9-15 Şehriver 1398
Haftalık Basın Özeti 31 Ağustos-6 Eylül 2019
İki Bakan Adayı Meclis’ten Güvenoyu Aldı
Eğitim ve Öğretim Bakanlığı ile Kültürel Miras, Turizm ve Endüstri Bakanlığına önerilen iki bakan adayı 2 Eylül Pazartesi günü Meclis’ten güvenoyu aldı. 255 milletvekilinin katıldığı güven oylamasından üç ay önce istifa eden Eğitim ve Öğretim Bakanı Muhammed Bathayi’nin yerine 200 olumlu, 48 olumsuz ve 7 çekimser oyla Muhsin Haci Mirzai seçilirken, Kültürel Miras, Turizm ve Endüstri Bakanlığına ise 167 olumlu, 87 olumsuz ve 5 çekimser oyla Ali Asghar Mounesan seçildi.
Ruhani: Politikamızı Devrim Rehberi Belirliyor
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 3 Eylül Salı günü Meclis’te yaptığı konuşmada politikalarını Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin belirlediğini söyledi. Hamenei’nin şimdiye kadar ABD ile doğrudan görüşmeyi reddettiğini ve bunu “zehir” olarak gördüğünü hatırlatan Ruhani, ABD ve İran’ın doğrudan diyalog kurması için bazı öneriler olduğunu ancak bunu kabul etmediklerini açıkladı.
Milletvekillerinden Yargı Başkanına Aktivistler İçin Mektup
Meclis’teki bazı reformist milletvekilleri 2 Eylül Pazartesi günü Yargı Başkanı İbrahim Reisi’ye mektup yazarak tutuklu aktivistler ve gazeteciler hakkında verilen kararların düzeltilmesini talep ettiler. Söz konusu mektupta milletvekilleri rejimi korumak adına yapılan bu sert müdahalelere hiç gerek olmadığını ve düzeltilmesi gerektiğini beyan ettiler. Ayrıca mektupta 1 Mayıs İşçi Bayramı’nda Meclis binası önünde işçilerin düzenlediği protesto gösterisine katıldıkları gerekçesiyle tutuklanan kadın hakları savunucusu Atıfe Rengriz’e 11 yıl ve gazeteci Merziye Emiri’ye ise 10 yıl hapis cezasının verilmesinin toplumu ikna etmediği belirtilerek, “Eğer bu kişilerin suçları protesto gösterisine katılmak ise bu anayasaya aykırı değildir ancak suçları haber toplamaksa bu zaten onların görevidir” ifadeleri kullanıldı.
Taahhütlerin Durdurulmasında Üçüncü Adım Atıldı
Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi 7 Eylül Cumartesi günü İran’ın nükleer anlaşmadaki taahhütlerini aşamalı olarak durdurma süreci kapsamındaki üçüncü adımını açıkladı. Kemalvendi İran’ın AR&GE faaliyetlerine geri döneceğini, IR-4 santrifüjleri devreye aldığını, IR-6 santrifüjlerinin 10’lu ve 20’li serilerine gaz verilmeye başladığını ve 30’lu serilerine de bir ay içerisinde gaz vereceğini, IR-2M santrifüjleri ve IR-5 santrifüjlerinin de bir ay içerisinde devreye alacağını söyledi. Böylelikle İran’ın AR&GE kapsamındaki taahhütlerinin tamamı askıya alınmış oldu.
İsrail Ordusu: Lübnan’dan Askerî Araçlarımıza Saldırı Gerçekleşti
İsrail ordusu 1 Eylül Pazar Günü yaptığı açıklamada Lübnan’dan çok sayıda tanksavar füzesi atıldığını ve bir ordu üssünün ve aracının vurulduğunu teyit etti. Hizbullah aynı saldırı için bir İsrail askerî aracını imha ettiğini, ölü ve yaralıların olduğunu iddia etti. İsrailli yetkililer, bu iddiayı ederek zayiat olmadığını söyledi.
İsrail ve Hizbullah, bir haftadır artan gerginliğin ardından 1 Eylül Pazar Günü Lübnan sınırında sıcak çatışmaya girmişti. Kısa çatışmanın ardından iki taraf da hiçbir zayiat olmadığını bildirdi.
İran AB’yi Nükleer Taahhüt Yükümlülükleri Konusunda Uyardı
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif 2 Eylül Pazartesi Günü Rus meslektaşı ile Moskova’daki ortak bir basın toplantısında açıklamalarda bulundu. Zarif, “(Nükleer anlaşmaya taraf) Avrupa ülkelerinin vaat ettiklerinden faydalanamazsak anlaşmaya dair tek taraflı taahhütleri sürdürmek anlamsız.” dedi. Avrupa’nın taahhütlere uymaması halinde İran’ın anlaşmayı adım adım terk edeceğini söyleyen Zarif sözlerine şöyle devam etti: “Nükleer anlaşmanın dışına çıkılarak atılacak üçüncü adım, İran’ın çıkarları ve anlaşma kapsamında verdiği taahhütler arasındaki dengeyi sağlamak adına tasarlanacak ve ilk ve ikinci adımlardan daha güçlü olacak.”
Fransa ile Görüşmelerin Başlıca Konusu İran’ın Petrol İhracatı
Paris’te Fransız yetkililerle yaptığı 10 saatlik toplantıdan bir gün sonra Slovenya’daki gazetecilere konuşan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Seyyid Abbas Arakçi, Fransa ile müzakerelerin odağının İran’ın petrol satışlarına yönelik taleplerini nasıl gerçekleştirecekleri olduğunu belirtti. Arakçi, “İran İslam Cumhuriyeti ancak ve ancak petrolünü satabilecek ve bu geliri herhangi bir kısıtlama olmadan elde edecekse nükleer anlaşmaya geri dönecektir.” dedi.
Netanyahu: İran’a Daha Fazla Baskı Uygulama Vakti
İsrail Başbakanı Netanyahu 5 Eylül Perşembe günü Londra’ya düzenleyeceği gezi öncesi gazetecilere konuştu. Netanyahu, “İran ile müzakere yapma zamanı değil, baskıyı artırma zamanı.” dedi. İsrail Başbakanı İran’ın nükleer anlaşmayı ihlal ettiğine, uluslararası denizlerdeki “saldırgan eylemleri” ve İsrail’e yönelik “tehlikeli saldırılara” başladığına dikkat çekti.
İran’ın Petrol Üretimi Düştü
Reuters Haber Ajansına göre 2019’un Ağustos ayında İran’ın günlük ham petrol üretiminin son 23 yılın en düşük seviyesi olan 2,1 milyon varile düşmüş durumda. İran’ın yurt içi ham petrol tüketimi günde yaklaşık 1,8 milyon varil ve Ağustos ayında 2,1 milyon varil üretimine göre ihracat için maksimum 300 bin varil petrol bulunduğunu gösteriyor. Çin’in gümrük istatistikleri Çin’in Mayıs ayından Temmuz ayının sonuna kadar günde ortalama 233 bin varil petrol ithal ettiğini gösteriyor. Şu anda Çin ve Suriye İran petrolünün tek kamu müşterisidir.
İran’ın Petrol Dışı Ticareti
İran gümrük verilerine göre İran’ın petrol dışı ticaretinin (ham petrol, mazot, gaz yağı ve bavul ticareti yoluyla yapılan ihracatlar) hariç 21 Mart-22 Ağustos 2019 döneminde 35,53 milyar dolar olarak gerçekleştiği belirtilmektedir. İran’ın ihracat rakamları aynı dönemde yıllık bazda %9,14 düşüş kaydederek 17,8 milyar dolara ulaşmaktadır. İthalatı ise dönem içerisinde %6,83 düşüş göstererek 17,73 milyar dolar olarak gerçekleşti.
İran’ın Ham Petrol Satışları Azılırken Petrol Ürünleri İhracatı Hızla Artıyor
Reuters Haber Ajansına göre ABD’nin İran’a karşı uyguladığı yaptırımlar neticesinde İran’ın petrol ihracatında %80 oranında düşüşe rağmen İran’ın petrol ürünü satışları ayda 500 milyon dolar civarındadır. Yaptırımların elektrik enerjisi üretiminde, deniz taşımacılığında, mazot ve petrokimya ürünlerinde kullanılan LPG gibi İran’ın ihracatını yaptığı petrol ürünleri üzerinde çok az etkisi olduğu görülmektedir.
Vergi Gelirlerinde Artış
İran Ulusal Vergi İdaresi verilerine göre vergi gelirleri 21 Mart-22 Temmuz 2019 döneminde geçen yılın aynı döneme göre %45 artış yaşandığı görülmektedir. İran Ulusal Vergi Dairesi Başkanı Omid Ali Parsa, dönem boyunca vergi gelirlerinin 4,64 milyar dolara ulaştığını ve belirlenen bütçe hedefinin %89’unun ilk beş ayda karşılandığını açıklamalarına ekledi.
Şecereyan’ın İran Resmî Radyo Kurumu Hakkındaki Şikâyeti
Tahran eyaleti temyiz mahkemesi 68. Şube Başkanı Azi Esedullah Mesudi, pazartesi günü İRNA’ya verdiği demeçte Şecereyan’ın İran Resmî Radyo Kurumu hakkındaki şikâyetinin son vaziyetine ilişkin “Sanıklar belgelerin bazı eksikliği dolayısıyla anlaşma belgelerini mahkemeye sunabilmek için süre talebinde bulundular” bilgisini aktardı. Mesudi, mahkemenin sanıklara belgelerini sunmaları ve gerekli kararı almaları için 10 gün süre tanıdığını belirtti.
Şecereyan 10 yıl önce İran Resmî Radyo Kurumunu (İRTK) eserlerini izinsiz yayımladığı gerekçesiyle şikâyet etmiştir. Ancak uzun süreli soruşturmanın ardından izinsiz yayımlanan eserlerin ona şöhret kazandırdığı gerekçesiyle şikâyeti reddedilmiştir.
Çitar’da 30 Katlı Binada Çıkan Yangın
Seyyid Celal Maliki, başkentin kuzeybatısındaki yapım aşamasında olan bir kulede çıkan yangına ilişkin “Bugün saat 14:36’da Araştırma Bulvarında (Bulvar-ı Pejuheş) meydana gelen yangında itfaiyeciler derhal olay yerine gönderildi” açıklamasında bulundu. Ayrıca zemin kattaki yangına işaret ederek yangından çıkan yoğun dumanın üst katlara yayıldığını ancak üst katlarda kimsenin bulunmadığını belirtti. Maliki, bina sahiplerinin binayı daha yakından takip etmesi ve yapı malzemelerinin kullanımında veya bakımında güvenlik hususlarına daha fazla dikkat etmesi gerektiğini de ekledi.
Ulusal Ahşap Sanatları Şehri: Urmiye
Batı Azerbaycan Kültürel Mirası Turizm ve El Sanatları Genel Müdürü Celil Cabbar, İran’ın el sanatları sorumlusu ve Urmiye ilçe sorumlusunun da katıldığı toplantıda, sunulan belgelere istinaden Urmiye’nin ulusal ahşap sanatları şehri olarak seçildiğini aktardı. Cabbar, Ulusal Ahşap Sanatları Şehri projesi olarak Urmiye’nin seçilmesinde hemfikir olunduğuna dikkat çekerek proje amacının ahşap sektörüne ve zanaatçılarına gerekli önemin verilmesi için dikkatleri bu yöne çekmek olduğunu belirtti. Ayrıca ahşap ürünlerinin satışı için ahşap sergilerinin desteklenmesinin de hedefler arasında olduğunu ekledi.
Ülke Genelinde Kadınlara Yönelik Kamu İstihdam Raporu
Hükûmet Kurulu toplantısında, Kadın ve Aile İşlerinden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı tarafından kadınların ülke genelinde kamu kurumlarına atanmasına ilişkin bir rapor sunuldu. Rapora göre ülke genelinde eşitli kademelerde görev yapan kadın idarecilerinin oranı, 2017’de %13,7 iken 2019’da %18,6’ya yükselmiştir. Genel olarak kadın yöneticilerin atamaları son iki senede %36 oranında büyümüştür. Ayrıca valilikteki kadın yöneticilerin sayısının %6,2’den %9,2 oranında arttığı, iller ve ilçelerde kadın idarecilerin sayısının %48,7 oranında büyüme gösterdiğini belirtilmiştir.
Buşehr’den sonra Gilan, Çeharmahal, Bahtiyari, Hürmüzgan, Elburz, Semnan ve Luristan en çok kadın idarecisinin atandığı illerken Kum, Huzistan, Doğu Azerbaycan, Kohgiluyeh ve Buyar Ahmed, Horasan ve Isfahan ise en az atamaların yapıldığı illedir.
Demavend’de Düzenlenen Gece Partisinde 22 Kişi Tutuklandı
Demavend Savcısı, şehirde düzenlenen bir gece partisinde kadın ve erkeklerden oluşan 22 kişinin tutuklandığını açıkladı. Hasan İbrahimi Basabi, operasyonda tutuklanan dokuz kadın ve 13 erkekte yapılan kontroller sonucu bir miktar alkollü içecek bulunduğunu açıkladı. İbrahim Basabani ayrıca bu kişilerin arabalarına el konulduğunu, söz konusu villanın yolsuzluk merkezi olarak mühürlendiğini, sanıkların davasının incelenmesi ve karara bağlanması için de yargıya gönderildiğini belirtti.