Tahran son günlerde insan sağlığını tehdit eden hava kirliliğiyle karşı karşıyadır. İran'da günlük hava kirliliğine dair Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) ölçümlerini yapan İran Hava Kalitesini Kontrol Şirketinin yayımladığı verilere göre Tahran'da hava kirliliği değerleri geçtiğimiz hafta başından beri giderek artmaktadır ve 16 Aralık Pazartesi günü 157 rakamına yükselmiştir. HKİ, 0-500 değerleri aralığında bir skalaya sahiptir ve HKİ değeri yükseldikçe hava kirliliğinin de arttığı ve insan sağlığı için tehlike oluşturduğu kabul edilmektedir. HKİ değerlerine göre 0-50 arası değer insan sağlığı için iyi hava koşullarına işaret etmektedir. 51-100 arası değer kirlilikte orta düzey havayı ifade ederken, 101-150 arası değer tıbben hassas durumdaki çocuklar, hamileler ve yaşlılar için sağlıksız hava şartlarına karşılık gelmektedir. 151-200 arası değer herkes için sağlıksız hava durumu anlamına gelirken, 201-300 arası değer çok sağlıksız hava durumunu ve son olarak 301-500 arası değer ise tehlikeli hava durumunu göstermektedir. HKİ’ye göre Tahran’ın havası 16 Aralık’ta 157 değeriyle herkes için sağlıksız hava durumu konumuna geçti. Bu durum hükûmeti harekete geçirerek Tahran’daki üniversiteler dahil bütün eğitim kurumları, çocuk ve genç yaştaki insanların hava kirliliğinden etkilenmemeleri için 15 ve 16 Aralık günleri Tahran Hava Kirliliği Acil Durum Komitesinin kararıyla tatil edildi. İran Acil Durum Kurumu Sözcüsü Mücteba Halidi, halka gerekli olmadığı zamanlarda dışarı çıkmaması, eğer dışarıda iseler mutlaka maskeyle dolaşması uyarısında bulundu. Son üç gün içerisinde İran’ın genelinde toplam 7.916 kişi kalp ve solunum yolları rahatsızlıklarından dolayı hastanelerin acil servislerine başvururken hava kirliliğinin en çok hissedildiği şehir olarak Tahran, 6.034 kişiyle acile başvuranların en fazla görüldüğü yer oldu. Şehirdeki bütün spor faaliyetleri ve müsabakalar kriz durumu etkisini yitirene kadar geçici bir süreliğine askıya alındı. Tahran Eyalet Valiliği trafikte de birtakım önlemler aldı. Bu kapsamda yoğun karbondioksit salınımı yapan kamyonların şehre girişi yasaklandı ve Tahran'ın belirli bölgelerinde araç plakalarına dayalı trafiğe çıkma yasağı uygulaması başlatıldı.

Sağlığı tehdit eden hava kirliliği, İran’ın Tahran, İsfahan ve Meşhed gibi büyük şehirlerinde her yıl bilhassa kış aylarında yaşanan ortak bir problemdir ve her geçen yıl daha vahim bir çehreye bürünmektedir. Nitekim Tahran’da bu yıla ait hava indeksleri bir önceki yılla karşılaştırıldığında hava koşullarının giderek kötüleştiği görülebilir. Tahran’da hassas gruplar için sağlıksız gün sayısı toplamı bir önceki yıl 39 iken, bu rakam yıl henüz bitmeden 51’e çıktı. Tahran’daki hava kirliliğinin ana sebeplerine değinmek gerekirse soğuk havaların hâkim olduğu kış aylarında ısınmak için doğal gazın yanında kömür ve mazot gibi havayı kirletici etkisi fazla olan fosil yakıtların da kullanılması havadaki kirliliğin oluşumunda temel etkenlerden biridir. Tahran, ayrıca etrafı yüksek dağlarla çevrili topoğrafik özellikleri dolayısıyla oluşan hava kirliliğinin tahliye edilmesi sürecini yavaşlatan doğal engellere sahiptir. Bunun yanında Tahran trafiğinde kayıtlı olan 4 milyonu aşkın aracın önemli bir kısmı eski, bakımsız ve kullanılan yakıtın kalitesinin kötü olmasından dolayı egzoz emisyonu yüksek araçlardır. Trafikte seyreden 3 milyonu geçen sayıda motosikletlerin çoğu da karbüratörlü motorla çalışan eski tip motosikletlerdir. Bunlar Tahran’daki hava kirliliğinin oluşmasında %20’lik bir paya sahiptir. Hükûmet üç yıl önce karbüratörlü motorların siparişlerini yasaklamıştı. Ancak motosiklet üreticileri ellerindeki stoku bitirmek amacıyla yasanın yürürlüğe girme süresinin ertelenmesi talebinde bulunmuştu. Bundan başka, İran Hodro firması tarafından yeni üretilen araçların da emisyon izinleri alınmadan satışa sunulduğu görülmektedir. İran Çevre Koruma Kurumunun bu konu hakkında şikayetleri mevcuttur. Havayı kirleten araçlar üretildiği ve bunların trafiğe çıkmalarına izin verildiği sürece Tahran'da hava kirliliği insan sağlığını tehdit etmeye devam edecektir. Bütün bu etkenlere bakıldığında İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı ve otomobil firmaları yöneticilerinin çevreden ziyade kâr faktörünü önceleyen yaklaşımlarıyla hava kirliliğinin oluşumundan sorumlu olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca toplu taşıma imkânlarına da gerekli ölçüde ödenek ayrılmamaktadır. Geçtiğimiz Kasım ayında 400 eski otobüs Tahran Otobüs Şirketi filosundan hizmet dışı edilmiş ancak yerlerine yenileri ikame edilmemiştir. Tahran’da hâlen toplu taşımada kullanılan otobüslere duman filtresi takılması konusunda sıkıntılar yaşanmaktadır. İthal edilen filtrelerin yurt içinde üretimi mümkün olmasına rağmen bunun için yeterli düzeyde bir yatırımda bulunulmamaktadır.

Tahran’da hava kirliliği kalp damar, akciğer hastalıkları ve solunum rahatsızlıkları gibi birçok sağlık sorununa yol açabilir. Akciğer, idrar ve mesane gibi kanser türlerinin yanında alzheimer ve diğer zihinsel rahatsızlıkları da tetikleyebilir. Ayrıca son haftalarda onlarca kişinin ölümüne yol açan grip vakalarının hava kirliliğinin etkisiyle daha çok artması İran halkının önümüzdeki günlerde karşılaşabileceği önemli sağlık risklerinden biridir.