14-20 Ordibehişt 1399
Haftalık Basın Özeti 3-9 Mayıs 2020
İran’da 16 Silahlı Örgüt Üyesi Yakalandı
İran İstihbarat Bakanlığından yapılan açıklamada Kürdistan ve Batı Azerbaycan eyaletlerinde iki silahlı grubun çökertildiği belirtildi. Açıklamada İran’da eylem gerçekleştirmek üzere ülkeye sızan bu gruplardan mühimmat ve silah ele geçirildiği vurgulandı. Bakanlık açıklamasında ayrıca bu operasyon kapsamında 16 kişinin yakalandığına dikkat çekilerek yakalanan örgüt üyelerinin sivilleri hedef aldığını ve İran’ın batısında tacirlerin yolunu kestiği bildirdi.
Huzistan’da Silahlı Bir Grup Etkisiz Hâle Getirildi
Huzistan Eyaleti Polis Gücü Komutanı Haydar Abbaszade, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Şadigan kentinde ayrılıkçı örgüt mensubu bir grubun etkisiz hâle getirildiğini duyurdu. Abbaszade, “Arap Demokratik Halk Cephesi adlı silahlı grubun 8 üyesi yürütülen istihbarat çalışmaları sonucu yakalandı.” dedi. Bu gruba bağlı diğer kişilerin de belirlendiğini aktaran Abbaszade, örgüt üyelerinin bir an önce yakalanmasının gündemlerinde olduğunu belirtti.
İran’ın Huzistan eyaletine bağlı Ahvaz kentinde 22 Eylül 2018’de İran-Irak Savaşı’nın 38. yıl dönümü nedeniyle düzenlenen askerî geçit törenine El-Ahvaziye silahlı örgütü tarafından yapılan saldırıda 17’si asker olmak üzere 25 kişi hayatını kaybetmiş, 60 kişi de yaralanmıştı.
İran Polis Gücü Komutan Vekili Değişti
İran Polis Gücü Genel Komutanı Hüseyin Eşteri’nin önerisi ve Devrimi Rehberi Hamenei’nin onayı ile Kasım Rızayi İran Polis Gücü Komutan Vekili olarak atandı. Kasım Rızayi daha önce İran Sınır Muhafızları Komutanlığı görevini yürütüyordu.
Tahran’da 5,1 Büyüklüğünde Deprem
İran’ın başkenti Tahran dün gece yerel saatle 00.48’te, 5.1 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Yerin 7 km derinliğinde meydana gelen depremin merkez üssünün Tahran ve Mazenderan illerine yakın Demavend bölgesi olduğu açıklandı. Tahran ve Elborz illerinde depremden dolayı 33 kişinin yaralandığı belirtildi. Yaralıların deprem esnasında panikle kaçarken yaralandıkları belirtildi. Panikten dolayı düşen ve kafasını çarpan 60 yaşında bir kişinin de hayatını kaybettiği açıklandı. Öte yandan 5.1 büyüklüğündeki depremin ardından en büyüğü 3.9 şiddetinde 4 artçı sarsıntının gerçekleştiği bildirildi.
İran Sınır Muhafızlarının Afgan Göçmenleri Sınırda Nehre Attığı İddiası
Afgan yetkililer, İran Sınır Muhafızlarını geçtiğimiz cumartesi günü İran’a girmeye çalışan onlarca göçmeni kasten öldürmekle suçladı. Afganistan Dışişleri Bakan Vekili Hanif Atmer, olay hakkında soruşturma başlatılacağını duyururken Taliban da olaya karışanların cezalandırılmasını istedi. Kabil Hükûmeti Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Siyasi İşlerden Sorumlu Bakan Yardımcısı başkanlığındaki bir heyetin olayı soruşturmakla ve gerekli tedbirleri almakla görevlendirildiği bildirildi.
Üç Asker Hayatını Kaybetti
İran Devrim Muhafızları Ordusundan yapılan açıklamada, İran’ın Kürdistan eyaletine bağlı Divandere bölgesinde güvenlik güçleri ile ayrılıkçı gruplar arasında çıkan çatışmada İran Devrim Muhafızları Ordusu mensubu bir albay ile iki askerin öldüğü bildirildi. “Devrim karşıtı teröristler” olarak adlandırılan silahlı grubun hangi örgüte mensup olduğu ise açıklanmadı. İran’ın kuzeybatı sınırlarını korumakla görevli Hamza Karargâhından yapılan açıklamada, silahlı kişilerin Kürdistan Eyaleti Operasyonlar Odası Komutanı Albay Şekiba Salimi ve iki silah arkadaşı Cafer Nizampur ve Muhammed Şukri’nin üzerine ateş açtıkları belirtildi. Açıklamada silahlı kişilerden bazılarının da öldüğü bildirildi.
Kudüs Günü Yürüyüşü Yapılacak mı?
İran Devrim Muhafızları Sözcüsü Ramazan Şerif, bu yılki Dünya Kudüs Günü etkinliklerine dair açıklamada bulundu. Tahran’da düzenlenen Dünya Kudüs Günü konulu toplantıda çeşitli öneriler sunulduğunu söyleyen Şerif, “Dünya Kudüs Günü’nü anmak için sanal ortamı iyi bir şekilde değerlendirebiliriz.” dedi. Bu sene İran genelinde Kudüs Günü yürüyüşlerinin yapılıp yapılmayacağına ilişkin açıklamalarda bulunan Şerif, “Bu etkinlik bazı şehirlerde yapılıp bazılarında yapılmazsa daha fazla tartışmaya neden olur çünkü yabancı medya kuruluşları için yapılması çok önemli. Tahran’daki koronavirüs durumu göz önüne alındığında, başkentte Kudüs Günü yürüyüşü yapılması büyük ihtimalle mümkün olmayacaktır.” ifadelerinde bulundu.
Dünya Kudüs Günü yürüyüşü genel olarak her sene Ramazan ayının son cuma günü düzenleniyor.
İran-Taliban Görüşmesi
İran Dışişleri Bakanlığı Afganistan Özel Temsilcisi Muhammed İbrahim Tahiriyan, Katar’da bulunan Taliban Siyasi Ofisi yetkilileriyle Afganistan’daki güncel gelişmeler hakkında telefon görüşmesi yaptı. İran ile Afganistan arasında gelecekteki iş birliği imkânlarının görüşüldüğü konuşmada Afganistan’ın Covid-19 ile mücadelesi de önemli konular arasındaydı. Salgın ve mevcut siyasi sorunlarla mücadele konusunda İran’ın her türlü yardıma hazır olduğunu söyleyen Tahiriyan, uluslararası toplumun yanı sıra komşu ülkelerin en büyük endişesinin ekonomik sorunlar ve temel gıda sorunları bulunan bölgelerde salgının yayılması olduğunu belirtti.
Ruhani: Silah Ambargosunun Kaldırılması İran’ın Hakkı
6 Mayıs Çarşamba günü Bakanlar Kurulu toplantısında konuşan Cumhurbaşkanı Ruhani, ABD Başkanı Trump’ın Nükleer Anlaşma’dan çekilme kararını eleştirerek “8 Mayıs’ın arifesindeyiz. 8 Mayıs, İran halkına yönelik otoriter bir rejim tarafından uygulanan ve tarihte benzeri görülmemiş baskı ve yaptırımların başlangıç tarihidir. İki yıl önce, tüm uluslararası yasaları ve düzenlemeleri aynı zamanda BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararını da ihlal eden Trump, Nükleer Anlaşma’dan çekildiğini açıkça dile getirdi.” ifadelerini kullandı. Ruhani, “Barack Obama ile inat eden Trump, Nükleer Anlaşma’dan geri çekilerek İran’ın dosyasını BM Güvenlik Konseyi’ne götürmeye çalıştı fakat aldığımız tedbirlerle Trump’ın boş hayali gerçekleşmedi.” değerlendirmesinde bulundu. İran’a yönelik silah ambargosunun uzatılmasının korkunç sonuçlara yol açacağı uyarısında bulunan Ruhani, “İran, BMGK’nın 2231 sayılı kararının ihlal edilmesini kabul etmeyecek çünkü silah ambargosunun kaldırılması İran’ın hakkı.” açıklamasını yaptı.
İsrail, İran Çekilene Kadar Suriye’deki Operasyonlarına Devam Edecek
İsrail Savunma Bakanı Naftali Bennett 5 Mayıs Salı günü İsrail devlet televizyonu K11’e, Suriye’de bulunan İran unsurlarıyla ilgili açıklamalarda bulundu. 14 kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırının sorumlusunun İsrail olmadığını iddia eden Bakan, İran’ı suçladı. İsrail’in, İran’ın Suriye’den çekilene kadar durmayacağını söyleyen Bennett, İran’ı Tel Aviv, Kudüs ve Hayfa’yı tehdit etmek için sınıra yerleşmekle suçladı. Suriye’nin, İran’ın Vietnam’ı olacağını söyleyen Bennett, İran’ın iç politika sorunlarıyla ilgilenmesi gerektiğini söyledi.
Zarif’ten Irak’ta Kurulan Yeni Kabineye Tebrik Mesajı
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, 7 Mayıs Perşembe günü resmî Twitter hesabı üzerinden, Irak Başbakanı Mustafa Kazımi’yi yeni hükûmetin oluşturulması konusunda tebrik etti. Mali kriz ve salgın nedeniyle toplam 329 üyesi bulunan parlamentonun 255 üyesinin katılımıyla gerçekleştirilen toplantıdan hemen sonra resmen görevine başlayan Kazımi’nin oluşturduğu, toplam 22 koltuklu kabinenin 15 ismi kabul edildi. Parlamentonun reddettiği bakanlar arasında ticaret, kültür, adalet, tarım ve göçmenlik yer alırken dışişleri ve petrol bakanlarının oylaması başka bir oturuma ertelendi.
İran Meclisi Ulusal Paradan 4 Sıfır Atma Tasarısını Onayladı
İran Meclisi 4 Mayıs’ta gerçekleşen açık oturumunda, ulusal para birimi riyalden 4 sıfır atılması ve para biriminin tümen olarak değiştirilmesi tasarısını onayladı. Böylece uzun yıllardan sonra riyalden 4 sıfır atma işlemi resmî olarak kayda geçti. Tasarının onaylanmasıyla para birimi riyalden tümene geçilecek, mevcut 10 bin riyal 1 tümen olacak ve 1 tümen de yeni çıkarılacak 100 riyallik (kıran) banknotlara denk gelecek.
Tahran’ın İşsizlik Oranında Son Durum
Tahran Ticaret Odası yayımladığı son raporunda 1398 sonbaharında Tahran’da kadın ve erkek işgücü göstergelerini inceledi. Rapora göre Tahran’da 15 ila 24 yaş arası kadınlar için işsizlik oranı %45’ten fazlayken erkekler için işsizlik oranı %17 ve bu yaş grubundaki kadınların işsizlik oranı ülke genelinde %38’dir.
Türkiye ile İran Arasındaki Ticaret Hacmi Düştü
Türkiye ile İran arasındaki ticaret hacmi 2020 yılının ilk çeyreğinde 645 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu rakam bir önceki yılın aynı dönemine göre %70 azaldı. Söz konusu dönemde İran’ın Türkiye yaptığı ihracat geçen yılın aynı dönemine göre %83 azalarak 270 milyon dolara geriledi. İran’ın Türkiye’den ithalatı bir önceki yıla göre %35 düşüş ile 376 milyon dolar oldu.
İran’da Otomobil Üretimi Düştü
İran’ın iki büyük otomobil üreticisi İran Khodro ve SAIPA’nın Ferverdin ayındaki (20 Mart-19 Nisan) otomobil üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %33 düşüş ile 22.998 araca geriledi. Bu rakam geçen yıla göre 11.110 otomobil az üretildiğini göstermektedir.
Koronavirüs İran’ın Dış Ticaretini Düşürdü
İran’ın Gümrük İdaresi Ferverdin ayının (20 Mart-19 Nisan) toplam dış ticaret hacmini 3.5 milyar dolar olarak açıkladı. Söz konusu dönemde İran’ın ihracatı %36 düşüş ile 1.6 milyar dolara gerilerken ithalatı ise %17 oran azalma ile 1.9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İran’ın en fazla ihracat yaptığı ülkeler: Çin 523 milyon dolar, BAE 355 milyon dolar, Irak 259 milyon dolar. Irak uzun zamandan sonra İran’ın ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında ikinci sırasını BAE ile değiştirmiştir.
15 Eyalette Camiler Tekrar Açıldı
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin başkanlık ettiği Koronavirüsle Mücadele Komitesinin kararıyla virüsün ilk teşhis edildiği eyaletlerden Gilan’ın da aralarında bulunduğu 15 eyalette toplam 132 şehrin camileri 3 Mayıs Pazartesi günü itibariyle tekrar halka açıldı. Komitenin 2 Mayıs Pazar günkü toplantısında kararı açıklayan Ruhani, camileri halka açılan 132 şehrin koronavirüs açısında sağlık durumu beyaz (az riskli) olduğunu dile getirerek söz konusu camilerde sosyal mesafeler dikkate alınarak namazların kıldırılacağını söyledi. Ruhani aynı şekilde camilerin açılışının aşamalı olarak gerçekleşeceğini söyledi.
Hamburg İslam Merkezi Başkanından Almanya Cumhurbaşkanına Mektup
Hamburg İslam Merkezi Başkanı Muhammed Hadi Muftî 8 Mayıs Cuma günü Almanya Cumhurbaşkan Frank-Walter Steinmeier’e bir mektup göndererek önceki günlerde camilerde yapılan aramalardan dolayı duyduğu rahatsızlığını dile getirdi. Muftî mektubunda aramalar esnasında cami görevlilerine ve Kur’an-ı Kerime usulüne uygun davranılmadığını dile getirerek yapılanların hukuki olarak takip edilmesini istedi. Müslüman toplumunun Alman medeni hukukuna saygı duyduğunu dile getiren Muftî Müslümanlar tarafından Alman medeni hukukuna aykırı herhangi bir eylemin gerçekleşmediğini vurguladı. Muftî Alman toplumunun farklı görüşlere açık olduğuna değinerek Hamburg İslam Merkezinin Kurucusu Ayetullah Burucerdi’nin Hamburg’da bu merkezi açmasındaki en önemli nedenlerden birinin de bu mesele olduğunu söyledi.