Haftalık Basın Özeti 3-9 Şubat 2018 (14-20 Behmen 1396)
Haftalık Basın Özeti 3-9 Şubat 2018
“Silahlı Kuvvetler Siyasi Partilerden Öte Olmalıdır”
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 4 Şubat Pazar günü 10 eyalette açılan 10 İran-Irak Savaşı Müze ve Kültür Merkezi’nin açılışında yaptığı konuşmada Silahlı Kuvvetlerin partilerden ve cenahlardan ötede olması gerektiğini söyledi. Silahlı Kuvvetlerin partilerden ve cenahlardan ötede olması ve partiler üstü hareket etmesi gerektiğine vurgu yapan Ruhani, İran-Irak Savaşı’nın değerlerine parti renginin bulaşmasına izin verilmemesi gerektiğini belitti.
Evin Hapishanesini Ziyaret
Geçtiğimiz hafta Ulusal Güvenlik ve Adalet Komisyonundan 11 milletvekili birtakım incelemelerde bulunmak üzere Tahran’daki Evin Hapishanesini ziyaret ettiler. Ziyaretçiler arasında bulunan Tahran Milletvekili Ali Rıza Rahimi, Telegram hesabından paylaştığı yazıda son yaşanan protesto gösterilerinde 4972 kişinin tutuklandığını söyledi. Rahimi tutuklananların %94,7’sinin erkek, %5,2’sinin kadın olduğunu ve %50’sinin 19-25 yaşlarında, %27’sinin ise 25-32 yaşlarında olduğunu belirtti. Rahimi ayrıca tutuklananlardan 4534’ünün serbest bırakıldığını ve 438’inin henüz tutuklu bulunduklarını ifade etti.
Devrim Muhafızları ve Tarikat Mensupları Arasında Gerginlik
Devrim Muhafızları’nın 4 Şubat Pazar günü Tahran’daki tasavvufi tarikatlardan olan Nimetullahi tarikatının lideri Nur Ali Tabende’nin evinin bulunduğu bölgeye güvenlik kulübesi koymak istemesi tarikat mensuplarının tepkisine yol açtı. Güvenlik güçleri ve tarikat mensupları arasında kısa süreli gerginlik yaşandı.
Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na Saldırı
Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na 5 Şubat Pazartesi günü elinde kama bulunan bir kişi saldırı gerçekleştirdi. Güvenlik görevlilerinin uyarılarına uymayan saldırgana ateş açıldı. Tahran Valisi Muhammed Hüseyin Mukimi olaya ilişkin yaptığı açıklamada, güvenlik güçleri tarafından vurulan saldırganın kimliğinin ve niyetinin henüz tespit edilmediğini ve şu anda hastanede tedavi gördüğünü aktardı.
Ruhani’den Afrin Açıklaması
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 6 Şubat Salı günü gerçekleştirdiği basın toplantısında Türkiye’nin Afrin’de gerçekleştirdiği Zeytin Dalı Harekatı’na ilişkin açıklamalarda bulundu. İran’ın bölgesel meselelerde özellikle Suriye konusunda Rusya ve Türkiye ile iyi ilişkileri olduğuna dikkat çeken Ruhani, Suriye konusundaki temel prensiplerinin başka ülke ordularının Suriye devletinin ve halkının izni ve rızası olmadan bu ülkeye girmemesi yönünde olduğunu söyledi. Ruhani ayrıca, Türkiye’nin operasyonlarının bir an önce durmasını istediklerini belirtti.
Erdoğan ve Ruhani Telefonda Görüştü
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile 8 Şubat Perşembe günü bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. İkili ilişkiler, bölgesel ve uluslararası konuların ele alındığı görüşmede iki lider Ankara-Tahran ilişkilerinde her alanda ilerleme kaydedilmesi için hazır olduklarını vurguladılar. Devrimin yıldönümü (11 Şubat) münasebetiyle mevkidaşını tebrik eden Erdoğan, İran-Türkiye ilişkilerinin her alanda stratejik düzeye çıkması gerektiğine inandıklarını belitti. Ruhani ise ortak ekonomik alışverişlerinde bir an önce milli paraların kullanılmaya başlanmasının Ankara-Tahran ekonomik ilişkilerini hızlandıracağını ifade etti.
Çavuşoğlu Ruhani’yle Görüştü
Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu 7 Şubat Çarşamba günü Cevad Zarif’le yaptığı toplantının ardından İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile görüştü. Görüşmede Ruhani, İran’ın bütün komşularıyla özellikle Türkiye ile her zaman iyi ilişkiler kurmaya çalıştığını söyledi. Görüşmede her iki taraf da Türkiye-İran ticari ilişkilerini 30 milyar dolara yükseltmeyi amaçladıklarını ifade etti. Ruhani, Soçi görüşmelerine değinerek, bölgenin istikrarı için Türkiye, İran ve Rusya’nın birlikte hareket etmesinin önemli olduğunu vurgulayarak hiçbir ülke komşusundan tehdit algılamamalı ifadesini kullandı.
Guderzi: ABD, DAEŞ’i Afganistan’a Çekmeyi Planlıyor
İran meclisinin milli güvenlik komitesi üyesi Mesut Guderzi, ABD’nin Suriye ve Irak’ta amaçladığı hedefe ulaşamayınca, DAEŞ’i Afganistan’a çekmeyi planladığını ancak İran’ın Afganistan’la olan sınır güvenliği için herhangi bir endişesi olmadığını ve ülkesinin her zaman ulusal sınırlarının güvenliğini sağlayabilecek kapasitede olduğunu söyledi. Guderzi, bölgede ABD ve siyonizmin kirli oyunlarını bozmak için Türkiye, Rusya ve İran’ın birlikte hareket etmesinin önemli olduğunu vurguladı.
İran, Afganistan'a Müdahale Edildiği İddiasını Reddetti
İran Dışişleri Bakanlığı, bazı Afgan yetkililerin Tahran'ın Taliban'a yardım ettiği iddialarını reddetti ve İran’ın Afganistan'ın istikrarına önem verdiğini vurguladı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Pazartesi günü Tahran'daki haftalık basın toplantısında gazetecilere verdiği demeçte, "Afganistan'ın içişleri kendi meselesidir ve biz müdahale etmiyoruz" ifadelerini kullandı. Kasımi, Tahran ve Kabil'in her alanda işbirliğini daha da güçlendirmek için stratejik bir belge hazırlamaya çalıştıklarını da ekleyerek, Afganistan'ın istikrarı, güvenliği ve ilerlemesi bizim için önemlidir dedi.
Dörtlü Güvenlik Toplantısı
İran, Rusya, Irak ve Suriye'nin Dörtlü İstihbarat Merkezi, terörle mücadelede işbirliğini genişletmek üzere Bağdat'ta bir toplantı yaptı. Pazar günü başkentte gerçekleşen toplantıda katılımcılar dört ülkenin güvenlik ve istihbarat alanındaki faaliyetlerini görüştü ve terörle mücadele konusunda güvenlik raporları sundular. Tahran, Moskova, Bağdat ve Şam, DAEŞ ve diğer terörist gruplarla mücadelede dört ülke arasındaki işbirliğini genişletme gereğini de vurguladı. Toplantı sırasında Irak Askeri İstihbarat Teşkilatı Müsteşarı Saad Mezher Al-Alak, bu merkezin DAEŞ ile mücadeledeki rolünü etkili olarak nitelendirdi.
Kasımi: Türkiye Afrin’deki Operasyonu Durdurmalı
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Türkiye’yi Afrin operasyonunu durdurmaya çağırdı ve bu operasyonun devam etmesinin ülke istikrarını bozacağını ifade etti. Pazartesi günü Tahran'da gerçekleşen haftalık basın toplantısında Kasımi, Türk hükümetinin Astana süreci boyunca Suriye ile ilgili her şeyi takip etmesi gerektiğini vurguladı. Kasımi ayrıca Suriye konusunda İran, Rusya ve Türkiye arasındaki istişarelerin de devam edeceğini söyledi.
İran ve Afganistan Savunma Şefleri Görüştü
Savunma Bakanı Amir Hatemi ve Afgan mevkidaşı Tarık Şah Behrami, 4 Şubat Pazar günü yaptıkları telefon görüşmesinde ikili güvenlik işbirliğinin genişletilmesi ihtiyacını vurguladı. Hatemi, “DAEŞ Irak ve Suriye'de ağır bir yenilgi yaşadı, ABD şimdi bu örgütü savaş alanından çıkarmaya ve Afganistan'daki varlığını haklı çıkarmak için Afganistan'a nakletmeye çalışıyor” dedi.
Kış Olimpiyatları Polemiği
2018 Olimpiyat Kış Oyunları'nda Samsung'un atletler için hazırlanan karşılama paketinden İranlı sporcuları çıkarması üzerine İran, Güney Kore büyükelçisini dışişleri bakanlığına çağırdı. İran Dışişleri Bakanlığının resmî web sitesinde bakanlık sözcüsü Behram Kasımi, söz konusu hareketin İran'ın Güney Koreli şirketle olan ekonomik ilişkilerini ciddi şekilde etkileyebileceğini söyledi.
Zarif ve Lavrov Telefon Görüşmesi Gerçekleştirdi
Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile Rus meslektaşı Sergey Lavrov, Suriye'deki son gelişmeleri görüşmek üzere 6 Şubat Salı günü bir telefon görüşmesi yaptı. Interfax'a göre, iki taraf arasında Soçi'deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresinde alınan kararlarla ilgili görüş alışverişinde bulundu. Salı günü erken saatlerde ayrıca İran ve Rusya cumhurbaşkanları da Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen 2015 nükleer anlaşmasının uygulanmasıyla ilgili telefonda konuştular.
İran'ın Türkiye ile Ticaret Hacmi 10 Milyar Dolara Ulaştı
Türkiye İstatistik Kurumunun son rakamlarına göre, İran'ın Türkiye ile olan ticaret hacmi 2016'ya göre %11,24 artış kaydederek 2017'de 10,75 milyar dolara ulaştı. 2017 yılında İran’dan Türkiye’ye 3,25 milyar dolarlık mal ihraç edildi ve bu rakam bir önceki yılın aynı dönemine göre %34,36 azaldığını göstermektedir. Aynı dönemde İran'a ithal edilen toplam 7,49 milyar dolarlık Türk malları yıllık %59,42'lik bir artış kaydetti. İran, 2017 yılında Türkiye'nin sekizinci büyük ihracat istikameti oldu ve yıl boyunca Türkiye'nin toplam ihracatının %2,1'ini oluşturuyor.
Tahran’ın Yeni Yılda Su Temini Senaryoları
Tahran Su ve Atık Su Şirketinin Yardımcısı Manuçehr Nozaripur, Tahran’ın gelecek yıl su temini için üç senaryo (yeşil, sarı ve kırmızı) olduğunu belirtti. Nozaripur, “Ülkedeki son yağışlar Tahran'da kar birikmesine neden oldu. Bu karların erimesiyle barajların koşulları daha iyi olacak. Bu nedenle şimdi de yeşil senaryoyu uyguluyoruz.” açıklamasında bulundu. Nozaripur açıklamalarının devamında ise “Yağışların azalmasıyla birlikte sarı senaryo devreye girmeli ki bu da tüketimin %15 azaltması demektir. Kırmızı senaryo yaz su tüketiminin yüksek olması nedeniyle oluşur. Tahran suyunun yaklaşık %70'ini yüzey sularından, kalan kısmını yeraltı kaynaklarından temin etmektedir. Elbette, bazen yüzey kaynaklı su temini %75'e ulaşıyor.” ifadelerini kullandı. Nozaripur ayrıca, barajlarda yağmur ve su koşullarının uygun olması durumunda yüzey kaynaklarının kullanımının artacağını söyledi.
İran ve Ermenistan Arasında Gaz ve Elektrik Anlaşması
İran İslam Cumhuriyeti Ermenistan Büyükelçisi Sayed Kazım Sajjadi Moskova’da yaptığı açıklamada, İran ve Ermenistan arasında İran'dan gaz alma karşılığında İran'a elektrik aktarma projesinin üçüncü aşamasını inşa etmek için sözleşme imzalandığını söyledi.
Türkiye'ye Ücretsiz Gaz İhracatı Sona Erdi
İran Ulusal Gaz Şirketi Müdürü Hamid Reza Araghi yaklaşık 8 milyar metreküp ücretsiz gazın Türkiye'ye ihraç edildiğini ve böylece gaz borcunu ödeme süresinin dolduğunu söyledi. Tahran, bir yıl önce Tahkim Mahkemesi tarafından verilen Tahran ile Ankara arasında Türkiye'ye ihracat için gaz fiyatı farkı konusunda 1,9 milyar dolar tazminat ödemeyi kabul etmişti. Bir süre sonra bu borcun nakit yerine ücretsiz gaz ihracatı ile ödeneceği belirtildi.
İran ile Türkiye arasındaki sıvı gaz fiyatlamasıyla ilgili uyuşmazlığın kaynağı, 1996 yılında dönemin Başbakanı Necmeddin Erbakan zamanında imzalanan anlaşmadır. 25 yıllık sözleşme uyarınca, İran her yıl Türkiye'ye 10 milyar metreküp doğal gaz ihraç edecek. Bu rakam bin metreküp başına 507 dolar olarak belirlenmişti. Halihazırda Türkiye doğal gazının %16'sını İran'dan ithal etmektedir.
Hepatit Kurumu Başkanı Uyardı
İran'ın Hepatit Kurumu Başkanı Dr. Seyyid Movid Aleviyan, İran’da, özellikle de Sistan ve Beluçistan eyaletinde Hepatit-B’nin tehlikeli boyutlara ulaştığını söyledi ve 25-50 yaş aralığındaki herkesin aşılanması gerektiği konusunda uyarılarda bulundu. Hepatit-B’nin İran genelinde %2’ler civarında olduğu halde Sistan ve Beluçistan’da %3,5’larda seyretmesinin kaygı verici olduğunu dile getirdi.
36. Fecr Film Festivalinde Beğenilen 10 Film
36. Fecr Film festivalinin dördüncü gününde seyirci tarafından beğenilen 10 filmin adları belli oldu. Seyirci gözüyle filmleri değerlendirme merkezi tarafından yapılan açıklamaya göre 4 Şubat Pazar günü akşamına kadar aşağıda adları ve yönetmenleri yer alan 10 film en çok seyirci beğenisini kazanan filmler olarak açıklandı:
Bomba, Yönetmen: Peymam Me’adi
Akşam Yemeğinde, Yönetmen: İbrahim Hatemi Kiya
Ebu Gureyb Boğazı, Yönetmen: Behram Tevekkoli
İstanbul Kavşağı, Yönetmen: Mustafa Kiyayi
Utanma, Yönetmen: Reza Maksudi
Ağaçkakan, Yönetmen: Behruz Şoaybi
Sualtı Sediri, Yönetmen: Muhammed Ali Başe Ahneger
Soğuk Ter, Yönetmen: Sohey Bayraki
Piyango, Yönetmen: Muhammed Hüseyin Mehduyan
Paslı Küçük Beyinler, Yönetmen: Humen Seyyidi
İranlı Öğrenciler Tıp Eğitimi İçin Yurtdışına Gidiyor
Eğitimden Sorumlu Sağlık Bakan Yardımcısı Bakir Laricani, Sağlık Bakanlığında düzenlenen Dehe-yi Fecr basın toplantısı münasebetiyle bazı açıklamalarda bulundu. Bakir Laricani, her yıl binlerce İranlı öğrencinin tıp eğitimi için Filistin, Hindistan, Azerbaycan ve Ermenistan gibi ülkelere gittiğini söyledi. Bu öğrencilerin gittikleri ülkelerde kaliteli bir tıp eğitimi almadığı için İran’da yapılan denklik sınavlarında başarı gösteremediklerini belirtti. Laricani, yurtdışında eğitimine devam etmek isteyen öğrencilere Şangay Uluslararası Sıralaması, QS (Dünya Üniversiteler Sıralaması) ve Times sıralamalarına göre 2018 yılı için güncellenen Sağlık Bakanlığı resmî sitesindeki uluslararası üniversiteler listesini dikkate alarak tercih yapmaları tavsiyesinde bulundu.
Laricani ayrıca, İran Sağlık Bakanlığının araştırmalarına göre yurtdışında hizmet veren yaklaşık 10 bin İranlı uzman doktor olduğunu, bu doktorların eğitim, hizmet ve araştırmalarından yararlanabilmek için yurtiçi sağlık kurumları ve özel sağlık merkezlerinde çalışabilmelerine imkân hazırlandığını belirtti.
Doğum Oranları Azalıyor
Isfahan Nüfus Müdürü Hüseyin Gofrani Kajani, Isfahan’da yeni doğan çocuk sayısında son 10 ayda 2016 yılının aynı dönemine göre 2 bin 308 azalma olduğunu belirtti. Gofrani Kajani, İran’ın geneli itibari ile doğum oranlarında %2,18 azalma olduğuna işaret ederek çocuk doğumlarında %3,25 azalma ile Isfahan’ın ilk sıralarda yer aldığını söyledi. Kajani, İran’da doğum oranlarının azalmasını ailelerin yaşam tarzlarındaki değişikliklere, evlilik yaşındaki artışa, kadınların çalışmasına ve eğitim gibi nedenlere bağladı.
Güney Kore’den Depremzedelere Yardım
Güney Kore Dışişleri Bakanlığından, İran’ın Kirmanşah depremzedeleri için 300 bin dolar yardımda bulunulacağı açıklandı. Açıklanan bu miktarın 200 bin doları nakit ve diğer kalan 100 bin doları ise ev eşyası, giysi vb. ihtiyaçlar şeklinde. Yardımlar Kızıl Haç aracılığı ile İran’a ulaştırılacak. Hatırlanacağı üzere 2017 yılı kasım ayında İran’ın kuzeybatısında bulunan Kirmanşah Eyaletinde 7,2 büyüklüğünde deprem meydana gelmişti. Bu depremde 400’den fazla kişi hayatını kaybederken yaklaşık 500 bin kişi de evsiz kalmıştı.
İran, Rusya’da Farsça Öğretimini Geliştirmek İstiyor
İran'ın Rusya Büyükelçisi Mehdi Sanaei, Tahran ve Moskova arasındaki diplomatik ilişkilerin ilerleme kaydettiğini ve Farsça’nın Rusya'da öğretiminin geliştirilmesi gerektiğini söyledi. Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Enstitüsü'nde yapılan 14. Fars Dili ve Edebiyatı Olimpiyatı'nın kapanış töreninde konuşan İran’ın Moskova Büyükelçisi, Moskova'da her yıl düzenlenen olimpiyatın Rusya'nın değişik yerlerinde Farsça öğrenen öğrencileri çeken bir geleneğe dönüştüğünü söyledi. Büyükelçi, İran'ın Rusya'daki Fars Dili Ve Edebiyatı eğitiminin Tahran-Moskova ilişkilerinin durumuna paralel olarak daha da ilerleyebileceğini dile getirdi. Törenin sonunda, Farsça gramer, anlama, okuma ve yazma dallarında başarılı olan öğrencilere ödül verildi.
Rus Polisi İran’la İşbirliği Yapmak İstiyor
General Sergey Plakhikh, Tahran Emniyet Müdürlüğünü ziyareti sırasında iki ülkenin polis güçleri arasındaki tarihi işbirliğine değindi. Moskova polisinin çeşitli alanlardaki deneyimini vurgulayan Rus yetkili, İran polisi ile deneyim alışverişinde bulunabileceğine değindi. Plakhikh, ayrıca Rus polisinin İran'la uyuşturucu kaçakçılığı ve siber suçlarla mücadeleye karşı işbirliğine hazır olduğunu dile getirdi.
Kasım 2017’de İran Başsavcısı Muhammed Cafer Montazeri ve Rus mevkidaşı Yury Chaika, Tahran ile Moskova arasında yargı alanında işbirliğini ilerletme yollarını görüşmüştü. Rusya’da düzenlenen 15. Şangay İşbirliği Örgütü toplantısı sırasında ise yetkililer suçluların iadesi konusunda ve yeni teknolojilerle bağlantılı suçlarla mücadelede işbirliği konusunu da ele aldılar ve bir anlaşma imzaladılar.
İran ve İngiltere Arasında Kültürel İşbirliği
İran'ın İngiltere Büyükelçisi Hamid Baeidijad ile İngiltere Hartwig Fischer Müzesi Müdürü sanat ve kültür alanında işbirliği görüşmelerinde bulundu ve kısa, orta ve uzun vadeli planlar geliştirilmesinin önemine vurgu yaptı. Baeidinejad, Twitter’dan yayımladığı mesajda, müze müdürüyle yaptığı toplantıda iki ülke arasındaki işbirliği konusundaki potansiyelin görüşülmesinden sonra, Cyrus Silindirinin de yer aldığı eski İran eserlerinin bulunduğu müze bölümünü ziyaret etme fırsatı bulduğunu yazdı. Baeidinejad, Fischer’in İran'a yaptığı ilk ziyaretten memnun kaldığını ve zengin İran medeniyetinden etkilendiğini söyledi. Fischer, Tahran Çağdaş Sanatlar Müzesi, İran Ulusal Müzesi ve İslam Çağı Müzesi'ni Aralık 2017'de ziyaret etmişti.
İran ile Tataristan’ın Turizm İşbirliği
Horasan-ı Rezevi Eyaleti Kültürel Miras, El İşleri ve Turizm Dairesi Genel Müdürü, İran ve Tataristan'ın turizm alanında işbirliğini geliştirmeyi amaçladıklarını söyledi. Tataristan Devlet Turizm Komisyonu Başkanı Sergey Ivanov ile yaptığı bir toplantı sonrasında konuşan Ebulfazl Mukarramifar, Kazan’ın İran ile Tataristan arasında imzalanan anlaşmadan sonra Moskova ve St. Petersburg'tan sonra İranlılar için turistik bir merkez haline gelecek üçüncü Rus kenti olacağını dile getirdi. Ivanov ayrıca, Horasan-ı Rezevi eyaleti ile Kazan arasındaki ilişkilerin ilerlemesinden yana olduklarını açıkladı.