik büyüme, enerji, petrol dışı ihracatın artması ve ithalatın azalması gibi alanlarda güzel işler yapıldığına işaret etti. Hamenei dış politikaya yönelik, “Avrupa ile müzakerelerin devam etmesinde sıkıntı yok, ancak bu işe devam ederken nükleer anlaşma ve ekonomi gibi konularda onlardan umudunuzu kesin. Onların vaatlerine şüpheyle bakılmalı ve sorunların sürecinde dikkat edilmeli.” dedi. Nükleer Anlaşmanın kendileri için hedef değil araç olduğunu hatırlatan Hamenei, bu araçla milli menfaatleri korumanın mümkün olmadığını ve vazgeçilmesi gerektiğini ifade etti. Eski ABD yönetiminin (Obama dönemi) daha ılımlı olmasına rağmen yapılan anlaşmadan bir sonuç çıkmadığına dikkat çeken Hamenei, “Şimdi kendisini İran’ı yok etmeye adamış olanlarla nasıl müzakere yapalım. Bu nedenle daha önce açıkça belirttiğim gibi Amerikalılarla hiçbir şekilde müzakere yapılmayacak.” ifadelerini kullandı. Son olarak yetkililerin her zamankinden daha fazla dayanışma içinde olması gerektiğini Hamenei, herkesin birbirine özellikle hükümete yardım etmesi gerektiğini vurguladı.

Seravan’da Silahlı Bir Grupla Çatışma Yaşandı

Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Kudüs Karargahı Halkla İlişkiler Bürosu’ndan yapılan açıklamada 31 Ağustos Cuma günü Sistan ve Beluçistan eyaletinin Seravan şehri sınırında silahlı bir grupla yaşanan çatışmada silahlı gruptan dört kişinin öldürüldüğü üç kişinin ise yaralandığı aktarıldı.

Fransa, Diplomatlarının İran’ı Ziyaret Etmesini Yasakladı

Reuters’in verdiği habere göre Fransa Dışişleri Bakanlığı diplomatlarından zaruri olmadıkça İran’a yapacakları ziyaretleri bilinmeyen bir süreye kadar ertelemelerini istedi. Reuters tarafından ele geçirilen bu dosyada Fransa’nın İranlı makamları hem Fransa’ya hem de bu ülkenin müttefiklerine gösterdiği tutumu nedeniyle eleştirdiği belirtiliyor.

İran Adalet Divanı’na Başvurdu

İranlı avukatlar ABD yaptırımlarının kaldırılması için yaptıkları başvuru sonrası Uluslararası Adalet Divanı’nda görülen duruşmanın üçüncü gününde iddialarını sürdürüyorlar. İranlılar ABD yaptırımların 1955’te imzalanan dostluk anlaşmasını ihlal ettiğini ve bu yaptırımların hem ülkenin şirketlerini hem de vatandaşlarını zor durumda bıraktıklarını altını çiziyorlar. ABD ise İran’ı ikiyüzlü olmakla itham edip 1979 sonrası İran’ın ABD’ye karşı hasmane tavırlarının bu anlaşmayı tanımamak anlamına geldiğini beyan ediyorlar. İranlılar mahkemeye İran halkının ABD yaptırımları nedeniyle bulunduğu zor durumun aşılması için “zaman tükeniyor” çağrısı yapmaktalar.

El-İbadi İran Yaptırımlarını Görüşmek için ABD’ye Heyet Gönderecek

Irak Başbakanı Haydar El-İbadi ülkesinin temel hammaddelere ihtiyacının bulunduğunun altını çizerek İran’a karşı uygulanacak bütün yaptırımlara uymasının mümkün olamayacağını beyan etti. Irak Başbakanı bu nedenle bazı konularda muafiyet edinmek için ABD’ye bir heyet göndermeyi planlıyor. El-İbadi özellikle Irak’ın İran’dan yaptığı doğalgaz, elektrik ve diğer başlıklardaki ihracata dikkat çekti. Başbakanın bu hamlesi bu ay yaptığı “Yaptırımlara uyacağız” açıklamalarına karşı bir denge oluşturma politikası olarak yorumlandı.

Netenyahu: İran ve Suriye Arasındaki Savunma Anlaşması İsrail’i Caydırmayacak

İran ve Suriye arasında imzalanan savunma anlaşmasından iki gün sonra İsrail İran’ın Suriye’deki askeri varlığını pekiştirme çabalarına karşı geçmişte olduğu gibi harekete geçeceğini beyan etti. İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu 29 Ağustos Çarşamba günü yaptığı açıklamada İsrail Savunma Güçleri’nin İran’ın Suriye’ye gelişmiş silah sistemleri yerleştirmek amacıyla yürüttüğü çabalara karşı güçlü ve kararlı önlemler alacağını belirtti. İsrail’in eski cumhurbaşkanlarından Şimon Peres’in isminin bir nükleer tesise verilmesi için düzenlenen törende konuşan Netenyahu “İran ve Suriye arasındaki hiçbir anlaşma ve tehdit bizi caydırmayacak” açıklamasında bulundu. 27 Ağustos Pazartesi günü İran Savunma Bakanı Amir Hatemi Suriye’ye yaptığı ziyaret sırasında bu ülke ile güvenlik iş birliği anlaşması imzalamıştı.

İran ve Suriye Arasındaki Savunma Anlaşması ve İran’ın Suriye’deki Varlığı

İran Dışişleri Bakanı Amir Hatemi’nin Suriye’ye 26 Ağustos’ta yaptığı iki günlük ziyaret sırasında ise iki ülke arasında yeni bir askeri anlaşma imzalandı. İran’ın Suriye’deki Askeri Ateşesi Kasım Alinejad bu yeni anlaşmanın ise “Suriye’nin toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını vurguladığını ve anlaşmanın imzalanmasından sonra yürürlüğü girdiğini” belirtti. Alinejad ayrıca “İran’ın Suriye’ye ülkenin farkı bölgelerindeki mayın tarama çalışmalarına ve savaş sırasında hasar görmüş askeri fabrikaların yeniden inşasına destek vereceğini” beyan etti. İranlı askeri ateşe bunların yanında “İran’ın Suriye’deki askeri varlığının ABD’nin baskılarına rağmen devam edeceğini” açıkladı.

Türkiye, İran ve Rusya Suriye’yi Görüşmek için Buluşacak

Türkiye, İran ve Rusya Suriye Krizi’ni sona erdirmek için başlattıkları üçlü görüşmelerin üçüncü turu için İran’da bir araya gelecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in katılacağı buluşma Soçi ve Ankara’da düzenlenen görüşmelerin devamı niteliğinde olacak. Bu buluşmadan sonra gelecek ay, Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura’nın daveti üzerine Türkiye, İran ve Rusya’nın Suriye Anayasa Komitesi’nin oluşturulacağı Cenova’daki zirveye katılması bekleniyor.

Cevad Zarif Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Görüştü

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif 29 Ağustos Çarşamba günü Ankara’ya gelerek Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Daha önce ilan edilmeyen görüşme AK Parti Genel Merkezi’nde gerçekleşti. Zarif’in Ankara ziyareti İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi’nin açıkladığı Zarif’in Pakistan ziyareti öncesinde gerçekleşti.

Zarif: Washington’un Baskısı İki Ülkeyi Bir Araya Getirecek

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif 29 Ağustos Çarşamba günü Türkiye’ye yaptığı ziyaretten sonra sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada “ABD’nin saldırgan tutumlarına karşısında ikili ilişkiler ve bölgesel iş birliği üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlit Çavuşoğlu ile yararlı istişarelerimizi henüz sona erdirdik. Komşularımız bizim önceliğimizdir” beyanında bulundu. Zarif ayrıca ABD politikaları gösterdi ki ülkeler ABD ile gelecek ilişkilerini yeniden gözden geçirmeli. Washington’un bölgesel baskıları bu ülkeleri bir araya getirecek” açıklamasını hesabından dile getirdi.

Türkiye İran’dan Petrol ve Doğal Gaz İthalatını Azalttı

Türkiye Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun yayımladığı raporda, 2018’in ilk yarısında Türkiye’nin İran’dan petrol ithalatının %27 düşüşle günlük 174 bin varile gerilediği açıklandı. Ayrıca, Türkiye’nin İran’dan yaptığı toplam doğal gaz ithalatı, bu yılın ilk yarısında geçen yıla göre %15 düşüşle 4 milyar metreküpün altına indi.

EPDK verilerine göre Türkiye’nin 2018’in ilk yarısında İran’a yaptığı ihracatında (petrol ve petrol dışı) 200 milyon dolar azalma olduğu ve 1,31 milyar dolar seviyesine düştüğü belirtildi. Ancak İran’ın Türkiye’ye yaptığı toplam ihracatın 200 milyon dolar artarak 3,37 milyar dolara yükseldiği görülmektedir.

Büyüme Rakamları

İran gümrük dış ticaret istatistiklerine göre, 2018’in ilk beş ayında petrol dışı ihracatın yaklaşık 19,4 milyar dolar seviyesine ulaştığı belirtiliyor. Böylece, 2018 Ağustos ayı sonunda İran’ın ihracatının geçen yılın aynı dönemine göre dolar bazında %13,7 oranında artmıştır. İran’ın ithalatı ise 2018’in ilk beş ayında 18,8 milyar dolardır ve 2018 Ağustos ayı sonunda İran’ın ithalatının geçen yılın aynı dönemine göre dolar bazında %10 oranında arttığı görülmektedir.

İran Petrol İhracatı ABD’nin Yaptırımlarından Önce Beklentilerin Ötesine Düştü

ABD’nin yaptırımları kasım ayında yürürlüğe girecek olmasına rağmen İran’dan petrol sevkiyatları beklenenden daha hızlı düştü. Petrol piyasası kaynaklarına göre, İran’ın ham petrol ihracatı eylül ayında üçte bir oranında azalacak. Bu potansiyel olarak piyasada öngörülemeyen bir şekilde petrol arzını etkileyecektir. İran’ın ham petrol sevkiyatının 1,5 milyon varil seviyesine düşmesi bekleniyor.

Hindistan, İran’dan Petrol Alımına Devam Edecek mi?

Adının açıklanmasının istemeyen Hintli bir yetkili ülkesinin İran’dan petrol ithalatına devam edeceğini söyledi. Bu yetkili “şüphesiz İran’dan petrol ithalatını kesmeyeceğiz, beklentimiz Amerika ile görüştükten sonra konunun netlik kazanması.” dedi.

İran ve Letonya Kültürel Farklılıklarını Kapatmaya Çalışıyor

İran Şehr-i Kitap Enstitüsü Müdür Yardımcısı Ali-Asghar Mohammadkhani, İran ve Letonya, aralarındaki kültürel farkı yayıncılık alanında iş birliği yaparak ve karşılıklı kültürel toplantılar düzenleyerek kapatmayı planladığını söyledi. Mohammadkhani, 27 Ağustos’ta yapılan basın açıklamasında, Letonya’ya yaptığı son ziyareti ve Letonya kültür kuruluşları ile imzaladığı birkaç anlaşmayı ayrıntılarıyla açıkladı. Mohammadkhani, 22-26 Ağustos tarihleri arasında Letonya’nın başkenti Riga’ya, 2011’den 2013’e kadar Letonya kültür bakanı olarak görev yapan Žntsaneta Jaunzeme-Grende, daveti üzerine gitti. Mohammadkhani, Jaunzeme-Grende’nin Letonya ve AB’de tanınmış bir kişi olduğunu ve İran ile ülkesi arasındaki kültürel iş birliğini genişletmeye gerçekten hevesli olduğunu söyledi. “Ne yazık ki, her iki ülkedeki insanlar, diğer ülkenin kültürü, tarihi ve edebiyatı hakkında çok az şey biliyorlar,” diyerek sözlerine devam etti. Mohammadkhani, İran, Letonya, Litvanya ve Estonya arasındaki kültürel ilişkilerin karşılıklı olarak gözden geçirilmesi gereğini söyledi. Imants Ziedonis Vakfı ve Şehr-i Kitap Enstitüsü arasında imzalanan anlaşmaya dayanarak önümüzdeki yıllarda çeşitli kültürel etkinliklerin düzenleneceğini söyledi. Ayrıca hem Letonyalı hem de İranlı yazarların kitapları da her iki dilde yayımlanacağını sözlerine ekledi.

Rusya, İran Kültür Festivaline Ev Sahipliği Yapacak

İran İslam Kültür ve İlişkiler Örgütü 27 Ağustos’ta yaptığı duyuruda, bir hafta sürecek İran kültür festivalinin önümüzdeki pazartesi günü (3 Eylül) Rusya’nın başkenti Moskova’da başlayacağını açıkladı. ICRO Başkanı Abuzar Ebrahimi-Torkaman’ın başkanlık edeceği resmî heyetin yanı sıra 40’tan fazla İranlı sanatçı da festivalde yer alacak. Festival süresince geleneksel müzik performansları ve sanat sergilerinin yanı sıra film gösterimi de yapılacak. Bazı üst düzey İranlı ve Rus sinemaseverlerin katılması planlanan tarama oturumlarını gözden geçirme oturumları takip edecek. Etkinliğe Rus İran uzmanları da katılacak. Festival aynı zamanda Başkurdistan Cumhuriyeti’nin başkenti Ufa’da da düzenlenecek. Buna ek olarak İranlı yetkililer Rus yetkililer ile bir dizi toplantı yapacak.

İran ve UNICEF Çocuklara Hizmet Etmek için Çalışma Planı İmzaladı

Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF) 27 Ağustos’ta İran İçişleri Bakanlığı ile bir iş birliği belgesi imzaladı. İran İçişleri Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler UNICEF İran Ofisi, İran’daki bütün çocuklara hizmet etmek için yeni bir ortak çalışma planı imzaladı. Bu iki yıllık çalışma planı aşağıdaki alanlara odaklanmıştır:

  1. Çocuk Dostu Kentler Girişimi’nin kurulması ve desteklenmesi.
  2. Çocuklar için yol güvenliğinin geliştirilmesi.
  3. Bölgesel kurumların çocukların ihtiyaçlarını değerlendirilmesi ve çocuk merkezli planlamaya odaklanması.
  4. Acil durumlardaki çocuklar için Acil Durum Hazırlık Planlaması

Yeni çalışma planı, İçişleri Bakanlığı Uluslararası İlişkiler Ofisinin Başkan Yardımcısı Shojaei Kiasari ve İçişleri Bakanlığı’nda İran’daki UNICEF Temsilcisi Dr. Parks tarafından düzenlenen bir törenle imzalandı.

Batı Azerbaycan İran’ın Genel Demiryolu Ağına Bağlanıyor

İran Yol ve Şehircilik Bakan Yardımcısı ve Taşımacılık Altyapı İnşası ve Geliştirilmesi Genel Müdürü Hayrullah Hâdımî, İran’ı kuzey güneybatı doğrultusunu kat eden 1420 km’lik koridordan 640 km’lik kısmının inşasının tamamlandığını açıkladı. Bakan Yardımcısı Hayrullah Hâdımî, Batı Azerbaycan Eyaleti’nin Türkiye sınırına yakın Bazergan ilçesinden başlayarak Mehâbâd ilçesi üzerinden Batı Azerbaycan Eyaleti’ni boydan boya kat edip güneyde Kürdistan, Kirmanşah ve Loristan eyaletlerini geçeceğini ve daha güneyde Huzistan Eyaleti’ne girerek burada Basra Körfezi kıyısındaki İmam Humeyni Limanı’nda son bulacağını söyledi. Hayrullah Hadımî, güzergahın 300 km’lik büyük kısmının Batı Azerbaycan Eyaleti’nde bulunduğunu ve bu kısmın yarısının inşasının tamamlandığını açıkladı. Geri kalan kısım için de devlet hazinesinden 650 milyar riyal fon ayrıldığını belirten Hayrullah Hadımî, ayrılan fonun %80’lik kısmının Yol ve Şehircilik Bakanlığı’na tahsis edildiğini belirtti. Batı Azerbaycan Eyaleti’nde hali hazırda hazırlık aşamasında olan diğer milli projelerden de bahseden Hadımî, Urmiye ve Tebriz arasındaki karayolunun 4 şeritli hale getirileceğini duyurdu. Bunun yanında Meraga ve Urmiye arasında 184 km’lik demiryolunun inşasının düşünüldüğünü ve bu hattın ülkenin genel demiryolu ağına bağlanacağını dile getiren Hayrullah Hadımî, projenin yaz sonunda bitirilmesinin öngörüldüğünü belirtti.

Mahkeme, İrfan-i Halka Liderinin Şartlı Serbestliğini Onadı

Hakkında 5 yıl hapis kararı kesinleşen İrfân-i Halka lideri Muhammed Ali Tahirî’nin avukatı tarafından yapılan açıklamada mahkemenin Tahirî’nin şartlı serbest bırakılması kararını onadığı belirtildi.