Haftalık Basın Özeti 6-12 Ocak 2018 (16-22 Dey 1396)
Haftalık Basın Özeti 6-12 Ocak 2018
Ali Cenneti’nin Yeni Görevi Belli Oldu
Cumhurbaşkanlığı Sekreteri Mahmud Vaizi’nin kararıyla Ali Cenneti Cumhurbaşkanlığı Sekreter Danışmanlığına ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı Müdürlüğüne atandı. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ilk döneminde Kültür ve İrşad Bakanlığı da yapmış olan Ali Cenneti, 1992’den beri Anayasayı Koruyucular Konseyi Başkanı ve 24 Mayıs 2016’dan beri de Uzmanlar Konseyi Başkanlığını yürüten Ayetullah Ahmed Cenneti’nin oğludur.
Tutuklu Öğrenciler İçin Araştırma Komitesi Kuruldu
Meclis Eğitim ve Araştırma Komisyonu üyesi Fatıma Saidi, son olaylarda tutuklanan üniversite öğrencilerinin durumunu incelemek amacıyla meclisteki üç fraksiyonun bir araştırma komitesi kurduğunu açıkladı. Saidi, bu komitenin ilk adım olarak İçişleri Bakanlığı, İstihbarat Bakanlığı ve Güvenlik ve Yargı makamlarıyla görüşerek sorunun bir an önce çözülmesi için çaba harcayacağını belirtti. Saidi, tutuklu öğrencilerin final sınavlarından önce serbest bırakılmasını sağlamayı amaçladıklarını ifade etti. Bunun dışında 37 öğrenci grubu da tutuklu öğrencilerin durumlarının araştırılması için Bilim Bakanına mektup yazdı. Mektupta, Öğrenci Hakları Tüzüğünün 12. maddesindeki “üniversitede barışçıl bir şekilde toplanma ve gösteri yapmak serbesttir” esası ile Anayasanın 27. maddesinde zikredilen “silah olmaksızın ve İslam’ın temellerine saldırmaksızın toplanmak ve gösteri yapmak serbesttir” esası hatırlatıldı.
Reformist Aktivistlerden Protestolarla İlgili Bildiri
Aralarında İran Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin kardeşi Muhammed Rıza Hatemi’nin de bulunduğu reformistlerin önde gelen 16 ismi, İran’da yaşanan sokak protestolarıyla ilgili bir bildiri yayımladı. Bildiride, halk arasında memnuniyetsizliğin devam ettiği ve protesto edilen sorunların giderilmesi için adım atılmaması durumunda bu tarz olayların ileride daha ağır bedellerle tekrar edilebileceği hatırlatıldı. Bildiride son olarak yetkililerden diyalog yolunun açılması, eleştiri ve itirazların dillendirilmesi ve tüm vatandaşların saygınlıklarının korunması için gereken pratik adımların atılmasını da istendi. Bu bildiriyi imzalayanlar ayrıca ilk adım olarak olaylarda tutuklanan öğrencilerin ve diğer vatandaşların serbest bırakılmasını talep ettiler.
Fatimiyyun Tugaylarının Suriye’deki Kayıpları
Fatimiyyun Tugayları Kültür İşleri Sorumlusu Zehir Mücahid, beş yıldan fazla bir süredir Suriye’de savaşan Fatimiyyun Tugaylarının şimdiye kadar iki bin ölü ve sekiz bin yaralı verdiğini açıkladı.
*İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücüne bağlı olan ve Afganlardan oluşan Fatimiyyun Tugayları İran adına Suriye'de savaşmaktadır.
İran Parlamentosu Protestoları Değerlendirdi
İran Parlamentosu, ülkede yaşanan son olayları değerlendirmek üzere 7 Ocak Pazar günü kapalı bir oturum gerçekleştirdi. Oturuma İçişleri Bakanı Abdul Rıza Rahmani Fazli, İstihbarat Bakanı Mahmud Alevi, Devrim Muhafızları Komutan Yardımcısı Hüseyin Selami, Emniyet Teşkilatı Başkan Hüseyin Eşteri ve Radyo ve Televizyon Kurumu Başkanı Ali Asgari de katıldı. Oturumda tutukluların durumu, geçici olarak kapatılan sosyal medya mecralarının durumu ve olayların sonuçları değerlendirildi. Yapılan değerlendirmede öğrencilerin tutukluların %6’sını oluşturduğu, bazı yerlerde yüksek işsizlik oranının olayları tetiklediği belirtildi. Bu bağlamda, örneğin Huzistan eyaletindeki İze'de tutuklananların yaş ortalamasının 16-24 aralığında olduğuna dikkat çekildi.
Eğitim ve Öğretim Bakanlığında Bütçe Sorunu
Meclis Eğitim ve Öğretim Komitesi Başkanı Muhammed Biranvendi gelecek yıl için Eğitim ve Öğretim Bakanlığına önerilen bütçeyi eleştirdi. Önümüzdeki yıl için Eğitim ve Öğretim Bakanlığına yaklaşık 7.5 milyar dolar önerildiğini hatırlatan Biranvendi, bu paranın öğretmenlerin maaşlarını ödemeye yetmeyeceğini belirtti.
Tahran’a 40 Yeni Karakol
Tahran Kaymakamı İsa Ferhadi 8 Ocak Pazartesi günü Tahran'da farklı bölgelerde 40 yeni karakolun kurulacağını açıkladı.
Cumhurbaşkanı: “Halk Bizi Görün Diyor”
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 8 Ocak Pazartesi günü Ekonomi Bakanı ve yardımcılarıyla yaptığı görüşmede ülkede son yaşanan olaylarla ilgili açıklamalarda bulundu. Sorunların temelde yetkililerin genç nesle uzaklığından kaynaklandığını belirten Ruhani, halkın sadece ‘bizi görün, bize kulak verin ve isteklerimizi yerine getirin’ mesajı verdiğini söyledi. Kendileri ve genç neslin düşünceleri arasında fark olduğunu hatırlatan Ruhani, ‘kendi hayat tarzınızı yeni nesle zorla benimsetemezsiniz’ ifadelerini kullandı.
Tahran’a Yeni Miting Alanı
Tahran Belediye Meclisi Sözcüsü Ali İ’ta 8 Ocak Pazartesi günü belediye meclisinde halkın gösterilerini düzenleyebileceği yeni bir miting alanının belirlenmesi konusundaki tasarının ele alındığını açıkladı. Bu tasarının 17 belediye meclis üyesinin oyuyla kabul edildiğini ve yönetim kuruluna sunulduğunu söyleyen İ’ta, miting alanının bir ay içerisinde belirleneceğini de sözlerine ekledi. Bu karar Tahran’da bazı tepkilere neden oldu. Halkın taleplerini dile getirme hakkına sahip olduğunu vurgulayan Tahran Belediye Meclisi Mimari ve Şehircilik Komisyonu Başkanı Muhammed Salari, ‘Anayasanın 27. maddesi gereği insanların gösteri yapma hakkı olduğunu kabul etmeliyiz’ değerlendirmesinde bulundu.
Yargı Başkanı’ndan Sosyal Medya Açıklaması
Yargı Başkanı Sadık Laricani son yaşanan sokak olaylarında kimliği belirsiz sosyal medya kanallarının “hasmane” amaçlar için kullanılmasını eleştirdi. Bütün sosyal medyayı kapatmaktan yana olmadıklarının altını çizen Laricani, sosyal medyanın kontrol altına alınması gerektiğini söyledi.
Yurtdışına Çıkış Harcına Zam
Bütçe Ortak Komisyonu üyesi ve Gilan eyaletinin Lengerud Milletvekili Mehrdad Lahuti yurtdışına çıkış harçlarının 220 bin tümen (50 dolar civarında) olarak onaylandığını söyledi. Tedavi ve eğitim amaçlı seyahatlerde %50 indirim uygulanacağını belirten Lahuti, kutsal mekanları ziyaret için eski tarifenin (8 dolar) uygulanacağını ve Kerbela olayının Erbain merasimine katılmak için Irak'a gideceklerden ise harç alınmayacağını açıkladı.
Rafsancani’nin Ölümüne İlişkin Tartışmalar Bitmiyor
2017 yılı başlarında hayatını kaybeden İran’ın eski Cumhurbaşkanlarından ve uzun süre Düzenin Yararını Teşhis Konseyi Başkanlığı yapmış olan Haşimi Rafsancani’nin ölüm nedeni Milli Güvenlik Yüksek Konseyi (MGYK) tarafından incelenmekteydi. Rafsancani’nin oğlu Yâsir Rafsancani, MGYK’nin Cumhurbaşkanına hitaben Rafsancani’nin ölüm nedeni ile ilgili dosyanın kapatılması için bir mektup yazdığını ancak aynı zamanda MGYK Başkanı da olan Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin bunu kabul etmediği ve dosyanın yeniden incelenmesini istediği yönünde duyumlar aldığını söyledi. İran İslam Cumhuriyeti’nin kapalı kutusu olarak görülen Rafsancani’nin daha önce yazmış olduğu vasiyetnamesi de bulunamamıştı.
“Adalet Hisseleri” Yeniden Dağıtılacak
2005 yılından sonra Mahmud Ahmedinejad hükümeti döneminde başlatılan vilayetlerde devlete ait kooperatif şirketlerde düşük gelirli vatandaşlara hisse verilmesi uygulamasına Cumhurbaşkanı Ruhani’nin talimatıyla yeniden başlandı. “Adalet Hissesi” adı verilen projeyle birlikte ismini yazdırmış olan hisse sahiplerine 8 Ocak Pazartesi gününden itibaren kâr payları dağıtılacak. 49 milyon kişinin “Adalet Hisselerine” başvuru yaptığını belirten Özelleştirme Kurumu Başkanı Puri Hüseyni, ihtiyaç sahiplerinin bu hisselerle bir milyon tümen (yaklaşık 230 dolar) hisse sahibi olduğunu ve geçen yılın kâr payından ise yaklaşık 35 dolar alacaklarını söyledi. Ayrıca Cumhurbaşkanının Ekonomi Bakanı ve yardımcılarıyla yaptığı görüşme sonucunda evlilik kredisinin üst limiti yaklaşık 3500 dolara çıkarıldı. Yıllardır tartışılan bu tasarının geçtiğimiz günlerde işsizlik vb. sorunlarla çıkan sokak gösterilerinden sonra onaylanması dikkat çekti.
İkinci Tahran Güvenlik Konferansı Düzenlendi
İran’dan ve yabancı ülkelerden üst düzey yetkililerinin katılımıyla “Batı Asya’da Bölgesel Güvenlik, Mücadeleler ve Yeni Süreçler” konulu İkinci Tahran Güvenlik Konferansı 8 Ocak Pazartesi günü Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in açılış konuşmasıyla başladı. Bu konferansa Türkiye, İsveç, Danimarka, Avusturya, Suriye ve Pakistan, İtalya, İngiltere olmak üzere 49 ülkeden siyasetçiler, güvenlik uzmanları ve araştırmacılar katıldı. Meclis Başkanı Ali Laricani, Eski Dışişleri Bakanı Kemal Harazi, Savunma Bakanı Emir Hatemi, Cumhurbaşkanı Danışmanı Hüsameddin Aşina, Eski Savunma Bakanı Hüseyin Dehgan, Umman Dışişleri Bakanı Yusuf bin Alevi, İngiltere Eski Dışişleri Bakanı Jack Straw, Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Irakçi, İtalya Eski Başbakanı, Tacikistan Dışişleri Bakan Yardımcısı, Lübnan Cumhurbaşkanı Danışmanı ve Irak Meclis Başkanı gibi üst düzey isimler konferansta konuşma yaptılar. Konferansın sonunda yayımlanan bildiride bölge ve bölge dışı güçlerinin bazı yanlış siyasetlerinin ve özellikle de ABD Başkanının siyasetlerinin, bölgeyi yeni tehditlerle karşı karşıya getirdiğine ve sınırsız bir şekilde devam eden silahlanmadaki rekabetle mücadele edilmesi gerektiğine dikkat çekildi. Bildiride ayrıca, bölge dışından Ortadoğu’ya yapılan müdahaleler, radikalizm ve terörizm, çevre ve iktisadi kalkınmadaki yetersizlik gibi problemlerin yanı sıra Batı Asya'da çok kapsamlı bir işbirliğiyle güvenliğin sağlanması gerektiği konulara da vurgu yapıldı. Bildiride ayrıca Trump’ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanımasının bölgede buhran ve çatışmanın artmasına neden olacağı kaydedildi.
Devrim Rehberinden Özeleştiri
Devrim Rehberi Ali Hamenei 9 Ocak Salı günü yaptığı konuşmada yaşanan son olaylarla ilgili öz eleştiride bulundu. Son olaylarda “düşmanın” parmağının olmasının bir analiz olmadığını ve bu yönde istihbarat bilgileri olduğunu belirten Hamenei, ancak yine de bunun ülkedeki sorun ve zaafların göz ardı edilmesine kapı açmaması gerektiğini söyledi. Benzer bir açıklama da Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri’den geldi. Cihangiri, “halkın geçiminin zorlaştığını kabul etmeliyiz” ifadelerini kullandı.
Yeni Hava Savunma Sistemi “Baver 373”
Hatemü’l Enbiya Hava Savunma Karargâhı Uygulamadan Sorumlu Yardımcısı Ebu’l Fazl Sipehrirâd, “Baver 373” isimli hava savunma sisteminin ilk aşama testlerinin başarıyla tamamlandığını açıkladı. Sipehrirâd ayrıca AIM-120 (AMRAAM) füzesinin zayıf ve güçlü yönleri üzerinde uzun zaman önce bir çalışma başlattıklarını belirtti.
Protestolarda Kaç Kişi Tutuklandı?
Tahran Milletvekili Mahmud Sadıki yaptığı açıklamada geçtiğimiz haftalarda meydana gelen sokak gösterilerinde ülke genelinde son verilere göre yaklaşık olarak 3 bin 700 kişinin tutuklandığını söyledi. Tahran Savcısı Abbas Caferi Devlet Abadi, 6 Ocak Cumartesi günü yaptığı açıklamada son 48 saat içerisinde protesto gösterilerinde göz altına alınan 70 kişinin gerekli incelemelerin ardından serbest bırakıldığını söylemişti. Bilim Bakanı Mansur Golami ise 10 Ocak Çarşamba günü yaptığı açıklamada kendisine sunulan son verilere göre ülke genelinde 130 üniversite öğrencisinin tutuklandığını ve bunlar arasından 15-20 öğrencinin tutukluluğunun devam ettiğini söyledi ve diğer öğrencilerin de sınavlardan önce serbest bırakılacağı belirtti. Olaylarda ölenlerin tam sayısı henüz belli olmamakla beraber Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri son olaylarda yaşanan ölümlerin şüpheli olduğunu söyledi.
“Radyo ve Televizyon Kurumu Konuşmama İzin Vermedi”
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, 9 Ocak Salı günü yaptığı açıklamada İran Radyo ve Televizyon Kurumunu (IRIB) eleştirdi. Cihangiri, IRIB’in tutumunu değiştirmesi ve sınırlı ve radikal bir grubun tekeline bırakılmaması gerektiğini söyledi. Cihangiri, yaşanan sokak olayları sırasında halka seslenmek istediğini ancak IRIB’in teknik arızaları bahane göstererek kendisine izin vermediğini açıkladı.
*İran’da Radyo ve Televizyon Kurumu Başkanı Devrim Rehberi tarafından tayin edilmektedir.
Gelecek Yılın Sübvansiyon Bütçesi Belli Oldu
Meclis Bütçe Ortak Komisyonu Sözcüsü Ali Asgar Yusufnejad, 7 Ocak Pazar günü yaptığı açıklamada 2017’nin sübvansiyon oranının yaklaşık 11 milyar dolar olduğunu hatırlatarak sübvansiyonlar konusunda 1397 (Mart 2018-Mart 2019) yılı için hükümete yaklaşık 8,5 milyar dolar önerdiklerini söyledi.
Milletvekillerinden Evin Hapishanesini Ziyaret Talebi
Ümid Fraksiyonu Başkanı Muhammed Rıza Arif, Tahran Milletvekilleri Topluluğu olarak, mahkumların durumunu incelemek amacıyla Tahran’daki Evin Hapishanesini ziyaret etmek istediklerini söyledi. Geçtiğimiz günlerde Evin Hapishanesinde tutuklu bulunan 22 yaşındaki bir gencin öldüğünün teyit edilmesi üzerine harekete geçen bazı milletvekillerinin 2009 olaylarından sonra Tahran’daki Kehrizek Nezarethanesinde öğrencilerin maruz kaldığı işkencelerin yeniden yaşanmasından endişe ettikleri düşünülmektedir. Arif, bu komitenin cezaevine gitmesi durumunda bu ve benzeri olayların da incelenmiş olacağını belirtti. Söz konusu gencin intihar ettiği söylense de öldürülmüş olabileceği ihtimali de göz önünde bulunduruluyor. Ayrıca ABD Temsilciler Meclisi İran'daki son olaylarda insan hakları ihlalleri yaşandığına ilişkin kararı onayladı.
Ruhani: Bütün Kurumlar Vergi Vermeli
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 8 Ocak Pazartesi günü Ekonomi Bakanı ve yardımcılarıyla yaptığı görüşmede vergi konusunda kararlı adımlar atılması gerektiğini söyledi. Hiçbir ayrım yapılmaksızın bütün kurum ve vakıfların vergi ödemesi gerektiğini dile getiren Ruhani, yasaya göre birkaç yıl vergiden muaf tutulan kurumların dahi vergilerinin belirlenmesi gerektiğine işaret etti.
*İran’da Devrim Rehberine bağlı bulunan birçok kurum ve kuruluş vergiden muaf tutulmaktadır. Milyarlarca dolar geliri olan Meşhed’deki İmam Rıza Türbesi’nin vakfı Astân-ı Kuds-i Rezevî bu kurumların önce gelenlerindendir.
Savaş Gemisi Karaya Oturdu
İran Ordusuna ait bir savaş gemisi 10 Ocak Çarşamba günü saat 10:00 sularında Gilan eyaletinin Bender Enzeli şehrinde karaya oturdu. Gördü tanıkları, genelde 18 mürettebatı bulunan gemiden 6 kişinin olay sırasında denize düştüğünü, 4 kişinin kurtulduğu ve denize düşen iki kişiden henüz haber alınamadığını aktardı. Resmi kaynaklardan henüz bir açıklama yapılmazken bazı kaynaklar olayda iki dalgıç ve iki komandonun hayatını kaybettiğini aktardı.
Besic Teşkilatının Eğitim Projesi
Besic Teşkilatı Başkanı Golam Hüseyin Gaybperver önümüzdeki eğitim ve öğretim yılından itibaren ilk aşamada bir milyon öğrenciyi kapsayacak şekilde her mahalleden iki veya üç Besic mensubunun okullara öğrencilerin eğitimi konusunda yardım edeceklerini söyledi.
AB ile İran Arasında Görüşme
AB ile İran arasındaki görüşmeler 11 Ocak’ta Brüksel’de başladı. Toplantıya Avrupa Birliği Dışişleri Şefi Federica Mogherini’nin yanı sıra E3 ülkelerinden Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel ve İngiliz Dışişleri Bakanı Boris Johnson katıldı. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif; İran, Rusya ve diğer tarafların yakın bir ilişki içerisinde bulunarak nükleer anlaşmanın yürürlükte kalması gerektiğini belirtti.
BM Güvenlik Konseyinin İran’la İlgili Toplantısı Sonuçsuz Kaldı
ABD’nin çağrısı üzerine toplanan BM Güvenlik Konseyinin toplantısı sonuçsuz kaldı. Toplantıda tartışılan temel konu İran’da gerçekleşen protestolar ve olaylarda hayatını kaybeden insanlardı. Toplantıda beklentilerin aksine Fransa da Rusya ve Çin gibi olayın uluslararası toplumla ilgili olmadığını ve İran’ın iç meselesi olduğunu savundu.
CIA Başkanı: İran Protestolarında Rolümüz Yok
CIA Başkanı Mike Pompeo, Amerikan dış istihbaratının İran'daki protestolara karıştığı yönündeki suçlamaları reddetti. Mike Pompeo, Tahran yönetiminin ABD’nin protestoları kışkırttığı yönündeki suçlamalarını reddederken, İran'da ülke genelindeki protestoların, İran halkı tarafından başlatıldığını belirtti. Pompeo, İran halkının protestoları daha iyi yaşam şartları ve 1979 yılından bu yana yaşadıkları teokratik düzeni bitirmek için başlattıklarını öne sürdü. Pompeo, protestoların bitmediğini belirterek eylemlerin süreceği görüşünde olduğunu ifade etti.
İran’ın Ankara Büyükelçisi, Dışişleri Bakanlığı'nda
Suriye rejim güçlerinin İdlib'deki operasyonlarını, Astana'da “uzlaşılan gerginliği azaltma bölgesi” sınırlarının ihlali olarak değerlendiren Türk Dışişleri, İran'ın Ankara Büyükelçisi Muhammed İbrahim Taherian Fard'ı bakanlığa çağırdı. Büyükelçi Fard, 10 Ocak Çarşamba günü Dışişleri Bakanlığı'na gelerek Dışişleri Bakanlığı Ortadoğu Genel Müdürü Kerem Kıratlı ile görüştü. Fard, yaklaşık bir saatlik görüşmenin ardından bakanlıktan ayrıldı. Ankara, Suriye ordu birliklerinin İdlib'deki gerginliği azaltma bölgesinin güneydoğusunda yürüttüğü kara harekâtı konusundaki duyduğu rahatsızlığını Rus ve İranlı yetkililere bildirmiş, Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov ile İran'ın Ankara Büyükelçisi Muhammed İbrahim Fard'ı bakanlığa çağırmıştı.
MOSSAD Başkanı: İran'daki Protestolarda Gözlerimiz ve Kulaklarımız Var
İsrail istihbarat servisi MOSSAD Başkanı Yossi Kohen bir etkinlikte yaptığı konuşmada, İran'daki protestolarla ilgili değerlendirmelerde bulundu. İsrail'in, İran'da gözü, kulağı ve daha başka şeyleri var ifadelerini kullanan Kohen, ülkedeki son protestoların İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin halkın ekonomik beklentilerini karşılayamamasından kaynaklandığını savundu. İran'da bir devrim olduğunu görmek istediğini ancak beklentileri makul tutmak gerektiğini ifade eden Kohen, ekonomik koşulların insanları sokağa itmesine karşın bu protestocuların muhalif güçlerle yüzleştiğini belirtti. Kohen ABD'nin politikalarında İsrail'in güvenlik çıkarlarını daha fazla dikkate alan değişimler olduğunu ve bu durumun İran etkisinin yönünün değişmesine yardım edeceğini vurguladı.
BMGK Toplantısında Rusya'dan ABD'ye İran Eleştirisi
BMGK, ABD'nin talebi üzerine İran'da devam eden protestoları görüşmek için 6 Ocak 2018 Cumartesi günü toplandı. ABD’nin BM Daimî Temsilcisi Nikki Haley, İran halkının hükümetin teröre destek vermeyi bırakması, milyarlarca doları katillere ve diktatörlere göndermemesi için sokaklara çıktığını savunarak, özgürlükleri destekleyen ülkeler İran halkına destek verdi ama daha fazlasını yapmalıyız dedi. Rusya'nın BM Daimî Temsilcisi Vassily Nebenzia ise ABD'nin İran'daki protestoları BMGK'ya taşımasını eleştirdi. Nebenzia konseyi kötüye kullanmakla eleştirdiği ABD'yi sahte bahanelerle İran'ın içişlerine karışmakla suçladı.
İran: UAEA ile İşbirliğini Gözden Geçirebiliriz
İran Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Ali Ekber Salihi, ABD'nin İran nükleer sorununa ilişkin kapsamlı sözleşme konusunda yaptığı taahhütlerini yerine getirmemesi halinde, İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliğini gözden geçirebileceklerini, tüm seçeneklerin masada olduğunu açıkladı. Salihi 8 Ocak Pazartesi günü UAEA Genel Sekreteri Yukiya Amano ile telefon görüşmesi yaptı. Salihi görüşmede ABD'nin taahhütlerini yerine getirmemesi halinde, İran'ın da buna karşılık vereceğini ve bunun UAEA ile işbirliğini etkileyebileceğini kaydetti. UAEA, birçok kez rapor yayımlayarak, İran'ın kapsamlı sözleşmeyi etkin şekilde yerine getirdiğini açıkladı.
Beyaz Saray'dan İran Protestoları Açıklaması: Oldukça Endişeliyiz
ABD yönetimi, İran'daki protestolar sırasındaki tutuklamalara ilişkin Amerika’nın oldukça endişeli olduğu açıklamasını yaptı. ABD yönetiminin, İran rejiminin barışçıl gösterilere katılan binlerce İran vatandaşını hapse attığı haberlerinden dolayı oldukça endişeli olduğu değerlendirmesi yapılan açıklamada, protestoculardan bazılarının işkence gördüğü ve hatta bazılarının öldürüldüğü iddialarının rahatsız edici olduğu kaydedildi. Açıklamada, İran diktatörlüğünün kendi vatandaşlarının temel haklarını baskı altına alırken Amerika’nın sessiz kalmayacağı ve İran liderlerinin bu tür ihlallerden sorumlu tutulacağı ifade edildi. Ayrıca ABD’nin son gösterilerin kurbanları da dahil İran'daki tüm siyasi mahkumların salıverilmesi çağrısında bulunduğu ifadelerine yer verildi.
Devrim Sonrası Şili ile İlk Diplomatik Temas
İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif 1979 İslam Devrimi’nden beri ilk kez Şili büyükelçisi ile Tahran’da toplantı gerçekleştirdi. Pazar günü gerçekleşen toplantıda Zarif, Şili ve İran arasındaki ikili ilişkilerin kuvvetlendirilmesi gerektiğini belirtti.
Ali Ekber Salihi İle İngiltere’nin Eski Dışişleri Bakanı Görüştü
İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, ile İngiltere eski Dışişleri Bakanı Jack Straw görüştü.
İran ve Umman Dışişleri Bakanları Tahran’da Görüştü
İkinci Tahran Güvenlik Konferansı için İran’da bulunan Umman Dışişleri Bakanı Yusuf Bin Alevi, Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile yaptığı görüşmede Yemen krizi ve iki ülke ilişkileri ilgili fikir alışverişinde bulundu.
ABD Başkanı Trump İran Kararını Verdi
ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'ın 2015'te Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimî üyesi ve Almanya ile imzaladığı nükleer anlaşmanın süresinin uzamasıyla ilgili kararı merakla bekleniyordu. Beyaz Saray, Trump'ın İran'la imzalanan nükleer anlaşmayı devam ettirme kararı aldığını söyleyerek, Trump'ın yaptırımların askıda olma durumunu uzattığını ve anlaşmada değişiklikler isteyeceğini açıkladı. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada dördüncü ve son kez uzatılan anlaşmada gerekli değişikliklerin yapılmasının istendiği kaydedildi. Açıklamada iki vurgu ön plandaydı. İran'ın bölgeyi istikrarsızlaştırmaya yönelik faaliyetlerde bulunduğunu ve bunu durdurması için İran'a baskı uygulanması gerektiği belirtildi. Tahran yönetimine İranlıların temel hak ve özgürlüklerini vermesi çağrısında bulunuldu. ABD Hazine Bakanlığı, nükleer anlaşmanın konusu olmayan alanlarda ise 14 şirkete yeni yaptırım kararı aldı. Donald Trump, iktidara geldiğinden bu yana, karşı çıkmasına rağmen nükleer anlaşmayı uzattı. Diplomatik kaynaklar, ABD Başkanı Trump'ın anlaşmanın süresini bir kez daha uzatacağını tahmin ediyordu.
İran ve Irak Arasında Petrol Ticareti Yakında Başlıyor
Irak Petrol Bakanı Jabar el- Luaibi, Irak-İran arasında petrol ticareti hakkında bazı açıklamalarda bulundu. Jabar el- Luaibi, Kuzey Kerkük’ten İran’ ilk defa gerçekleşecek olan petrol ihracatının ocak ayı içerisinde başlayacağını ve ilk etapta İran’ın Kirmanşah Rafinerisine günlük 30 bin varil petrol ihracatının olacağını belirtti. 2017 yılının son aylarında iki ülke arasında Kerkük’ten İran’a petrol ihracatının yeniden başlatılmasına onay veren takas anlaşması imzalandı. Luaibi’ nin açıklamalarına göre İran, Kerkük’ten günlük 60 bin varil ham petrol ithalatı yapacak ve bunu karşılığında da aynı miktarda petrolü Güney Irak’a taşıyacak. İki ülke Kerkük petrollerinin İran’a aktarımı için boru hattı inşa etmeyi planlıyor. Kerkük petrolleri daha önce Türkiye ve Akdeniz üzerinden İran’a nakliyesi gerçekleşirken bu yeni boru hattı ile birlikte Türkiye devreden çıkartılacak.
2018’de Köylerde İstihdamın Arttırılması Amaçlanıyor
Rudser ve Emleş bölgesi milletvekillerinden birisi olan Asadullah Abbasi, Gilan’da İran Ekonomi Haber Ajansı’na verdiği röportajında, işsizliğin ülkedeki en önemli sorunlardan birisi olduğunu ve İran hükümetinin köylerde istihdamın geliştirilmesi için ulusal kalkınma fonundan 1,5 milyar dolar ödenek ayrılacağını açıkladı. Bu imkanların sağlanması ile birlikte köyden şehirlere göçün azaltılabileceğine dikkat çeken Asadullah Abbasi şu şekilde devam etti: “Bu planla hayvancılık ve tarımsal üretimin artacağını ve tarımsal ürünlerin paket kalitesinin geliştirileceği ve ayrıca bunun köy turizmine katkıda bulunacağını” söyledi. Abbasi son olarak, hükümet ve meclisin ülkede istihdam yaratma çabalarının ciddi olduğunu ve istihdam kredilerinin üretim sektöründe sağladığı avantajlara vurgu yaparak tüm imkanların seferber edildiğini söyledi.
Hükümetin Ana Gündemi Ekonomik Sorunları Çözmek
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Ali Hamenei’nin salı günü ülke ekonomisi üzerine yaptığı açıklamaları destekleyerek şu ifadeleri kullandı: “Ekonomik sorunların çözülmesinin ve vatandaşların ekonomik haklarının desteklenmesinin hükümetin temel görevidir.” Hasan Ruhani başkanlığında gerçekleşen toplantıda, Hamenei’nin son olaylar ile ilgili açıklamalarına binaen şunları ekledi: "2018 yılının bütçe tasarısında hükümetin ana yaklaşımı, iş yaratmak ve mutlak yoksulluğun ortadan kaldırılmasına doğru ilerlemek" dedi. Ruhani, sorunların bir gecede meydana gelmediğini ve önceki hükümetin yanlış politikalarına bağlı olduğunu ve herkesi düşmanları arsalarını elde etmelerine engel olmak ve hükümete ekonomiyi yeniden canlandırmak için birlikte hareket etme çağrısında bulundu.
Uranyum Zenginleştirme Projesi Hızlanacak mı?
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkan Vekili Behrooz Kamalvandi, "İran, çeşitli alanlarda, özellikle de uranyum zenginleştirilmesinde, nükleer anlaşma öncesi dönemden birkaç kat daha fazla nükleer faaliyet hızını artırmaya hazır" dedi. Resmi olarak Müşterek Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) adı verilen 2015 nükleer anlaşmasına göre, İran ekonomik ve mali yaptırımların sona erdirilmesi karşılığında nükleer çalışmalarını durdurma kararı aldı. ABD Başkanı Donald Trump 13 Ekim'de yayınladığı bir bildiride İran'ın nükleer anlaşmaya uyumunu onaylamayı reddetti ve kongreden nükleer anlaşmanın geleceği hakkında karar verilmesini istedi. Ancak kongre, İran'a uygulanacak yaptırımların yeniden belirlenmesine ilişkin son tarihin geçmesine izin vererek topu Trump'a geri döndürdü. Kamalvandi, "Yaptırımların askıya alınmaması halinde İran ilk misillemeyi hemen gerçekleştirecek" dedi.
İran’da Obezite
İran Sağlık Bakan Yardımcısı Dr. Ali Rıza Reisi, İran’da besin tüketimi ve bazı hastalıklar hakkında açıklamalarda bulundu. Dr. Ali Rıza Reisi, İran’daki hastalık oranlarının %76’sını kalp-damar ve diyabet gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların teşkil ettiğini söyledi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre 2014 yılında dünya çapında yaklaşık 600 milyon obezite vakası var ve yapılan araştırmalarda 41 milyon çocuğun obez olduğu belirtiliyor. İran’da 15-23 aylık çocukların %14’ünün obez olduğunu ve bölgedeki bazı ülkelerde ise bu oranın %20 olduğunu belirten Reisi, İran’da 18 yaş ve üzeri nüfusun %60’ının dengesiz beslenme ve hareketsizlik nedeni ile obezite olduğunu ifade etti. Dr. Reisi son olarak, Dünya Sağlık Örgütü’nün “İnsanların günde 25 gramdan daha az şeker tüketmesi gerekir” açıklamasına işaret ederek kendi ülkelerinde ise günlük şeker tüketiminin ortalama 66 gram olduğunu sözlerine ekledi.
Tahran, Son 47 Yılın En Düşük Su Seviyesini Gördü
Tahran Merkez Kaymakamı İsa Ferhadi, 11 Ocak Perşembe günü Kent Konseyinde Tahran’ın içme suyu açısından Güney Horasan eyaletinden daha kötü olduğunu ve yağış olmaması durumunda Tahran ve Elburz eyaletlerinin %52’sinin içme suyundan mahrum kalacağı açıklamalarında bulundu. İsa Ferhadi, bugün Tahran’ın su durumunun Bircend şehrinden daha kötü olduğunu ve 17 milyon nüfuslu Tahran ve Elburz’un su ihtiyacının %52’sinin barajlardan temin edildiğini belirtti. Ayrıca Güney Horasan siyasi işlerden sorumlu vali yardımcısı da Tahran’ın son 47 yılın en düşük su seviyesini gördüğünü söyledi.
Onuncu Dönem Celal Al Ahmed Ödülleri Belli Oldu
Roman alanında Meryem Cihani’nin “İn Heyaban Soretgir Nedarad/Bu Caddenin Kasisi Yok” ve Muhammed Reza Şerefi Hebuşan’ın “Bi-Kitab/Kitapsız” isimli eserleri en iyi iki eser olarak 30 altın ödüle ortak oldular. Kısa hikâye alanında ödüle layık eser bulunamadı ama Dariyuş Ahmedi’nin “Hane-yi Kuçek-i Ma/Küçük Evimiz” ve Zehra Şa’bani’nin “İsm-i Şovheri-i Men Tehran Est/Kocamın Adı Tahran” isimli eserleri mansiyona layık görüldüler. Edebi eleştiri alanında da ödüle layık eser bulunamadı ama Davud Emarati Mokaddem’in “Belagat ez Aten ta Medine/Atina’dan Medine’ye Belagat”, Hüzeyin Sadıkı Pirluce’nin “Der-Amedi be Tahlil-i İntikadi-yi Goftuman-i Rivayi/Sözlü Anlatımın Eleştirel İncelenesine Giriş” isimli eserleri takdir ödülü aldı.
Cemşid Elvendi 74 Yaşında Hayata Gözlerini Yumdu
İran sinemasının deneyimli görüntü yönetmeni Cemşid Elvendi 5 Aralık Cuma akşamı vefat etti. 5 Nisan 1943 yılında doğan Cemşid Elvendi, bir süredir hastalıkla mücadele etmekteydi.
Elvendi, ilk kez 1958 yılında “İran Film” stüdyosunda çalışmaya başlayarak sinema sektörüne girmiştir. Bir süre mühendis Vahak’ın yanında görüntü asistanı olarak çalıştıktan sonra ilk kez 1963 yılında Reza Sefayi’nin yönetmeni olduğu “Ta’kib-i Hetarnak/Tehlikeli Takip” filminin görüntü yönetmenliği ile kariyerine başlamıştı. Elvendi, Ernest Ailesi (2009), Bıçak (2008), Gönüllü Kadın (2006), Bu Şarkı Romantik Değil (2005), Bakış (2004), Fidye (2003), Aydınlık Geceler (2002), Senin Cenneti (2000), Zor Ölüm (1997), Tehlike Ötesi (1996), Ay Işığında Düğün (1996) gibi birçok filmin görüntü yönetmenliğini yapmıştı. Elvendi, 7 Ocak 2017 Pazar günü Tahran’da saat 9:30’da “Hane-yi Sinema”da düzenlenen bir törenle toprağa verildi.
İran Eğitim-Öğretim Bakanlığının Adı Değişti
İran Eğitim-Öğretim Bakanlığının adı “Resmî ve Umumi Eğitim Bakanlığı” olarak değiştirildi. Yapılan açıklamalara göre bilim ve öğretim programlarından daha çok kültür ve eğitim ağırlıklı programları yürütmek için böyle bir değişikliğe gidildiği anlaşılmakta.
Gece Partisinde 36 Kişi Tutuklandı
Bircend Devrim Cumhuriyet Savcısı, doğum günü kutlaması adıyla düzenlenen gece partisinde 36 kişinin tutuklandığını açıkladı.
İran’daki Yabancı Öğrenci Sayısı
İran Öğrenci İşleri Kurumu Başkanı Mücteba Sadıki, altıncı kalkınma planının sonuna kadar 75 bin yabancı öğrencinin İran’a gelmesinin planlandığını ama bugüne kadar 26 bin yabancı öğrencinin İran’a geldiğini ve bunların da 17 bininin Afganistan’dan geldiğini eleştirel bir dille açıkladı.
Rafsancani’yi Anma Kongresi Düzenlendi
Haşimi Rafsancani’nin ölümünün birinci yıl dönümü münasebetiyle 9 Ocak Salı günü Tahran’da Salon-i İclas-i Seran’da bir gün süren bir kongre yapıldı. Sabah saat 8:00’da başlayan kongrenin açılış konuşmasını Cumhurbaşkanı Ruhani yaptı. Öğleden önce ve sonra olmak üzere iki oturum halinde düzenlenen kongreye Cumhurbaşkanından sonra bilim, siyaset ve entelektüel çevreler konuşmacı olarak katıldı.